Ισπανία: Ιστορική ανακάλυψη αρχαιολόγων για τη βασκική γλώσσα

Στα περίχωρα της Παμπλόνα, στην επαρχία της Ναβάρα, έγινε μια αρχαιολογική ανασκαφή που θα μείνει στην ιστορία της χώρας ως μια από τις σημαντικότερες, από γλωσσολογική άποψη, αφού βρέθηκαν χαραγμένα σε αντικείμενο σύμβολα της βασκικής

γλώσσας πριν από την «συνάντησή» της με τα λατινικά.

Ξεχωριστή γραφή

Σε χάλκινο αντικείμενο που αναπαριστά ένα χέρι, βρέθηκαν εγχάρακτοι χαρακτήρες που αποτελούν το παλαιότερο δείγμα βασκικής γραφής, οι οποίοι εκτιμάται ότι χρονολογούνται από τον 1ο αιώνα π.Κ.Ε.

Η σημασία της ανακάλυψης, που έγινε σε ανασκαφή από την Επιστημονική Κοινότητα Aranzadi τον Ιούνιο του 2021, πέραν από την παλαιότητα του ευρήματος, έγκειται και στο γεγονός ότι οι χαρακτήρες μαρτυρούν την ύπαρξη μιας ξεχωριστά βασκικής γραφής, που ομοιάζει με την ιβηρική γραφή. Το τεχνούργημα προηγείται οποιασδήποτε ταφικής στήλης στα αρχαϊκά βασκικά που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα σε μια μεγάλη περιοχή γύρω από τα Πυρηναία, στην περιοχή της Ακιταίνης, στη νότια Γαλλία και τα βόρεια της ιβηρικής χερσονήσου, οι οποίες είχαν επιρροές από λατινικούς χαρακτήρες.

Ισπανία: Ιστορική ανακάλυψη αρχαιολόγων για τη βασκική γλώσσα

[Credit: SOCIEDAD DE CIENCIAS ARANZADI]

Όταν βρέθηκε δεν ήταν ορατή καμία εγχάρακτη επιγραφή ή διακοσμητικό στοιχείο, έτσι το τεχνούργημα θεωρήθηκε ότι ήταν μέρος ενός κράνους. 

Όταν βρέθηκε δεν ήταν ορατή καμία εγχάρακτη επιγραφή ή διακοσμητικό στοιχείο, έτσι το τεχνούργημα θεωρήθηκε ότι ήταν μέρος ενός κράνους. 

Τι γράφει το κείμενο;

Το ίδιο το επιγραφικό κείμενο αποκαλύφθηκε τον Ιανουάριο του 2022, όταν τελείωσε η αποκατάστασή του, αποτελείται από τέσσερις γραμμές και 40 χαρακτήρες, και είναι φτιαγμένο σε ένα χάλκινο κομμάτι που αντιπροσωπεύει το πίσω μέρος ενός δεξιού χεριού. Η πρώτη λέξη του σύντομου κειμένου είναι αναγνωρίσιμη για κάθε σημερινό ομιλητή των βασκικών: sorioneku, πολύ παρόμοια με τον όρο zorioneko, που μεταφράζεται ως καλότυχος.

Οι υπόλοιποι όροι, από την άλλη, αποτελούν μεγαλύτερη πρόκληση στους ειδικούς στις αρχαίες φράσεις της Βάσκων. Το κομμάτι πιστεύεται ότι αποτελεί ένα στολίδι αποτροπαϊκής μαγείας, που συνήθως κρεμόταν πάνω από την πόρτα (αφού έχει μια τρύπα) για να προσελκύει καλούς οιωνούς (εξ ου και το sorioneku).

Μεταγραφή του κειμένου στο "Χέρι του Ιρουλέγκι". Η πρώτη λέξη είναι «sorioneku», που μπορεί να σημαίνει καλή τύχη.  

Μεταγραφή του κειμένου στο "Χέρι του Ιρουλέγκι". Η πρώτη λέξη είναι «sorioneku», που μπορεί να σημαίνει καλή τύχη. 

 

Ιρουλέγκι, μια αρχαία ακρόπολη

Το αντικείμενο αποκαλείται ήδη "Το χέρι του Ιρουλέγκι", εξαιτίας της τοποθεσίας της ανασκαφής. Σε 893 μέτρα ύψος, το Ιρουλέγκι είναι ένα από τα πιο αξιοσημείωτα παραδείγματα οχυρωμένων πόλεων στην περιοχή. Η προνομιακή γεωγραφική του θέση, με θέα 360 μοιρών στην πεδιάδα της Παμπλόνα και στα περάσματα που συνδέουν το νότο της Ναβάρα με τις κοιλάδες των Πυρηναίων, του έδωσε σημαντική αμυντική αξία.

Ο πρωτόγονος θύλακας που βρίσκεται στη βάση του κάστρου, έκτασης 2,2 εκταρίων, αυξήθηκε με την πάροδο των αιώνων μέχρι που έφτασε τα 14 εκτάρια περίπου τον 1ο αιώνα π.Κ.Ε., συμπεριλαμβανομένων χώρων για τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Ο περίβολος αποτελούταν από τείχη. Αν και είναι δύσκολο να υπολογιστεί ο αριθμός των κατοίκων, υπολογίζεται ότι θα μπορούσαν να ζήσουν από 100 έως 200 άτομα.

Μια άγνωστη γλώσσα

Είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι υπάρχουν πολλά άγνωστα για το πώς ήταν αυτή η αρχαϊκή βασκική γλώσσα, ποια ήταν η έκτασή της και η σχέση της με άλλες γλώσσες όπως η ίδια η ιβηρική, ένα ερώτημα για το οποίο έχουν χυθεί ποταμοί μελάνης για αρκετούς αιώνες.

Είναι γνωστό ότι τα βασκικά είναι μια μη ινδοευρωπαϊκή γλώσσα και ότι στις πιο αρχαϊκές μορφές της ομιλούνταν πριν από εκείνες της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας, η οποία είναι η μεγαλύτερη οικογένεια γλωσσών στον κόσμο, εξαπλωμένη σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Η επαφή με τα Λατινικά, ωστόσο, μεταμόρφωσε δραστικά αυτήν την αρχαία βασκική, έτσι ώστε οι μελετητές αναγκάστηκαν να την ανακατασκευάσουν θεμελιωδώς από την αρχαία τοπωνυμία και από τις προαναφερθείσες επιγραφές με λατινικούς χαρακτήρες, που βρέθηκαν σε επιτύμβιες στήλες.

https://twitter.com/aranzadi/status/1592122724020797440?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1592122724020797440%7Ctwgr%5E31f8db70982d755e993aea0da9ab21f6c3509848%7Ctwcon%5Es1_c10&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.documentonews.gr%2Farticle%2Fispania-istoriki-anakalypsi-arxaiologon-gia-ti-vaskiki-glossa%2F