ΤΟ ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΟ ΦΩΣ (ΤΟ ΘΕΙΟΝ ΠΑΘΟΣ) 2 Μέρος

.Ο πιό  "λαϊκός"  και δημοφιλής θεός της Ελλάδας υπήρξε ο Διόνυσος. Γιός του Δία και της Σεμέλης, γεννήθηκε στις Θήβες, αφού κυοφορήθηκε τους τρείς τελευταίους μήνες στον μηρό του Δία (έτσι μπήκε και βγήκε από δύο θύρες : διθυρο-αμβος).
{Διθύραμβος :τα βακχικά τραγούδια, γύρω από τον βωμό του Διονύσου, με τον διπλό χαρακτήρα, τον εύθυμο για την άνοιξη απ΄
όπου προήλθε η κωμωδία και τον θρηνητικό για το φθινόπωρο, απ΄ όπου προήλθε η τραγωδία}.

Είναι θεός του κύκλου της βλάστησης, της γονιμότητας και της ευφορίας - κυρίως της αμπέλου, της μεταληπτικής  "κοινωνίας", της έκστασης (μέθης), του χορού, της ποιήσης και της μουσικής (:μουσηγέτης). Για αυτό και ονομαζόταν : ανθεύς, δασύλλιος, βωηλάτης, ταυρόμορφος, σταφυλίτης, συκίτης, βάκχος κλπ.
Διώχνει την θλίψη από τους ανθρώπους, συμβάλλει στην ανάπτυξη του πολιτισμού τους, δυναμώνει την αρμονική επικοινωνία των ανθρώπων στις πόλεις και τα χωριά. Είναι γιατρός, γιατί γνωρίζει τις μυστικές πηγές της ζωής, είναι αποκαλυπτικός γιατί εκτός από την μαντική των ναών, χαρίζει τα όνειρα και την έμπνευση. Είναι το κορυφαίο πρόσωπο στα Ορφικά και Ελευσίνια μυστήρια. Είναι η προσωποποίηση της ερμηνείας, της πραγματικότητας της φύσης και της ζωής. Είναι ο εκφραστής της θύελας του πνεύματος και της τρικυμίας της εσωτερικής ζωής του ανθρώπου. Είναι αυτός, που συνταράσσει την ψυχή με την πνοή των παθών, με την αθώα έννοια των φυσικών ενορμήσεων κι όχι με τη σημασία των βρώμικων κι εγκληματικών επιθυμιών, αφού και πρωτεύοντα ρόλο παίζουν οι καθαρμοί και οι αγνοίες των μυουμένων στα βακχικά μυστήρια.

Η Διονυσιακή έξαρση, απομονώνει το άτομο και ταυτόχρονα το συνενώνει με την ομάδα. Το αφαρπάζει αλλά και το ταυτοποιεί. Το ανυψώνει και το συμφιλιώνει. Του χαρίζει την αισθητική μέθη και την επιβεβαίωση της ζωής. Η Διονυσιακή λειτουργία της ψυχής, δεν είναι απλώς μια τυφλή ταραχή, ούτε μια διαλυτική αναρχία και καταστροφικότητα των ενστίκτων αλλά μια κατάφαση της ζωής, που ποτέ δεν είναι  "ανήθικη" με την στενή ερμηνεία του όρου. Ο ηδονισμός των αισθήσεων γεννάει την ευγενική συναισθηματική ευφορία, που προετοιμάζει την ψυχή για ευκολότερα πετάγματα.

Άν ο Απόλλων είναι η συμβολική του πνεύματος, ο Διόνυσος είναι του σώματος. Άν ο Απόλλων είναι το επιστέγασμα της ύπαρξης, ο Διόνυσος είναι το θεμέλιο. Ο ένας συμπληρώνει τον άλλο. Ο θεός της λογικής είναι η νοητική μεταρσίωση, ο θεός του πάθους είναι η ζωοποιός μέθη. Ο Απόλλων είναι η ευφροσύνη της ημερήσιας θέας, ο Διόνυσος είναι η γοητεία του νυχτερινού ονείρου. Ο έφηβος της Δήλου πλάϊ στην  "Κρήνη του Ινώπου"  παίζει τη λύρα του, ο Σάτυρος της Θράκης πλάϊ στην βελανιδιά παίζει τον αυλό του. Μα η μουσική έχει αρμονική ενότητα.Ο πόθος (για τα ουράνια) και το πάθος (για τα γήινα) συνταιριάζονται θαυμαστά. Από τους Έλληνες - και τούτο είναι πολύ χαρακτηριστικό - η τέχνη θεωρήθηκε σαν μορφή της σοφίας , έτσι η διανοητική ομορφιά εμπεριέχει και την συναισθηματική ομορφιά. Το κάλλος του Λόγου σμίγει με την συγκινησιακή δόνηση.

Το ότι ο  "διονυσιασμός"  δεν έχει μόνο αισθησιακό αλλά και αισθητικό περιεχόμενο, φαίνεται και από τον όρο :"απροσδιόνυσος" που σημαίνει τον ασυμβίβαστο με τον Διόνυσο, τον άνθρωπο χωρίς γούστο, τον φλύαρο και μωρόλογο, τον ανάρμοστο.

Ο Νίτσε επιχειρώντας μια βαθιά τομή στη σχέση του Απολλώνιου και Διονυσιακού πνεύματος (στη "Γέννηση της Τραγωδίας) μας λέει :

"Θεωρώ τις δύο καλλιτεχνικές θεότητες των Ελλήνων, τον Απόλλωνα και τον Διόνυσο, για αναγκαία πηγή ζωής, για πηγή κάθε έργου τέχνης. Είμαι βέβαιος πως η προοδευτική εξέλιξη της τέχνης, είναι το αποτέλεσμα του διπλού χαρακτήρα του Απολλωνίου πνεύματος και του Διονυσιακού πνεύματος, ακριβώς όπως γεννιέται και η ζωή απ΄τη δυαδικότητα των φύλλων ανάμεσα σε αέναη πάλη και με περιοδικές μονάχα προσεγγίσεις.
Η περίπλοκη σχέση του Απολλωνίου πνεύματος και του Διονυσιακού ενστίκτου στην τραγωδία, θάπρεπε να συμβολησθεί με μια αδερφική συμμαχία αυτών των δύο θεοτήτων. Ο Διόνυσος μιλάει την γλώσσα του Απόλλωνα, αλλά στο τέλος ο Απόλλωνας μιλάει την γλώσσα του Διόνυσου κι έτσι πετυχαίνεται ο υπέρτατος σκοπός της τραγωδίας και της τέχνης.
Πρέπει να θεωρήσουμε την Ελληνική τραγωδία σαν διονυσιακό χορό, που οι υπερκχειλίζουσες ψυχικές του εκρήξεις μεταμορφώνονται ακατάπαυστα σε απολλώνιες εικόνες και διάλογο.
Το δράμα είναι η απολλώνια αναπαράσταση διονυσιακών ιδεών και επιροών και ακριβώς τούτο σαν άβυσσος το χωρίζει από το έπος...Όλα τα διάσημα πρόσωπα του ελληνικού θεάτρου, Ο Προμηθέας, ο Οιδίποδας κ.τ.α. είναι μονάχα προσωπεία του αρχικού ήρωα ; του Διόνυσου.
Η Διονυσιακή τέχνη, όπως και η Απολλώνια θέλει να μας πείσει για την αιώνια χαρά που είναι συνδεδεμένη με την ύπαρξη. Μόνο που η διονυσιακή αντίληψη μας λέει πως δεν πρέπει να αναζητούμε την χαρά αυτή στις φαινομενικότητες, αλλά πίσω απ΄αυτές τις ακτινοβολίες της φαινομενικότητας.
Πρέπει να κατανοήσουμε πως κάθετι που γεννιέται, πρέπει να είναι έτοιμο για μια επώδυνη παρακμή. Έτσι αναγκαζόμαστε να βυθίσουμε το βλέμμα μας στη φρίκη της ατομικής ύπαρξης, που όμως ο τρόμος δεν πρέπει να μας παγώσει : μια μεταφυσική παρηγοριά μας αποτραβάει στιγμιαία απ΄ τους τροχούς των εφήμερων αποδημιών.
Είμαστε για απειροελάχιστες στιγμές, η ίδια πρωταρχική ουσία ( στην οντολογική της δομή) και για αυτό νιώθουμε τον φρενήρη ορμέμφυτο πόθο και τη θυελώδη χαρά για την ύπαρξη.
Η πάλη, το μαρτύριο, η εκμηδάνιση των φαινομενικοτήτων, μας παρουσιάζονται στο εξής για αναγκαία, μέσα στις απειράριθμες μορφές της ζωής, που συνωθούνται και συγκρούονται, μπροστά στην περισσή γονιμότητα της παγκόσμιας Βούλησης.
Τα βάσανα αυτά μας πληγώνουν τη στιγμή που είμαστε κάπως ταυτισμένοι με τη μεγάλη πρωταρχική χαρά της ύπαρξης και προαισθανόμαστε τη διονυσιακή έκσταση, το αναλοίωτο και την αιωνιότητα αυτής της χαράς.
Σε πείσμα της φρίκης και του οίκτου, γευόμαστε την ευδαιμονία του ζείν, όχι σαν άτομα, αλλά σαν ενιαία, ολοκληρωτική ζωή, απορροφημένοι και συννενωμένοι στη δημιουργική της χαρά".

ιερα ελλας