Στο Μισοσκόταδο Της Τέχνης

Kώστας Λουλουδάκης (Ιουλιανός)

Άραγε τι είναι Τέχνη;

Ο Πλάτωνας θα έλεγε πως είναι «μίμησις μιμήσεως», γιατί την
πραγματικότητα είναι που αντιγράφει η τέχνη.

Ναι και;

Επειδή το είπε ο φιλόσοφος τότε η ρήση του αποτελεί μια βεβαιότητα; Μια κοινωνικοπολιτική χρησιμότητα;

Προτού προλάβετε να απαντήσετε επιτρέψατε μου να ξεδιπλώσω το σκεφτικό μου.

Ξεκινώ με την διαπίστωση πως η τέχνη  συνδιαμορφώνεται από τις κοινωνικές συνθήκες. Μπορεί να  σταθεροποιηθεί ως κριτική αντίδραση στην εξουσία, να εξαρτάται από την ένταση μιας στιγμής, σαν μια όμορφη γυναίκα που θέλει να ξεχωρίσει, να αποτυπώσει εικόνες εξαχρείωσης,  έξαψης και βίας πολύ μακριά από κανόνες, πρότυπα και συμβάσεις, μπορεί να προκαλέσει φόβο στους πολλούς ώστε να αποκτήσει πρόσβαση στην εξουσία, μπορεί να αποτελέσει μια πολύτιμη αν και απολιτική  επιλογή.

Η τέχνη δηλαδή,  παρά τα όσα καθόλου αξιοκαταφρόνητα που λέει ο φιλόσοφος,  δεν θεωρείται μόνο μίμηση, αλλά εξωτερίκευση της ατομικής «καθάρσεως» μας!

Κάτι σαν τον εμετό μας!

Ωστόσο η οικουμενική έκφραση της τέχνης που διαλύει σύνορα και γλώσσες είναι που δένει τον καθένα από εμάς με τον κόσμο. Η τέχνη είναι  που υφαίνει την ύπαρξη μας και βοηθά στην κατανόηση του κάθε «Άλλου».

Έγραψε ο Βλαντιμίρ Μαγιακόβσκι

«Τους προβολείς στήσε

άπλετο φως στη ράμπα να πέφτει.

Η δράση να κυλάει

να παρασέρνεται στη δίνη.

Η τέχνη δεν πρέπει ν’ αντανακλά

σαν τον καθρέφτη

μα σαν φακός να μεγεθύνει.»

Σύμφωνα με τον Μαγιακόβσκι: «Η τέχνη δεν είναι ένας καθρέφτης που αντανακλά τον κόσμο, αλλά ένα σφυρί για να τον διαμορφώσει»

 Τις προηγούμενες μέρες ο αισθησιασμός των απελπισμένων  σε τούτην την χώρα βρήκε τις εγγυήσεις του στην φωνή της αοιδού  ή μήπως ραψωδού (;) της πίστας που ακούει στο όνομα Πάολα Φωκά!

Η Πάολα λέει  τραγουδά Μάνο Χατζιδάκι και μαγεύει!

Η «φωνάρα» Πάολα με την ερμηνεία της μας έπιασε σαν ζωύφια στον ιστό των φωνητικών χορδών της. Μαγεμένοι δεν παλέψαμε καν να ξεφύγουμε!

Και τελικά η τέχνη της Πάολα μας κατάπιε αμάσητους.

Οχι!

Δεν θα προχωρήσω σε μακροσκελής αναλύσεις. Το θέμα της λαϊκής «φωνάρας» Πάολα παραμένει και θα παραμείνει   απροσέγγιστο! Άλλωστε είμαι καταδικασμένος να συνθλιβώ κάτω από το βάρος της καταξίωσης της αοιδού!

Με πιάνετε;

Ταρατατζούμ!

Και κάπου χάσαμε την ψυχή μας!

Για όσους τώρα περιμένουν την συνέχεια του έργου…

Ναι τώρα θυμάμαι…

Μια Ιστορία αλησμόνητη ή επίτηδες λησμονημένη:

Τα «Πολιτικά Τραγούδια» κυκλοφόρησαν το 1975 και αποτελούν ουσιαστικά την πρώτη ολοκληρωμένη δισκογραφική δουλειά του Θάνου Μικρούτσικου.

Στο δίσκο περιέχονται μελοποιημένα ποιήματα των ποιητών Ναζίμ Χικμέτ και  Βολφ Μπίρμαν σε μετάφραση του  Γιάννη Ρίτσου και του Δημοσθένη Κούρτοβικ.

Από την ποίηση του Βολφ Μπρίμαν:

Έτσι πρέπει να γίνει – έτσι θα γίνει

Κομαντάντε Τσε Γκεβάρα

Μπαλάντα για τους ασφαλίτες

Η μπαλάντα του οπερατέρ

Ο σύντροφος Χουλιάν Γκριμάου

Αυτούς τους έχω βαρεθεί

Από την ποίηση του Ναζίμ Χικμέτ:

Μικρόκοσμος

Αν η μισή μου καρδιά

Το έπος του Σεΐχη Μπεντρεντίν Ι

Το έπος του Σεΐχη Μπεντρεντίν ΙΙ

Χιονίζει μέσ’ στη νύχτα

Η πιο όμορφη θάλασσα

Αυτό είναι

Ο ατσαλάκωτος ως τότε, αναπληρωτής γενικός διευθυντής της Λυρικής Σκηνής, Διευθυντή της Κρατικής Ορχήστρας καθώς και Διευθυντής του κρατικού ραδιοσταθμού,  συνθέτης Μάνος Χατζηδάκης απαγορεύει το δίσκο!

Ο Θάνος Μικρούτσικος και η Μαρία Δημητριάδη αντιδρούν και τονίζουν: «Η απαγόρευση αυτή έγινε για πολιτικούς λόγους και ότι ακόμα ανάμεσα στα τραγούδια που απαγορεύτηκαν είναι δυο για την Ισπανία – το ένα μάλιστα για τον αγωνιστή Χουλιάν Γκριμάου που τουφεκίστηκε απο τον Φράνκο και ένα ενάντια στις φασιστικές εκτελέσεις στην Χιλή (…) 

Ο Μάνος Χατζηδάκης όμως ανταπαντά και «υπενθυμίζει πως  όπως έχει επανειλημμένα διαβεβαιώσει πως απολύτως καμμιά  λογοκρισία ή απαγόρευση δεν έχει ασκηθεί. Και πως η οποιαδήποτε επιλογή γίνετε με βάση το στοιχειώδες γούστο».

Το στοιχειώδες γούστο;

Λίγο μετά, το καλλιτεχνικό γούστο των γηγενών ο Συνθέτης θα το εμπλουτίσει με το αστέρι της πίστας Φλωρινιώτη δηλώνοντας: «Τον Φλωρινιώτη τον ανακάλυψε ένα είδος τραγουδιών που δεν θα μας απασχολούσε, παρά μονάχα σαν ένα εντατικό σύγχρονο κοινωνικό πρόβλημα. Κι όμως! Πλησιάζοντας, ανακαλύψαμε έναν μεγάλο λαϊκό τραγουδιστή της τάξεως Γαρδέλ ή ενός Μουλουτζί! Ο τραγουδιστής σαφώς τραγουδάει με ήθος!» 

Ταυτόχρονα ο Χατζιδάκις παίζει το τραγούδι «Πειράζει που είμαι μεγάλη φίρμα» και τον παρουσιάζει στο Τρίτο Πρόγραμμα!

Θέλοντας λέει να στηλιτεύσει την υποκρισία μιας ολόκληρης κοινωνίας!!!

Σοβαρά;

Και το «στοιχειώδες γούστο» ίσχυε μόνο για τον «Μικρόκοσμο» του Χιχμέτ;

Εν κατακλείδι έχω να πω πώς ίσως όλοι να είμαστε καλλιτέχνες της ζωής μας αφού μπορούμε και σκεφτόμαστε, γραφούμε, προβληματιζόμαστε, δημιουργούμε!

Αλλά αν προσφέρουμε άλλοθι και να νομιμοποιούμε  διακοσμητικά πίστας τότε το μόνο που μας αξίζει δεν είναι ένας Παντελής Βούλγαρης αλλά ένας Μάρκος Σεφερλής και ένας, χορηγούμενος από την Βαρδινογιάννη,  Ρουβάς με εφίδρωση να τραγουδά με τους γλουτούς του τις λέξεις από το  «Άξιον Εστί»!

Η ομορφιά της τέχνης!

Της λαϊκής τέχνης

Του Οδυσσέας Ιωάννου

Τραγουδά η Σωτηρία Λεονάρδου!

Σας το αφιερώνω!

Πηγή: imerodromos.gr