Αριστοτέλης, Ρουσσώ, Μοντεσκιέ, Καστοριάδης: Η κλήρωση είναι η ψυχή της δημοκρατίας

Καθώς η λέξη κλήρωση εισήλθε δυναμικά στον πολιτικό διάλογο με την απόφαση να επιλέγονται με αυτή τη μέθοδο οι σημαιοφόροι των παρελάσεων, θυμηθήκαμε τι έλεγαν οι φιλόσοφοι Αριστοτέλης
και Καστοριάδης για τη σχέση της κλήρωσης με τη δημοκρατία.

Αντιγράφουμε απόσπασμα από την πολύ ενδιαφέρουσα κριτική που είχε παρουσιάσει στην εφημερίδα Καθημερινή ο Γιωργος Ν. Οικονομου για το βιβλίο του Καστοριάδη, «Η ελληνική ιδιαιτερότητα».

«Η (άμεση) δημοκρατία δημιουργείται από τους αγώνες του δήμου κατά των ανωτέρων στρωμάτων, των ευγενών και γαιοκτημόνων. Οι αγώνες αυτοί χαρακτήρισαν μέχρι τέλος το πολίτευμα και επέτρεψαν την άμεση συμμετοχή όλων των πολιτών στη λήψη των αποφάσεων, στο νομοθετικό έργο και στις άλλες μορφές εξουσίας. Αμεση συμμετοχή σημαίνει χωρίς αντιπροσώπους και κόμματα. Για πρώτη και μοναδική φορά στην ανθρώπινη ιστορία ο δήμος είναι ο ουσιαστικός κυρίαρχος της πόλεως, εξ ου και ο όρος δημοκρατία (ο δήμος κρατεί, κυριαρχεί). Η κυριαρχία και η συμμετοχή επιτυγχάνεται με δύο θεσμούς: πρώτον, την «εκκλησία του δήμου» που επιτρέπει την άμεση παρουσία όλων των πολιτών στη νομοθετική και κυβερνητική εξουσία – δεύτερον, την «κλήρωσιν», η οποία επιτρέπει την εναλλαγή στην εκτελεστική και τη δικαστική εξουσία. Η κλήρωση είναι η ειδοποιός διαφορά της δημοκρατίας, ενώ οι εκλογές η ειδοποιός διαφορά της ολιγαρχίας, όπως αναγνωρίζει και ο Αριστοτέλης, αλλά και οι νεότεροι φιλόσοφοι Μοντεσκιέ και Ρουσσώ».

Ο Καστοριάδης σε άλλα κείμενά του αναφέρεται διεξοδικά στη σημασία που έδινε ο Ρουσσώ και ο Μοντεσκιέ στην κλήρωση ως ακρογωνιαίο λίθο της δημοκρατίας. «Στο Κοινωνικό συμβόλαιο (ο Ρουσσώ) παραθέτει τον Montesquieu για τον οποίο, στη δημοκρατία, ο διορισμός των αξιωματούχων γίνεται με κλήρωση και όχι με εκλογή: «Η εκλογή διά κλήρου», λέει ο Montesquieu, «προσήκει στη φύση της δημοκρατίας». Συμφωνώ· αλλά πώς γίνεται αυτό; «Ο κλήρος», συνεχίζει, «είναι ένας τρόπος εκλογής που δεν δυσαρεστεί κανέναν, αφήνει στον κάθε πολίτη μια έλλογη ελπίδα να υπηρετήσει την πατρίδα του». Οι λόγοι αυτοί όμως δεν αρκούν.

info-war.gr