Μια δεύτερη Κρήτη ζει στην Τουρκία!

Συντάκτης: 

Μανώλης Σπανάκης

Στο ετήσιο φεστιβάλ μνήμης που διοργανώνεται στο Κουσάντασι βρέθηκε 30μελής αποστολή από την Κρήτη, με δύο μουσικά συγκροτήματα και ένα χορευτικό, προσκεκλημένοι του Συλλόγου Τουρκοκρητικών.

Τα μέλη της κρητικής αποστολής βρέθηκαν αγκαλιασμένα με τους συμπατριώτες τους.

Οι πρόγονοι των Τουρκοκρητικών βρέθηκαν από την Κρήτη στην Τουρκία, άλλοι περί το 1896, όταν πια είχε, σχεδόν, κριθεί η έκβαση της Κρητικής Επανάστασης κι άλλοι κατά την
ανταλλαγή των πληθυσμών μετά την τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής.

«Σε ποια πέτρα, σε ποιο χώμα να ριζώσεις τώρα πια κι απ’ το θάνατο ακόμα πιο πικρή είσαι προσφυγιά»
Πυθαγόρας

Κυρίαρχο στοιχείο στην πολυπληθή τουρκοκρητική κοινότητα (αριθμεί περίπου 1 εκατομμύριο!) είναι η αγάπη προς την πατρίδα των προγόνων τους, η γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμά τους και ο διακαής πόθος τους να επισκεφτούν κάποτε τη μεγαλόνησο και να ανακαλύψουν τα χωριά απ' όπου κατάγονταν οι προπαππούδες τους και να βρουν συγγενείς.

15.000 Τουρκοκρητικοί βρέθηκαν στο ετήσιο φεστιβάλ στο Κουσάντασι | 

Στο φεστιβάλ, όπου παραβρέθηκαν πάνω από 15 χιλιάδες άνθρωποι, υπήρχαν αμέτρητα περίπτερα με εκθέματα αυθεντικής λαϊκής τέχνης, αλλά και παρασκευής κρητικών εδεσμάτων, όπως ντολμάδες από κολοκυθανθούς και κληματόφυλλα, μυζηθρόπιτες με βάλσαμο (η αυθεντική κρητική συνταγή) και πάρα πολλά γλυκά.

Το τριήμερο περιελάμβανε ενδιαφέρουσες παράλληλες εκδηλώσεις, στις οποίες πήραν μέρος οι δύο ορχήστρες κρητικής μουσικής και χορευτικά συγκροτήματα.

Είναι αδύνατον να χωρέσουν σε ένα δημοσιογραφικό κομμάτι όλα όσα ζήσαμε το τριήμερο αυτό στο Κουσάντασι.

Πλήθος συναισθημάτων αλλά κι ένα διαρκές πένθος που χαρακτηρίζει κάθε πρόσφυγα, απ’ όπου κι αν προέρχεται κι όπου κι αν κατέληξε.

Χαρακτηριστική ήταν η περίπτωση μιας ενενηντάχρονης γραίας, που κατοικεί στον τουρκοκρητικό μαχαλά της Σόκιας, η οποία ασθμαίνουσα έφτασε ίσαμε το λεωφορείο της κρητικής αποστολής και με αυθεντική κρητική ντοπιολαλιά μάς είπε: «Ηθελα να σας ε-χαϊδέψω τα χέρια σας»!!!

Τη ρώτησα «πώς περνά» κι εκείνη χωρίς δισταγμό μού απάντησε: «Καλά περνούμε κι επαέ. Ομορφος είναι ο τόπος, αλλά ωσά την Κρήτη, δεν είναι ποθές»!

Αριστερά: Ο 85χρονος Τουρκοκρητικός Ιμπραήμ Χαϊδεράκης | 

Μια άλλη περίπτωση ήταν ο 85χρονος Ιμπραήμ Χαϊδεράκης με καταγωγή από τη Φορτέτσα του Ηρακλείου, ο οποίος ομιλεί απταίστως τα κρητικά και, εκτός της γλώσσας, έχει στις αποθήκες της μνήμης του μυριάδες πράγματα που έμαθε από τους γονείς του.

Ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η παρουσία της 96χρονης Ναζικτέρ Τεκίρ, γεννηθείσης στο Ηράκλειο.

Η 96χρονη Ναζικτέρ Τεκίρ από τη Φορτέτσα Ηρακλείου | 

Πρόκειται για μια απαστράπτουσα γραία, με αξιοπρόσεκτη αρχοντιά, καλοντυμένη και περιποιημένη, με μνήμη έφηβης που σε αφοπλίζει με το πνεύμα και τα αποθέματα αναμνήσεων.

Ο 85χρονος Χουσεΐν Μαύρος (αριστερά) είναι μια ατελεύτητη αποθήκη μαντινάδων! | 

Ο 85χρονος Χουσεΐν Μαύρος είναι μια ανεξάντλητη τράπεζα μαντινάδας, ενώ βουρκώνει όταν τραγουδά τη… Σαμιώτισσα!

Μια ακόμη περίπτωση, άξια αναφοράς, είναι ο Νιαζί Καράν, ένας 45χρονος, με καταγωγή των προπαππούδων του από χωριά της Βιάννου Ηρακλείου, καθηγητής και διευθυντής σε Λύκειο της Κωνσταντινούπολης, ο οποίος σε σοκάρει με την άνεση που χειρίζεται την κρητική ντοπιολαλιά.

Μέρος της κρητικής αποστολής. Στο κέντρο, δύο Βιαννίτες της Τουρκίας: ο Νιαζί Καράν και η Νεγίρ Μπερκταγί | 

Μια από τις εξέχουσες προσωπικότητες στην κοινότητα των Τουρκοκρητικών είναι ο Καμίλ Σουμπασί, αρχιτέκτονας, για δέκα χρόνια δήμαρχος στον Δήμο Σελτζούκ (Εφεσος) με καταγωγή από τον Σωκαρά Ηρακλείου.

Είναι ο άνθρωπος που καλλιέργησε την ελληνοτουρκική φιλία, προσκαλώντας τον Μίκη Θεοδωράκη και την Τζόαν Μπαέζ που έδωσαν την ιστορική συναυλία στο αρχαίο θέατρο της Εφέσου.

Είναι επίσης ο άνθρωπος που δημιούργησε το Μουσείο Προσφυγικής Μνήμης, έναν χώρο που αποπνέει συγκίνηση και εκφράζει τους αγιάτρευτους καημούς του εκπατρισμού και της προσφυγιάς.

Μυζηθρόπιτες της στιγμής | 

Μιλήσαμε με τον πρόεδρο της τουρκοκρητικής κοινότητας, Yunous Cengel-Behlulaki, τον άνθρωπο που εργάζεται ακατάπαυστα για να συνενώσει το τουρκοκρητικό στοιχείο και να συνδράμει στον μέγιστο δυνατό βαθμό, προκειμένου να ανακαλύψουν τις ρίζες τους και τα χωριά της καταγωγής τους.

Ανάμεσα στις δραστηριότητές του είναι και η έκδοση πολυσέλιδης εφημερίδας, της Giritliler Newspaper, η οποία διαβάζεται από χιλιάδες αναγνώστες!

Καθοριστική συνδρομή για την επιτυχία του φεστιβάλ έχει και ο δήμαρχος Κουσάντασι, Οζέρ Καγιαλί, ο οποίος στηρίζει σθεναρά (ηθικά και οικονομικά) τον φεστιβαλικό αυτό θεσμό που συγκεντρώνει το ενδιαφέρον δεκάδων χιλιάδων επισκεπτών απ’ όλα τα μήκη και πλάτη της Τουρκίας.

Αριστερά, ο πρώην δήμαρχος Εφέσου, Καμίλ Σουμπασί, ο Μανώλης Σπανάκης και δεξιά, ο πρόεδρος των Τουρκοκρητικών, Γιουνούς Τσέγκελ | 

Το πλέον σημαντικό στοιχείο, που είναι διάχυτο όπου κι αν βρέθηκαν τα μέλη της κρητικής αποστολής, είναι η απλόχερη και άδολη φιλοξενία, το βαθύ-ανυπόκριτο συναίσθημα νόστου.

Ειπώθηκε χαρακτηριστικά πως, αν στην παλλαϊκή αυτή γιορτή εμφανιζόταν ξαφνικά ένας εξωγήινος ακούγοντας τους ήχους της λύρας και του λαούτου, πιθανόν να νόμιζε ότι βρισκόταν στην Κρήτη.

Βιαννίτες χορευτές | 

Το στοιχείο όμως που θα αποσαφήνιζε εντελώς τον γεωγραφικό τόπο είναι η φιλοξενία των Τουρκοκρητικών, που τέσσερις γενιές μετά, ουδέποτε απεμπόλησαν τα φιλόξενα αισθήματά τους.

Κρητικοί και Τουρκοκρητικοί σέρνουν τον χορό στον μαχαλά της Σόκιας | 

Ας μου επιτραπεί μια προσωπική αναφορά. Πέρυσι, στον αύλειο χώρο του δημαρχείου του Νταβλουτάρ, είχα φυτέψει μια ελιά, που μετέφερα από τη Βιάννο της Κρήτης.

Εκ των υστέρων κατάλαβα ότι εκτός από την ελιά, είχα φυτέψει και την καρδιά μου…

Η κρητική αποστολή επέστρεψε με τις βαλίτσες γεμάτες αγάπη και ανυπόκριτα συναισθήματα, αλλά και με τη βεβαιότητα ότι οι εκατέρωθεν ακατάπαυστες ανακοινώσεις περί «παραβίασης εναέριων χώρων» είναι άθλια πολιτικά παιχνίδια, που ο απλός λαός δεν ενστερνίζεται, γιατί επιθυμεί να συνυπάρχει εν ειρήνη…

http://www.efsyn.gr/arthro/mia-deyteri-kriti-zei-stin-toyrkia