Ο ρόλος των πτηνών ως μεσάζοντες θεών και ανθρώπων στην Ελληνική παράδοση.

Τα πτηνά στην Ιλιάδα βοήθησαν τους πολεμιστές και τους βασιλιάδες να πάρουν δύσκολες αποφάσεις και ικανοποιούσαν την βασική ανθρώπινη ανάγκη της αυτοεκτίμησης και της ασφάλειας.

Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας νέας διδακτορικής διατριβής από το Πανεπιστήμιο Gothenburg της Σουηδίας, η οποία ανέλυσε
τριανταπέντε (35) σκηνές με πτηνά στο έπος της Ιλιάδας του Ομήρου από το 700 π.α.χ.χ.

Στην Ιλιάδα, οι θεοί χρησιμοποιούσαν τα πτηνά για να μεταμορφώνονται και να μεταδίδουν μηνύματα στους θνητούς. Ομοίως, οι άνθρωποι ερμήνευαν την παρουσία πτηνών ως

σημάδια και σύμβολα για την παρουσία και την ταυτότητα των θεών καθώς και για τις προθέσεις τους στο μέλλον. Γι’ αυτό τον λόγο τα πτηνά κατέχουν ένα σημαντικό ρόλο ως μεσάζοντες ανάμεσα σε ανθρώπους και θεούς.

Θυσία στην μινωική Αγ. Τριάδα Κρήτη 2η χιλιετία π. Χ.

«Τα πτηνά κατέχουν κεντρικό ρόλο στη δομή της Ιλιάδας. Εμφανίζονται συχνά σε επικίνδυνες και σημαντικές πολεμικές καταστάσεις και πριν από επικίνδυνα ταξίδια. Ένα θετικό σημάδι από αυτά ερμηνεύεται ως θετικό σημάδι από τους θεούς, το οποίο δυνάμωνε το πολεμικό πνεύμα των πολεμιστών, την ικανότητά τους στην μάχη αλλά δημιουργούσε ταυτόχρονα και ένα αίσθημα ανακούφισης σε αυτούς καθώς υποδείκνυε ότι οι θεοί ήταν με το μέρος τους» αναφέρει ο συγγραφέας της διατριβής Karin Johansson.

Στην διατριβή αναγνωρίζονται διαφορετικά είδη πτηνών που περιλαμβάνονται στην Ιλιάδα και αποδεικνύει ότι έχουν επιλέγει κατά τέτοιο τρόπο ώστε να ταιριάζουν με συγκεκριμένες καταστάσεις και το περιβάλλον, που εμφανίζονται αυτά. Τα πιο γνωστά είδη είναι ο πετρίτης (είδος γερακιού), το βραχοπερίστερο και ο γυπαετός ο γενειοφόρος, που είναι σπάνιο να συναντηθεί σήμερα.

Μυκηναϊκό σκήπτρο βασιλέα με ιέρακες  -Κύπρος 2η χιλιετία π. Χ.

«Είναι πολύ σημαντικό να αναγνωριστούν τα πτηνά και να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην συμπεριφορά και στα χαρακτηριστικά τους. Τα συγκεκριμένα είδη έχουν επιλεγεί προκειμένου να μεταφέρουν και να προσθέσουν μια επιπλέον ειδική πληροφορία. Αν αγνοήσουμε αυτές τις λεπτομέρειες, χάνουμε σημαντικά κομμάτια από τα μηνύματα αυτά» δηλώνει η Johansson.

Μέρος της διατριβής της Johansson.

Η έρευνα της Johansson για τα πτηνά του Ομήρου είναι μοναδική στο είδος της, καθώς οι προηγούμενες έρευνες επικεντρώθηκαν στις συμβολικές λειτουργίες των πτηνών και αν το πτηνό μεταμορφωνόταν σε θεό ή ερμηνευόταν απλά ως απλή μεταφορά. Τα ορνιθολογικά χαρακτηριστικά, οι ταυτότητες και οι συμπεριφορές των πτηνών κατέχουν σημαντικό ρόλο στην έρευνα αυτή σε σχέση με το παρελθόν.

Μυκηναϊκό ιερό με κέρατα καθοσιώσεως και ιερά πτηνά - Ταφικός κύκλος, Μυκήνες 2η χιλιετία.

Η διατριβή της Johannson αποδεικνύει με ποιο τρόπο τα πτηνά προκαλούν την επιστημονική διάκριση μεταξύ «φύσης» και «πολιτισμού» και κατά επέκταση τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε, καθώς τα πτηνά διατηρούν την ζωολογική τους ταυτότητα μαζί με την συμβολική τους.

Σκηνή πυγμάχων εν δράση περιμετρικά σε διάκοσμο σε Μυκηναϊκό αγγείο της 2ης χιλιετίας .Ανάμεσα τους παραδόξως παρεμβάλλονται πτηνά. Μουσείο Πιερίδη -Κύπρος.

«Επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον μας στα πτηνά της Ιλιάδας μας βοηθάει να κατανοήσουμε καλύτερα τις βαθύτερες επιθυμίες και φόβους των ανθρώπινων χαρακτήρων. Μας βοηθά επίσης να καταλάβουμε πόσο βαθιά ριζωμένα είναι τα πτηνά στην ανθρώπινη ζωή και σκέψη.
Οι καταστάσεις και τα γεγονότα στην Ιλιάδα επικεντρώνονται στον πόλεμο και στους κινδύνους που εγκυμονούνται για την ανθρώπινη ζωή. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα πτηνά αποτελούν σημαντικό παράγοντας επηρεασμού των ανθρώπινων χαρακτήρων σε τέτοιες καταστάσεις» αναφέρει η Johansson.

Κρητομυκηναϊκή περίοδος -2η χιλιετία π.α.χ.χ.  .                                        

Ένα πτηνό συμμετέχει σε θρησκευτικό δρώμενο.

Βεβαία δεν είναι η πρώτη φορά που υπάρχει έρευνα στο θέμα αυτό ……….Αναφέρει σε μία έκδοση του 1951 ο Richard Lattimore ...η χρήση των εικόνων των πτηνών στην Ιλιάδα καταδεικνύει ένα σημαντικό στοιχείο στις ελληνικές θρησκευτικές πεποιθήσεις. Μέσα από τα σημάδια των πουλιών, είναι προφανές ότι οι θεοί παίζουν ενεργό ρόλο στις ζωές των ανθρώπων, που πετούν από τον ένα κόσμο στον άλλο και αλληλεπιδρούν μαζί τους σε προσωπικό επίπεδο. Όπως τα πουλιά, οι θεοί είναι επίσης άστατοι και ευμετάβλητοι στα συναισθήματα τους προς τους ανθρώπους , που απαιτούν τελετές και θυσίες για να κερδίσει την εύνοια τους . Όμηρος. Ιλιάδα . - Richard Lattimore. Σικάγο: University of Chicago Press, 1951.

ΕΔΩ    Η διατριβή της Johannson   ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ