Σφίγγα, η απροσδιόριστος φύλαξ ενός τάφου...

Σωτήρης Γλυκοφρύδης

Με το γεγονός της ανακάλυψης του τάφου της Αμφίπολης, όπου στην είσοδο στέκουν φύλακες δυο Σφίγγες, μπήκα στην περιέργεια να εξετάσω τη συμβολική μορφή τους.
1. Εξ’ αρχής προκύπτει ότι... τα πάντα είναι σύμβολα. Η γλώσσα, η ομιλία, η σκέψη, η γραφή, δεν εκφράζουν άλλο παρά το σημειολογικό συμβολισμό της πολυπλοκότητας. Και είναι τόσο μεγαλύτερη (η πολυπλοκότητα) όσο ο άνθρωπος αρχίζει να κατανοεί πως και αυτός είναι μια συμβολική ύπαρξη ζωής.
2. Η Σφίγγα. Αντιπροσωπεύει τον άνθρωπο μέσω της γυναικείας φύσης. Είναι ένα ον που εμπεριέχει το μυστικοπαθές και αγκαλιάζει τον άνθρωπο (τον σφίγγει) μέσω των θεωρούμενων βασικών ...
στοιχείων ή μορφών της φύσης. Ως νεκροπομπό στοιχείο συμβολίζει κάτι που πέρασε από τη γη και είχε τα χαρακτηριστικά των μεγάλων δυνάμεων. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει πως η σφίγγα είναι αδελφή του Κέρβερου, φύλαξ όμως της εδώ ζωής ενώ εκείνος είναι του κάτω κόσμου. Σφίγγα και Κέρβερος είναι δυο συμβολικές μορφές φυλάκων δυο κόσμων, αντίθετων και παράλληλων.
3. Η Σφίγγα με τη μορφή γυναικός: Συμβολίζει την επιβίωση. Στην Ελληνική παραβολική σκέψη έχει σώμα λέοντος, φτερά αετού, ουρά φιδιού και κεφάλι βέβαια γυναικός. Εκφράζουν, Γη, αέρα, υποχθόνιο και χθόνιο στοιχείο.

 Η Αιγυπτιακή Σφίγγα στερείται φτερών, δηλαδή του ουράνιου στοιχείου. Είναι κατεξοχήν γήινη. Η αντίστοιχη σφίγγα των Ασιατών-βαβυλώνιων είναι ο γρύπας, μια σφίγγα διαμορφωμένη χωρίς το γυναικείο πρόσωπο, αλλά γύπα-αετού, προερχόμενη όμως από μια γυναίκα. Στο έπος του Γιλγαμές στέλνεται από την Αφροδίτη με τη μορφή ιπτάμενου ταύρου λέοντα – γυπαετού. Στο μύθο των Λαβδακιδών, ο Οιδίποδας της αποκαλύπτει πως είναι ο εαυτός της, ο ...
άνθρωπος, και τη σκοτώνει, στην ουσία περνώντας ο ίδιος χωρίς να το ξέρει στα πρόθυρα του κόσμου των νεκρών, γενόμενος νεκροπομπός του εαυτού του, παρά νικητής. Είναι εκπληκτική η Ελληνική εννοιολογία σε τι εύρος και βάθος παραπέμπει.
4. Οι Σφίγγες της Αμφίπολης: Κρύβουν τον άγνωστο άνθρωπο, που είτε βασιλιάς είτε όχι, αντιπροσωπεύει το πιο τραγικό ον στη φύση, ένα συνονθύλευμα των πάντων και ιδίως των θεωρούμενων ισχυρών στοιχείων. Η Αμφίπολη ήταν μια διεθνής πόλη, εκεί που συναντιόντουσαν οι δρόμοι της μυστικοπάθειας των Θηβών, της ανακάλυψης των Αθηναίων, της αγκίστρωσης των Μακεδόνων, της ανάβασης των Αιγυπτίων, της εισόδου των Ασιατών, της διεξόδου προς το Νότο των Βορείων. Η Αμφίπολις ήταν κέντρο 9 δρόμων, πραγματικών και συμβολικών. Για αυτό χρησιμοποιείται η Σφίγγα, και πάνω από τον νεκροθάλαμο ο Λέοντας ως σύμβολο επίγειας αιχμής.
5. Τι κρύβουν οι Σφίγγες, μέσα; Αναμφίβολα κάτι το σημαντικό. Ό,τι και να έχει μείνει στον τάφο, εάν είναι συλημένος, αποτελεί το μεγαλύτερο ταφικό μνημείο - τούμπα στα Βόρεια ή τύμβο στα Νότια - ενός ανθρώπου που γεννήθηκε να είναι βασιλιάς καταγόμενος από γενιά λεόντων, και είτε το πέτυχε είτε όχι βρίσκεται πια στον αντίπερα κόσμο. Οι σφίγγες όμως βρίσκονται στο φως, της εδώ ζωής, και αυτό σημαίνει πως δεν είναι σύμβολα του άλλου κόσμου αλλά ο απροσδιόριστος φύλαξ του εδώ...
sibilla-gr-sibilla.blogspot.gr