Έχουμε φίλους σήμερα;

Στην αρχαιότητα η φιλία ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος πάνω στον οποίο στηρίχτηκε η πόλις και κατ' επέκταση αυτό που θα λέγαμε εμείς σήμερα, αστικός πολιτισμός. Για τους περισσότερους σημερινούς ανθρώπους αυτό φαντάζει σαν κάτι φυσικό. Εάν έχαναν οι Αθηναίοι την μάχη του Μαραθώνα, δεν θα ήταν. Εξάλλου η ουσία της έννοιας φιλίας ήταν διαφορετική για τον Έλληνα, από ότι για τον σημερινό άνθρωπο. Επίσης δεν κατανοούμε ότι τόσο η ουσία, όσο και το βάθος, είναι αίτια της ελληνικής παράδοσης-μυθολογίας και την Ελληνικής θρησκείας (χρησιμοποιώ τον όρο θρησκεία για διευκόλυνση της ανάρτησης).  
Μέσα από τον Ηρακλή και τον Ιόλαο, από τον Αχιλλέα και τον Πάτροκλο, από τον Ορέστη και τον Πυλάδη, θα δούμε πόσο υψηλό ως ιδανικό διδάχτηκε την φιλία ο Έλληνας. Αυτό θα ονομάζαμε βάθος.
Η ουσία της φιλίας δεν είχε να κάνει με τη δική μας βάρβαρη και αφύσικη μέθοδο της αφαίρεσης των παθών. Δεν είχε την αφαίρεση της εχθρότητας και την υιοθέτηση της αγνής αγάπης! Κυρίως αυτό, δεν είχε την έννοια του "αγαπάτε αλλήλους", όπως σε εμάς παραδίδεται σήμερα, αλλά ο άλλος πρέπει να αποδείξει ότι αξίζει την αγάπη μας. Είναι πολύ δύσκολο αυτό να εκφραστεί σε μία απλή ανάρτηση στο blogspot. Για τον Έλληνα ήταν απόλυτα φυσική η εχθρότητα, όσο και η φιλία ή ο έρωτας. Διαβάζουμε στον Εμπεδοκλή ότι οι δύο τούτες ουσίες είναι αρχικές δυνάμεις της ζωής: "Δύο δε αρχικάς δυνάμεις, φιλίαν τε και νείκος, ων μεν έστιν ενωτική, το δε διαιρετικόν". Ας παραθέσω μόνο μία θεολογική (θα γελούσαν παντάπασι με αυτό που έγραψα τώρα), θα την λέγαμε σήμερα άποψη του Φερεκύδη, όπου κατανοώντας πλήρως ως φυσικός άνθρωπος ότι υπάρχει στον κόσμο τόσο η φιλότης όσο και το Νείκος, θα λέγαμε τόσο η αγάπη (για τους Έλληνες ήταν το ίδιο με την φιλία, οι Ρωμαίοι το ξεχώρισαν σε amicitia και amor), δεν ξερίζωσε το Νείκος. Αυτό θα ήταν επίθεση στις ρίζες της ίδιας της ζωής όπως μας έλεγε ο Νίτσε στο "Λυκόφως των ειδώλων". Σύμφωνα με την Ελληνική αντίληψη περί Θεού λοιπόν ο Δίας ΣΥΜΒΙΒΑΣΕ  την φιλία με το Νείκος. "Εις ομολογίαν και φιλίαν ήγαγε και ταυτότητα πάσιν ενέσπειρε και ένωσιν δι όλων διήκουσαν" (Φερεκύδης 71 Β 3).
Η επιτυχία της αρμονίας και συμβίβασης των παθών είναι βασικός κανόνας του Έλληνα, όπου και αν μελετήσουμε την μυθολογία, την θρησκεία, την φιλοσοφία του. Έτσι και στην φιλία.
Το πόσο σημαντικό για τον σημερινό άνθρωπο είναι η επαναδιατύπωση αυτών των εννοιών και η κάθαρση από το ψέμα με το οποίο τις έχει δηλητηριάσει ο μεσαίωνας, είναι ένα θέμα που προβλημάτισε έντονα την φιλοσοφία της διαφώτισης και στην συνέχεια την επιστήμη της ψυχολογίας.
Ο άνθρωπος όμως έζησε μία φορά στην ιστορία. Πέθανε και κλάφτων και δεν του είναι γραφτό να ξαναζήσει. 

Εμμανουήλ Παπάς

ΠΗΓΗ: http://emmanouilpapas.blogspot.gr/2012/10/blog-post_18.html