Tα θαύματα στα αρχαία Ασκληπιεία!!

Τα Ασκληπιεία ήταν ιερά και τόποι λατρείας του ήρωα, ιερού ιατρού και θεραπευτή θεού Ασκληπιού. Ηταν στην πραγματικότητα τα πρώτα νοσοκομεία ή μάλλον συγκροτήματα κτιρίων υγείας, όχι μόνο του ελληνικού χώρου αλλά και όλου του δυτικού πολιτισμού και πρόσφεραν τις
υπηρεσίες τους στην ελληνική ευρύτερη περιφέρεια για πολλούς αιώνες, από την εποχή περίπου του Τρωικού πολέμου ως τον 6ο αιώνα μ.Χ., εποχή της πλήρους επικράτησης του χριστιανισμού. Θα πρέπει να τονίσουμε ιδιαίτερα ίσως εδώ ότι, παρ’ όλο το διωγμό που υπέστη ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός ως ειδωλολατρική πρακτική, κύρια από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο το 392 μ.Χ., η λατρεία του Ασκληπιού και ιδιαίτερα η φροντίδα υγείας στα Ασκληπιεία δεν έγινε κατορθωτό να εξαλειφθεί τελείως για περίπου δύο ακόμη αιώνες.

Στα Ασκληπιεία, εκτός από τον ίδιο τον Ασκληπιό, λατρεύονταν παράλληλα και περιπτωσιακά τόσο οι μυθολογικοί πρόγονοί του, ο Απόλλωνας και η Αρτεμις, όσο και τα μυθολογικά παιδιά του, η Υγεία, η Πανάκεια, ο Τελεσφόρος, η Ιασώ, η Αίγλη, η Ακεσώ, η Αύρα, η Νίκη, ο Ευμαρίων, ο Αλεξίνωρ κ.ά., που παρουσίαζαν τις προσωποποιημένες ιδιότητες της θεραπευτικής του τέχνης. Λατρεύονταν συγχρόνως και τα θεωρούμενα φυσικά παιδιά του, ο Μαχάων και ο Ποδαλείριος, που, σύμφωνα με τον Ομηρο, ήταν και αυτοί γιατροί που πήραν μέρος στον Τρωικό πόλεμο ως αρχηγοί των στρατευμάτων της Τρίκκης, της Ιθώμης και της Οιχαλίας, πόλεων της Θεσσαλίας. Τα φίδια και οι σκύλοι ήταν  τα ιερά ζώα του Θεού Ασκληπιού.

Ο Ασκληπιός και οι δύο υιοί του, αυτοί οι πρώτοι ήρωες-γιατροί, που παρουσιάζονται να συγκεντρώνουν τη βαθιά εκτίμηση και αναγνώριση όχι μόνο του Ομήρου αλλά και όλων των Ελλήνων της εποχής τους, φαίνονται ως ιδρυτές της μεγάλης οικογένειας των Ασκληπιαδών, απογόνων του Ασκληπιού, που από γενεά σε γενεά κληρονομούσαν τα μυστικά της ιατρικής τέχνης και πρόσφεραν τις ιατρικές τους υπηρεσίες στη μυθολογική και ιστορική μας αρχαιότητα στο όνομα του μεγάλου πρώτου ήρωα γιατρού, του Ασκληπιού. Ανάμεσα στους φημισμένους Ασκληπιάδες μπορούμε να αναφέρουμε εδώ τους μεγάλους δασκάλους Ιπποκράτη και Αριστοτέλη. 

 

Ο Ιπποκράτης ήταν ο πιο διάσημος από τους φημισμένους δασκάλους του Ασκληπιείου και της Ιατρικής Σχολής της Κω και έζησε ως γνωστόν τον 5ο αιώνα π.Χ. Ηταν ένας Ασκληπιάδης καταγόμενος από τον γιο του Ασκληπιού Ποδαλείριο, γεγονός που παρουσιάζεται να αποδεικνύεται από το γενεαλογικό του δένδρο. Ο Ιπποκράτης αναγνωρίζεται ακόμη διεθνώς ως ο «Πατέρας της Ιατρικής Επιστήμης» καθώς ήταν αυτός που αποσαφήνισε και δημοσίευσε τις πρώτες και βασικές αρχές της επιστήμης αυτής. Δεν θα πρέπει παράλληλα να ξεχνάμε ότι ο «Ορκος του Ιπποκράτη» παραμένει ακόμη μια αποδεκτή ιερή διακήρυξη των υποχρεώσεων των ιατρών και δίνεται στους θεούς Απόλλωνα (ιατρό των θεών), Ασκληπιό (ιατρό των ανθρώπων και θεών και μυθικό υιό του Απόλλωνα), Υγεία και Πανάκεια (μυθικές κόρες του Ασκληπιού) και στους υπόλοιπους των θεών. Στη Μακεδονία, ο φημισμένος φιλόσοφος, ιατρός και δάσκαλος ιατρικής, ο Αριστοτέλης, υπήρξε κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. ο δάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο Αριστοτέλης ήταν άλλος ένας φημισμένος Ασκληπιάδης καθώς παρουσιάζεται να κατάγεται από τον άλλο υιό του Ασκληπιού, τον Μαχάονα.

Σήμερα γνωρίζουμε ότι έχουν αναφερθεί σε γραπτές πηγές ή/και έχουν βρεθεί αρχαιολογικά στοιχεία που αποδεικνύουν την ύπαρξη περίπου 320 Ασκληπιείων στον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Σύμφωνα όμως με άλλες πηγές, τα Ασκληπιεία στον αρχαίο κόσμο ξεπερνούσαν τα 500. Από αρχαίες γραπτές μαρτυρίες και αρχαιολογικά ευρήματα γνωρίζουμε σήμερα ότι τα Ασκληπιεία, επενδυμένα με τις μυθολογικές, ιδεολογικές και φιλοσοφικές αντιλήψεις για την υγεία των προγόνων μας, προσέφεραν αυτό που λέμε σήμερα «ολιστική φροντίδα υγείας».

Σύμφωνα με την αντίληψη αυτή, οι ιερείς/ιατροί στα Ασκληπιεία λάτρευαν τον Ασκληπιό με την προσφορά υγείας προς τον άνθρωπο. Και ο άνθρωπος (ασθενής και ικέτης) αντιμετωπιζόταν με ιερό σεβασμό, ως ολοκληρωμένο ον με αδιαχώριστα και ιδιαίτερα πνευματικά, ψυχικά, συναισθηματικά, κοινωνικά, ηθικά, φυσικά κ.ά. χαρακτηριστικά, που βρισκόταν σε απόλυτη συνάρτηση με το άμεσο και απώτερο γήινο και συμπαντικό περιβάλλον του. Η ασθένεια εθεωρείτο ως ένα αποτέλεσμα πολύπλοκων και αρνητικών αλληλεπιδράσεων περιβαλλοντικών, κοινωνικών, ψυχολογικών, πνευματικών, συναισθηματικών και φυσικών παραγόντων και η φροντίδα υγείας φαίνεται να στόχευε στην εξομάλυνση των συγκρούσεων και στην αποκατάσταση της αρμονίας ανάμεσα στους παράγοντες αυτούς έχοντας ως επικουρική βοήθεια την ιατρική επέμβαση, χειρουργική ή φαρμακευτική. 

 

Το να επισκεφθείς τον Ναό του Ασκληπιού δεν ήταν απλή υπόθεση. Έπρεπε να σε καλέσουν οι Ιερείς του Ναού. Έπρεπε να προηγηθεί νηστεία, καθαρτικό λουτρό και ψυχικός καθαρμός. Πριν κοιμηθείς στην Ιερά Κλίνη έπρεπε να μάθεις τα τελετουργικά καθαρμού και να κάνεις θυσίες. Όλα αυτά πριν εισέλθεις στον Ναό.

Της όλης διαδικασίας προϊστατο ο Πρωθιερέας ή Μεγάλος Ιερέας και τον βοηθούσαν οι Πυροφόροι, που εκτελούσαν χρέη διακόνου και βοηθών στις ιατρικές εργασίες, οι Ιερομνήμονες και οι θεράποντες νοσοκόμοι που ονομάζονταν Ασκληπιάδες. Ανάμεσά τους υπήρχαν και γυναίκες οι οποίες ανήκαν στην τάξη των Νακόρων ή Ζακόρων. Ο Γαληνός λέει ότι πριν από τον Ασκληπιό, η ιατρική ήταν «απολύτως εμπειρική και όνο δια φυτών εθεραπεύοντο οι άνθρωποι, ενώ αυτός την ανύψωσε σε θεία επιστήμη».

Ασθενείς με ανίατες παθήσεις εθεραπεύοντο. Τυφλοί εύρισκαν το φως τους. Χωλοί και παραπληγικοί περπατούσαν ξανά. Εθεραπεύοντο άμεσα, χωρίς μακροχρόνια παραμονή στον Ναό. Την τρομερή ιαματική δύναμη του Θεού γνώριζαν οι Ιερείς του Ασκληπιού από τα πανάρχαια χρόνια που χάνονται στην αχλύ της Ιστορίας. Η ιαματική τους παράδοσή ήταν μυστική και δεν την απεκάλυπταν παρά μόνον στους νέους Μύστες.

 

Όμως ξέρουμε ότι την νύκτα που σε καλούσαν οι Ιερείς να κοιμηθείς στο Άβατον, ντυνόσουν στα λευκά. Καθόσουν δίπλα στο Ιερό Άγαλμα του Θεού το οποίο περιβαλλόταν από ζωντανά φίδια. Έπρεπε να τα ταΐσεις με γλυκά εδέσματα, για να τα τραβήξεις μακριά από το Άγαλμα, και ύστερα να προσευχηθείς στον Θεό. Ώφειλες να τραγουδήσεις ύμνους προς στον Θεό. Ύστερα ένας Ιερεύς σε έβαζε να κοιμηθείς στην Ιερά Κλίνη και σου έλεγε «Μην φοβηθείς από αυτά που θα δεις στο όνειρό σου την νύκτα».

Το πρωί οι Ιερείς συζητούσαν με τους ασθενείς το όνειρο που είδαν. Η ευθύνη των Ιερέων ήταν να προετοιμάσουν τον ασθενή να δει το θεϊκό όνειρο και, αν χρειαζόταν, να ερμηνεύσουν στον άρρωστο τις εντολές του Θεού.

Στα Ασκληπιεία γίνονταν και  διάφορες χειρουργικές επεμβάσεις και τοπικές αφαιμάξεις, ορισμένα δε από τα Ασκληπιεία είχαν αναπτύξει και ειδικό τρόπο θεραπείας όπως για παράδειγμα το Αμφιάρειο με ειδίκευση στην ονειροθεραπεία. Στην Κω υπήρχε σε μαρμάρινη πλάκα στην θύρα η περίφημη συνταγή κατά των δηγμάτων ζώων και στην Έφεσσο χρησιμοποιούσαν ένα θαυματουργό κολύριο για οφθαλμολογικά περιστατικά.

Στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου η τελική θεραπεία που δινόταν από τον Ασκληπιό γινόταν με την «εγκοίμηση» στο Άβατο.Την κρίσιμη ημέρα γινόταν ξανά θυσία. Ο θεραπευόμενος αφού έτρωγε από το θυσιασμένο ζώο και έπινε πολύ ποτό και νέκταρ, με τη συνοδεία μουσικής από τον αυλό του Ασκληπιού οδηγείτο σε κατάσταση έκστασης – διευρυμένης  κατάσταση συνειδητότητας – μέσω πολλών διαδρόμων στη λαβυρινθώδη κατασκευή του Θόλου, όπου κοιμόταν πάνω στο ακόμη ζεστό δέρμα του θυσιασμένου ζώου -πιθανόν για να επωφεληθεί από την ενέργεια του καθυγιασμένου ζώου- και του ζητούσαν να μείνει σιωπηλός οτιδήποτε κι αν άκουγε ή έβλεπε. 

Οι Ιερείς του Ασκληπιού ήταν ιατροί και θεολόγοι ταυτοχρόνως. Ήξεραν από ονειρομαντεία, από βότανα, από χειρουργική. Πριν κοιμηθεί ο άρρωστος στην Ιερά Κλίνη, οι Ιερείς τον παρακολουθούσαν όταν κοιμόταν για να εντοπίσουν σημεία που θα έδειχναν ότι είναι έτοιμος να κοιμηθεί στο Άβατον. Όταν οι οιωνοί ήταν σωστοί, ο ασθενής εισέρχετο στο Άβατον. Εκεί εθεωρείτο ότι θα κοιμηθεί δίπλα στον Θεό Ασκληπιό. Θα έβλεπε ένα όνειρο, όπου είτε θα τον θεράπευε άμεσα ο Θεός, είτε θα του έλεγε τί να κάνει για να θεραπευθεί. Όταν θεραπευόταν, έπρεπε να χαράξει σε μία επιγραφή την εμπειρία που έζησε, ώστε οι νέοι ασθενείς να θαυμάζουν την ιαματική δύναμη του Θεού Ασκληπιού. Τα ιαματικά θαύματα που καταγράφονται στις επιγραφές της Επιδαύρου ήταν πολλά:

1. Η Κλεώ ήταν έγκυος για πέντε χρόνια, και δεν μπορούσε να γεννήσει. Ήρθε στον Ναό και κοιμήθηκε στο Άβατον. Μόλις ξύπνησε και βγήκε έξω από τον Ναό, γέννησε έναν υιό, ο οποίος αμέσως περπάτησε. Η Κλεώ για να ευχαριστήσει τον Θεό, χάραξε σε επιγραφή το εξής: «Θαυμαστή δεν είναι η μεγαλοσύνη της επιγραφής αλλά η Θεότητα, διότι η Κλεώ κυοφορούσε το βρέφος για πέντε έτη μέχρι που κοιμήθηκε στον Ναό και ο Ασκληπιός την θεράπευσε».

2. Ένας άνδρας έπασχε από παράλυση των δακτύλων της χειρός. Επισκέφθηκε τον Ναό του Ασκληπιού ζητών θεραπεία. Διαβάζοντας τις επιγραφές που είχαν χαράξει οι παλαιότεροι ασθενείς εξέφρασε δυσπιστία και χλεύασε αυτά που έγραφαν οι επιγραφές ως αδύνατα. Αλλά είδε ένα όνειρο. Καθώς έπαιζε κύβους(ζάρια) έξω από τον Ναό, ο Θεός ενεφανίσθη, έπιασε την χείρα του και τέντωσε τα δάκτυλα. Μετά από αυτό ο άνδρας μπορούσε να κινήσει όλα του τα δάκτυλα. Ο Θεός τον ρώτησε αν δυσπιστούσε ακόμη ως προς αυτά που έλεγαν οι επιγραφές του Ναού. Ο άνδρας είπε, «Όχι πιά». Τότε ο Ασκληπιός του είπε, «Αφού χλεύαζες τις θεραπείες αν και ήταν αληθινές, από τώρα το όνομά σου θα είναι Άπιστος». Όλα αυτά είχαν συμβεί στο όνειρό του. Αλλά όταν ξύπνησε ο άνδρας τα δάκτυλά του είχαν θεραπευθεί.

 

3. Ένα μικρό αγόρι ήταν άλαλο. Ήρθε στον Ναό μαζί με τον πατέρα του να προσκυνήσει. Όταν έκαναν τις απαραίτητες θυσίες και τα τελετουργικά, εμφανίστηκε ένας Ιερεύς φέρνοντας φωτιά από τον Βωμό του Θεού. Κοίταξε τον πατέρα του αγοριού και απαίτησε να υποσχεθεί ότι αν θεραπευθεί ο υιός του, τότε μέσα σε ένα έτος το πολύ, θα δώριζε ένα ανάθημα στον Ναό του Ασκληπιού. Έξαφνα το αγόρι απάντησε: «Το υπόσχομαι». Ο πατέρας του αγοριού συγκλονίστηκε από το θαύμα και ζήτησε από το παιδί του να επαναλάβει αυτό που είπε. Το αγόρι επανέλαβε τις λέξεις, και από τότε η φωνή του επανήλθε πλήρως.

4. Ο Αγήστρατος υπέφερε από φοβερούς πονοκεφάλους, οι οποίοι του προκαλούσαν αϋπνία. Όταν κοιμήθηκε στο Άβατον του Ναού, είδε ένα όνειρο. Εμφανίσθηκε ο Θεός και όχι μόνον θεράπευσε τους πονοκεφάλους, αλλά τον προέτρεψε να ασκηθεί στο παγκράτιο. Όταν ξύπνησε ο Αγήστρατος, ήταν καλά. Αργότερα έλαβε μέρος στους αγώνες παγκρατίου στα Νέμεα και κέρδισε το πρώτο βραβείο.

5. Ο Πάνδαρος από την Θεσσαλία, είχε στίγματα στο μέτωπό του. Είδε ένα όραμα όπου ο Θεός τύλιξε τις πληγές του με έναν επίδεσμο και του είπε να τον αφαιρέσει όταν φύγει από τον Ναό. Και μόλις θεραπευθεί, να προσφέρει τον επίδεσμο ως ανάθημα στον Ναό. Όταν ξύπνησε ο Πάνδαρος, βγήκε έξω από τον Ναό, αφαίρεσε τον επίδεσμο και διεπίστωσε ότι τα στίγματα εξαφανίστηκαν. Ύστερα αφιέρωσε τον επίδεσμο στον Ναό, όπως τον είχε προστάξει ο Θεός Ασκληπιός.

6. Ο Ερμόδικος από την Λάμψακο ήταν παράλυτος σε όλο του το σώμα. Οι Ιερείς τον έβαλαν να κοιμηθεί στον Ναό και είδε τον Θεό στον ύπνο του. Ο Ασκληπιός τον πρόσταξε μόλις ξυπνήσει να μεταφέρει στον Ναό μία μεγάλη πέτρα. Όσο πιό μεγάλη πέτρα μπορούσε να μεταφέρει. Ο Ερμόδικος έγινε καλά και έφερε μία μεγάλη πέτρα την οποία αφιέρωσε στον Ναό.

7. Ένας τυφλός και από τους δύο οφθαλμούς έφθασε στον Ναό του Ασκληπιού. Οι οφθαλμοί του είχαν τόσο καταστραφεί, που στις κόγχες δεν υπήρχε τίποτε παρά μόνον τα βλέφαρα. Ωρισμένοι επισκέπτες του Ναού άρχισαν τα σκωπτικά σχόλια διότι δεν πίστευαν ότι τέτοια περίπτωση μπορούσε να θεραπευθεί. Μόλις κοιμήθηκε ο τυφλός άνδρας είδε ένα όραμα. Εμφανίσθηκε ο Θεός, ετοίμασε ένα φάρμακο και αφού σήκωσε τα βλέφαρα του ασθενούς, άλειψε με το φάρμακο την περιοχή. Όταν ξύπνησε ο άνδρας είχε το φως του και στους δύο οφθαλμούς.

8. Κάποιος Διόφαντος έκανε την εξής αφιέρωση στον Θεό Ασκληπιό: Εγώ, ένας προσκυνητής του Ναού, λέω σε σένα Ασκληπιέ, υιέ του Απόλλωνος. Πώς θα έρθω στην χρυσή Σου οικία, ώ αγαπημένε, αφού τα πόδια μου είναι άρρωστα; Εκτός και αν με το να με θεραπεύσεις, με φέρεις ξανά στον Βωμό Σου, ώστε να σε ξαναδώ πιό λαμπερό απΆ ό,τι είναι η Γη την Άνοιξη. Εγώ ο Διόφαντος, σε παρακαλώ, σώσε με, Παντοδύναμε και Ευλογημένε, με το να θεραπεύσεις τα άρρωστα πόδια μου. Στο όνομα του Πατρός Σου, προς τον οποίο κάνω προσφορές. Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να με ανακουφίσει από τέτοια συμφορά. Μόνον εσύ Παντοδύναμε έχεις την δύναμη. Γιατί οι Θεοί σε έστειλαν στους ανθρώπους ως μέγα δώρο, για να τους ανακουφίζεις από τα βάσανα. Τριπλά ευλογημένε Παιήωνα Ασκληπιέ, με την δύναμή Σου ο Διόφαντος θεραπεύθηκε από την ανίατη αρρώστια του. Τώρα στέκεται γερά στα πόδια του, όπως υποσχέθηκες.

 9. Μία γυναίκα από την Αθήνα, ονόματι Αμβροσία, ήταν τυφλή από το ένα μάτι. Απεφάσισε να επισκεφθεί τον Ναό του Θεού Ασκληπιού στην Επίδαυρο, για να θεραπευθεί. Αλλά όταν έφθασε εκεί, διαβάζοντας επιγραφές που ανέφεραν προηγούμενες θεραπείες, άρχισε να δυσπιστεί. Για ωρισμένες περιπτώσεις κάγχασε, διότι θεώρησε αδύνατον να είχαν θεραπευθεί άρρωστοι με τόσο σοβαρές ασθένειες.

Της φαινόταν αδιανόητο άνθρωποι χωλοί και τυφλοί να είχαν θεραπευθεί με το να δουν απλώς ένα όνειρο μέσα στο Άβατον του Ναού. Όταν την ετοίμασαν οι Ιερείς, την έβαλαν να κοιμηθεί στην Ιερά Κλίνη, μέσα στο Άβατον. Στον ύπνο της είδε ένα όραμα. Ο Θεός Ασκληπιός παρουσιάστηκε και της είπε ότι θα την θεράπευε. Αλλά της ζήτησε ως αντίτιμο για την θεραπεία, να αφιερώσει στον Ναό έναν ασημένιο χοίρο. Αυτό θα αποτελούσε ανάμνηση της απιστίας της.

Μόλις είπε αυτά ο Θεός Ασκληπιός, έκανε μία τομή στον τυφλό οφθαλμό της Αμβροσίας και έρριξε μέσα ένα φάρμακο. Όταν ξύπνησε το πρωί η Αμβροσία, σηκώθηκε και περπάτησε έξω από το Άβατον, εντελώς υγιής. Έβλεπε και από τους δύο οφθαλμούς.

Tα θαύματα αυτά μας τα αποκαλύπτουν ι επιγραφές που βρέθηκαν στην Επίδαυρο, όπου ευρίσκετο το Ιερό του Θεού Ασκληπιού.

Σύνθεση, τροποποιήσεις,  από τον γράφοντα. Πηγές:

http://ermionh.blogspot.gr/ ,  Σοφία Χατζηκοκόλη-Συράκου  www.tovima.gr,  Όλγα Γκουνή-  http://www.ionianet.gr

http://mythagogia.blogspot.gr/2014/01/normal-0-false-false-false.html