Η «αποβολή» του Δαρβίνου από το σχολείο.

Η θεωρία αυτή αποτελεί τη βάση όλων των βιολογικών επιστημών. Χωρίς αυτήν, λένε οι ειδικοί, απλώς ο κόσμος μας δεν είναι κατανοητός. Γιατί, λοιπόν, οι "Ελληνες" μαθητές
δεν τη διδάσκονται;

Ο λόγος για τη θεωρία της εξέλιξης των ειδών μέσω της φυσικής επιλογής, η οποία σχεδόν 150 χρόνια μετά τη διατύπωσή της από τον Δαρβίνο και πολλές δεκαετίες μετά την υιοθέτησή της από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, παραμένει εξοβελισμένη από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι αναφορά σε αυτήν γίνεται μόνον στο τελευταίο κεφάλαιο του εγχειριδίου Βιολογίας της Γ΄ Γυμνασίου, το οποίο συνήθως δεν διδάσκεται λόγω έλλειψης χρόνου, καθώς και στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου της Γ΄ Λυκείου Γενικής Παιδείας, το οποίο όμως... μυστηριωδώς εξαιρείται κάθε χρόνο από την εξεταστέα ύλη και κατά συνέπεια η διδασκαλία του παραλείπεται.

«Είναι σαφές ότι η Εξέλιξη δεν διδάσκεται στο ελληνικό σχολείο», τονίζει στην «Κ» ο κ. Μάνος Παπαδάκης, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Βιοεπιστημόνων που, εδώ και χρόνια, πραγματοποιεί εκστρατεία «ένταξης» του Δαρβίνου στο σχολείο. «Δεν είναι ότι δεν διδάσκεται ένα κεφάλαιο της Βιολογίας, όπως π.χ. το αναπνευστικό σύστημα. Η Εξέλιξη είναι η ενοποιητική μας θεωρία, η ραχοκοκαλιά της Βιολογίας». Είναι σαν να μη διδάσκεται στη Χημεία το περιοδικό σύστημα, λένε οι βιολόγοι. Σαν να αφαιρείται από τη Φυσική η νευτώνεια θεωρία· σαν να μη διδάσκονται τα παιδιά ότι η Γη γυρίζει γύρω από τον Ηλιο.

«Ενα παιδί σήμερα δεν μαθαίνει στο σχολείο πώς δημιουργήθηκε ο άνθρωπος. Ή μάλλον το μαθαίνει στο μάθημα των Θρησκευτικών», αναφέρει στην «Κ» η βιολόγος - εκπαιδευτικός, κ. Μαριλένα Ζαρφτζιάν.
 «Δεν είναι όμως μόνο γνωσιολογικό το πρόβλημα. Χωρίς να διδάσκονται τη θεωρία της εξέλιξης των ειδών, την κοινή καταγωγή τους, τα παιδιά δεν θα μπορέσουν ποτέ να δουν τον κόσμο σαν ένα σύνολο και κατά συνέπεια να τον αγαπήσουν. Δεν μπορούν να αποκτήσουν οικολογική συνείδηση.

Οταν νιώθεις ότι δεν έχεις μια αδελφική σχέση με τα υπόλοιπα είδη σε αυτόν τον πλανήτη, τα ζώα, τα λουλούδια, δεν τα σέβεσαι, τα θεωρείς υποδεέστερά σου». «Η Εξέλιξη θα πρέπει να τίθεται ως βάση διδασκαλίας γιατί απαντά στο τι, στο πότε και στο γιατί σχεδόν όλων των πραγμάτων», συμπληρώνει στην «Κ» ο καθηγητής Γενετικής του ΑΠΘ κ. Ζαχαρίας Σκούρας.

Δικαιολογίες

Τι συμβαίνει λοιπόν; Για ποιον λόγο, ενώ σύσσωμη η επιστημονική κοινότητα (περισσότεροι από 250 επιστήμονες και εκπαιδευτικοί έχουν υπογράψει το σχετικό ψήφισμα) απευθύνει έκκληση για ένταξη της διδασκαλίας της Εξέλιξης στο ελληνικό σχολείο, η επίσημη Πολιτεία κωφεύει; Στην κοινότητα των βιολόγων είναι γνωστή η φράση πρώην στελέχους του υπουργείου Παιδείας ότι «όσο είμαι εγώ εδώ, δεν θα μπει η Εξέλιξη στην Δευτεροβάθμια εκπαίδευση».

Πηγές από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο αναφέρουν ότι ενώ κάθε χρόνο ο φορέας εντάσσει την Εξέλιξη στην εξεταστέα ύλη της Γ΄ Λυκείου, τελικώς δεν υιοθετείται η πρότασή του, ενώ η δικαιολογία που προβάλλεται είναι ο «φόρτος εργασίας των παιδιών». Επί της ουσίας, το εάν ή όχι τα παιδιά θα διδάσκονται την Εξέλιξη επαφίεται στη διάθεση του εκπαιδευτικού - βιολόγου της Γ΄ Γυμνασίου. «Ετσι είναι. Στη Γ΄ Γυμνασίου είναι στην ύλη, αλλά στο τέλος του βιβλίου και οι περισσότεροι καθηγητές δεν το προλαβαίνουν», λέει η κ. Ζαρφτζιάν.

Απροθυμία

Οπως λέει ο κ. Σκούρας, η θεωρία της Εξέλιξης «από τη φύση της αντιστέκεται στη νοοτροπία του κατεστημένου, έχει μιαν επαναστατικότητα». Και είναι προφανές ότι υπάρχει απροθυμία από την πλευρά της Πολιτείας να έρθει σε αντιπαράθεση για το θέμα αυτό με την Εκκλησία και με ένα τμήμα της κοινωνίας. «Υπάρχει δάκτυλος;

Είναι το υπουργείο απλώς βασιλικότερο του βασιλέως; Φοβάται το πολιτικό κόστος; Το σίγουρο είναι ότι η Εξέλιξη δεν διδάσκεται και ούτε φαίνεται ότι σύντομα θα αρχίσει να διδάσκεται στο ελληνικό σχολείο. Και μετά κοροϊδεύουμε τους Αμερικανούς... Μα, τουλάχιστον εκεί γίνεται διάλογος...», αναφέρει στην «Κ» βιολόγος - εκπαιδευτικός που επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία του.

«Είναι αλήθεια ότι και η ελληνική κοινωνία φοβάται να δει κατάματα το θέμα», συμπληρώνει η κ. Ζαρφτζιάν. «Οι επιπτώσεις όμως είναι ήδη ορατές. Σε ένα μεγάλο ποσοστό, παιδιά 16 ετών θεωρούν ότι ο άνθρωπος δεν ανήκει στα ζώα. Οι απαντήσεις που δίνουν σε ερωτήσεις για το θέμα είναι πολύ συντηρητικές».

Το χρονικό της διδασκαλίας

-Η βιολογία εισήχθη στο ελληνικό σχολείο το 1931 και συγκεκριμένα συμπληρωματικά στα υπάρχοντα «Βιολογικά μαθήματα» της Δ΄ Γυμνασίου.

-Το πρώτο εγχειρίδιο «Στοιχεία Γενικής Βιολογίας» εκδόθηκε το 1933 και περιείχε ως πέμπτο και τελευταίο κεφάλαιο την «Εξέλιξη του οργανικού Κόσμου».

-Το 1951, στην τελευταία έκδοση του ίδιου βιβλίου, αναφερόταν: «Η φυσική επιλογή δεν είναι κατά τας νεωτέρας έρευνας ορθή».

-Το πρώτο βιβλίο αντικαθίσταται το 1952 από τα «Στοιχεία Γενικής Βιολογίας» που διδασκόταν στα σχολεία ώς το 1976. Η Εξέλιξη περιλαμβανόταν και πάλι στο τελευταίο κεφάλαιο, στο οποίο αναφερόταν ότι «το μεγαλειώδες πρόβλημα περί του πώς έγινεν η εξέλιξις των όντων, όπως και άλλα βιολογικά προβλήματα, δεν ελύθη ακόμα». Και παρακάτω: «Και ο κόσμος ολόκληρος μας αποκαλύπτεται ως ένα θαυμάσιον αρμονικόν σύνολον, έργο απαράμιλλον της θείας Δημιουργίας, η οποία ««πάντα εν σοφία εποίησεν»».

-Το 1969, η Βιολογία καθιερώνεται ως αυτόνομο μάθημα στη Γ΄ και ΣΤ΄ Γυμνασίου. Στη Γ΄ τάξη διδάσκονται τα «Στοιχεία Γενικής Βιολογίας», ενώ στη ΣΤ΄ εισάγεται το εγχειρίδιο «Μαθήματα Γενικής Βιολογίας» που πάλι ως τελευταίο κεφάλαιο περιελάμβανε την Εξέλιξη.

-Το 1976 εκδίδονται δύο νέα βιβλία για τη Γ΄ Γυμνασίου όπου πάλι η Εξέλιξη απασχολούσε μόνο το τελευταίο κεφάλαιο. Εξαίρεση αποτέλεσε το νέο βιβλίο της Γ΄ Λυκείου (των Κριμπά - Καλοπίση) που υπήρχε εκτεταμένη ενότητα για την εξέλιξη που δεν ήταν η τελευταία! Ωστόσο, η παράγραφος που αναφερόταν συγκεκριμένα στην εξέλιξη του ανθρώπου και τη συγγένεια με τους ανώτερους πιθήκους απαλείφθηκε χωρίς τη συγκατάθεση του συγγραφέα, όπως ο ίδιος ο κ. Κριμπάς έχει πει. Το βιβλίο αυτό διδάχθηκαν τα παιδιά της Γ΄ Λυκείου (από το 1977 έως το 1983) και της Β΄ Λυκείου (από το 1983 έως το 1999).

-Από το 1999 έως σήμερα, η εξέλιξη περιλαμβάνεται μόνον στα βιβλία της Γ΄ Γυμνασίου (τελευταίο κεφάλαιο που στις περισσότερες περιπτώσεις δεν διδάσκεται) και στη Γ΄ Λυκείου. Στο βιβλίο της Γ΄ Λυκείου, έως το 2002, το σχετικό κεφάλαιο ήταν πρώτο. Στην τελευταία έκδοση του βιβλίου που διδάσκεται έως σήμερα, είναι το τελευταίο. Κάθε χρόνο, ωστόσο, αφαιρείται από την εξεταστέα ύλη. Σημειώνεται ότι ο υπότιτλος του σχετικού κεφαλαίου είναι: «Τίποτα στη Βιολογία δεν έχει νόημα παρά μόνο υπό το φως της εξέλιξης» (Dobzhansky).


Της Λινας Γιανναρου
Καθημερινή 13.04.2008

Πηγή: Πανελλήνια Ενωση Βιοεπιστημόνων (Λ. Πρίνου, Λ. Χαλκιά, Κ. Σκορδούλης, Παν/μιο Αθηνών).