Η αλεπού εξοντώθηκε στο ξέφωτο

Η συμφωνία Ελλάδας-ΠΓΔΜ κινητοποίησε όλα τα εθνικά στερεότυπά μας: «εθνική συγκίνηση», αδυναμία ορθολογικής σκέψης, απουσία συνεννόησης του πολιτικού συστήματος, πολιτικό οπορτουνισμό και λαϊκιστική δημοκοπία.

Μια διαπραγμάτευση, για να μπορεί στα σοβαρά να θεωρηθεί
τέτοια, πρέπει να διεξάγεται σε πλαίσιο αλληλοκατανόησης των εμπλεκόμενων μερών και των ορίων των εκατέρωθεν υποχωρήσεών τους. Με άλλα λόγια, μόνο μια βαθιά ενσυναίσθηση (empathy) της θέσεως και των ορίων της άλλης πλευράς μπορεί να οδηγήσει σε αποτέλεσμα βιώσιμο με αντοχή στον χρόνο.

Με αυτές τις σκέψεις καλούμεθα να κρίνουμε τη συμφωνία, η οποία έρχεται να εκπληρώσει τα διαλαμβανόμενα στην Ενδιάμεση Συμφωνία (Interim Agreement) μεταξύ Ελλάδος-ΠΓΔΜ (1995) η οποία υπεγράφη επί κυβερνήσεως Α. Παπανδρέου και υπ.Εξ. Κάρολου Παπούλια. Αυτή δε έκτοτε αποτέλεσε και την ελληνική εθνική γραμμή. Με την παρούσα συμφωνία έχουμε:

1. Σύνθετη, κοινά αποδεκτή, ονομασία του γειτονικού μας κράτους.
2. Η ονομασία Βόρεια Μακεδονία είναι erga omnes, που σημαίνει γενική χρήση εσωτερικά και εξωτερικά για όλα και έναντι όλων.
3. Αλλαγή άρθρων στο Σύνταγμά τους τα οποία θεωρείται ότι υποκρύπτουν αλυτρωτικές επιδιώξεις.
4. Η ιθαγένεια των κατοίκων της Βόρειας Μακεδονίας θα είναι μακεδονική/πολίτης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας (άρθρο 1 παρ. 3β).
5. Η επίσημη γλώσσα τους θα είναι η «μακεδονική γλώσσα» (άρθρο 1, παρ. 3γ).
Τα τρία πρώτα σημεία αποτελούν πάγιους στόχους της Ελλάδος από 1995 και εντεύθεν, οι οποίοι ικανοποιούνται. Τα δύο τελευταία δεν ικανοποιούν τις επιδιώξεις της ελληνικής πλευράς όπως αυτή θα ήθελε. Παρ’ όλα αυτά σημειώνεται ότι η «μακεδονική» γλώσσα ανήκει στην ομάδα των νοτιοσλαβικών γλωσσών, άρα ουδεμία σχέση έχει με αρχαίο ελληνικό πολιτισμό (άρθρο 7, παρ. 4). Οσον αφορά το θέμα του δικαιώματος των κατοίκων εκείνων της χώρας αυτής που θέλουν να αποκαλούνται «Μακεδόνες» είναι δικαίωμα εθνικού αυτοπροσδιορισμού κατοχυρωμένου ήδη από τη σύνοδο του ΟΑΣΕ στην Κοπεγχάγη το 1988, το οποίο η Ελλάδα έχει υπογράψει.

Αυτό καθόλου δεν σημαίνει ότι οι Ελληνες ή οποιοιδήποτε άλλοι είναι υποχρεωμένοι να τους αποκαλούν «Μακεδόνες». Ας το πούμε καθαρά: Δεν μπορούμε να υποβάλουμε σε λοβοτομή έναν λαό ο οποίος τα τελευταία τουλάχιστον εκατό χρόνια έχει μάθει και διδαχτεί ότι ανήκει στη «μακεδονική» εθνότητα που ομιλεί τη «μακεδονική» γλώσσα και έτσι να ξεχάσει ποιος είναι και από πού έρχεται. Η εθνογένεση είναι ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο φαινόμενο, για το οποίο δεν μπορεί να οριστεί μια συγκεκριμένη χρονική περίοδος δημιουργίας της, μετά την παρέλευση της οποίας ουδέν νέον έθνος αναγνωρίζεται.

Η επιβολή τέτοιων ρυθμίσεων επί της ΠΓΔΜ θα μπορούσε να γίνει μόνο έπειτα από έναν νικηφόρο πόλεμο με αμφίβολη τη βιωσιμότητά τους μακροπρόθεσμα. Πρόσθετα, η Ελλάδα γεωστρατηγικά πρέπει να θέλει την ύπαρξη αυτού του κράτους και όχι τον διαμελισμό του μεταξύ Βουλγαρίας και Αλβανίας.

Το σύνολο αυτού του ιδιαίτερα ευαίσθητου, από κάθε πλευρά, θέματος απαιτεί πολύ προσεκτική προσέγγιση και διαχείριση. Επρεπε σε πνεύμα συνδιαλλαγής και υπευθυνότητας να εξηγηθεί στον ελληνικό λαό και να επιδιωχθεί η μεγαλύτερη δυνατή συναίνεσή του. Αντί αυτών επικράτησαν η πολεμική ατμόσφαιρα, οι οξύτατες αντεγκλήσεις και ο πολιτικός οπορτουνισμός.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης προσχώρησε στην «εθνική τύφλωση» και κατέθεσε πρόταση δυσπιστίας εναντίον της κυβερνήσεως.

Ηταν 9 Δεκεμβρίου 1940 όταν τα βρετανικά στρατεύματα στη Μέση Ανατολή αποφάσισαν να επιτεθούν πρώτα και να αιφνιδιάσουν τα υπεράριθμα και πολύ καλύτερα εξοπλισμένα ιταλικά τα οποία είχαν διαβεί τα σύνορα της Αιγύπτου και δίσταζαν να βαδίσουν προς Κάιρο. Το αποτέλεσμα ήταν η πλήρης εξολόθρευση των ιταλικών στρατευμάτων.

Με το πέρας της Επιχείρησης (Operation Compass) ο επικεφαλής στρατηγός των Βρετανών Richard O’ Connor, με το φλέγμα του Βρετανού αριστοκράτη, ανήγγειλε τη νίκη στο στρατηγείο των Βρετανών στο Κάιρο με το παρακάτω λακωνικό τηλεγράφημα: «The fox killed in the open» (η αλεπού εξοντώθηκε στο ξέφωτο). Αυτό ακριβώς συνέβη και στον κ. Μητσοτάκη τη νύχτα της 16ης Ιουνίου μετά τις αγορεύσεις Τσίπρα-Κοτζιά.

Η πρόεδρος του ΚΙΝ.ΑΛΛ. μεταξύ της υπεύθυνης εθνικά στάσης και του κομματικού οφέλους επέλεξε το δεύτερο. Θα χάσει και στα δύο. Οπως στον πόλεμο, έτσι και στην πολιτική νικητές αναδεικνύονται εκείνοι που επιδεικνύουν το μεγαλύτερο ψυχικό σθένος, αφαιρούν την πρωτοβουλία από τον αντίπαλο και επιβάλλουν τη θέλησή τους σ’ αυτόν. Οι μάχες δεν κερδίζονται διά της υποδιαστολής και της υπεκφυγής. Εδωσε ως όμορο κόμμα στον κ. Τσίπρα τη δυνατότητα να προβληθεί ως εθνικά υπεύθυνος πρωθυπουργός με πέραν των συνόρων αναφορές.

Βέβαια ο ίδιος σήμερα στο εσωτερικό της χώρας πληρώνει αναδρομικά την ασύστολη, γεμάτη μίσος αντιπολίτευση που άσκησε αλλά και την ακόμη και σήμερα πολωτική του συμπεριφορά. Τώρα λοιπόν που προσπαθεί να γίνει statesman αντιμετωπίζει δυσκολίες.

Παρ’ όλα αυτά, εφόσον ολοκληρωθεί το χρονοδιάγραμμα μέχρι την κύρωση της συμφωνίας, θα έχει επιλυθεί μια ενοχλητική εθνική εκκρεμότητα. Οπως τα προβλήματα, έτσι και οι λύσεις έρχονται πολλές φορές από εκεί που δεν το περιμένεις.

* πολιτικός επιστήμονας