ΤΟ ΔΥΟ ΩΣ Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ

Στον αναποδάρη έχω δημοσιεύσει δύο κείμενα που αφορούν τον ένα αγαθό θεό.

84 Ο ΑΓΑΘΟΣ ΘΕΟΣ

55 ΕΝ ΤΟ ΠΑΝ

 Σε αυτά τα κείμενα φανερώνεται η άποψη των Ελλήνων φιλοσόφων για το ΕΝΑ το οποίο είναι το Αγαθό και η αρχή όλων των όντων όσων υπάρχουν. Η ενότητα αυτή όμως δημιουργειται στον κόσμο εξαιτίας της ύπαρξης όλων των αριθμών, εξαιτίας

του αριθμού δύο και μάλιστα εξαιτίας του αριθμού τρία, το οποίο είναι το μικτόν και φυσικά εξαιτίας της δεκάδος, η οποία είναι η τετρακτίδα. Χωρίς την δυάδα, την τριάδα και την δεκάδα και τους άλλους αριθμους δεν θα υπήρχε αυτός ο κόσμος ως ενιαίος αλλά και χωρισμένος σε διαφορετικά όντα. Γι αυτό, μιλώντας για την δεύτερη αρχή, δηλαδή τον αριθμό δύο, πρέπει να εχουμε υπόψιν μας ότι οι αριθμοι υπάρχουν όλοι μαζί και όχι ο καθενας ξεχωριστά στον κόσμο του.

 Μιλάμε ξεχωριστά για το ΕΝΑ το ΔΥΟ και το ΤΡΙΑ και τους άλλους αριθμους, μόνο για να αναλύσουμε τα μέρη ενός συνολικού ενιαίου όντος. Το καθένα όμως από μόνο του, ούτε υπάρχει, ούτε μπορεί να νοηθεί ως ύπαρξη αλλά μόνο ως αρχή, ως νόμος του παντός. Έτσι το Ένα είναι το αγαθό και ο ουρανός, ενώ το Δύο είναι το κακό και η γη. Το Ένα είναι ο νους του ανθρώπου που συμβολίζει τους αγαθούς θεους ενώ το δύο τα γεννητικα του όργανα, που συμβολίζουν τους υποχθόνιους δαίμονες του Αδη.  Όμως δεν υπάρχει κεφάλι χωρίς σώμα και δεν υπάρχει ουρανός χωρίς Αδη. Όπως το λέει ο Όμηρος, όσο ψηλά πάνω από την γη είναι ο ουρανός, τόσο βαθιά κάτω από την γη είναι ο Αδης.

 Η ελληνική θρησκεία, όπως οι περισσότερες θρησκείες του κόσμου, στράφηκαν προς τον ουρανο για να ανακαλύψουν τους αθάνατους θεούς, θεωρώντας τους θεούς του Αδη ως υποχθόνιους δαίμονες, κατώτερους από τους ουράνιους.

Τα χρυσα έπη του Πυθαγόρα ξεκινουν προτρέποντας πρώτα να τιμουμε τους αθανάτους θεους κι επειτα τους ήρωες και τους καταχθόνιους δαίμονες.

Αθανάτους μεν πρώτα θεούς, σέβαι … έπειτα ήρωας αγαυούς τους τε καταχθονίους σέβαι δαίμονας. Πυθαγόρας Χρυσά Επη.

 Ο Πυθαγόρας πρότεινε μάλιστα: Να μπαίνουμε στους ναούς από τα δεξιά και να βγαίνουμε από τα αριστερά, γιατί θεωρούσε το δεξιό ως αρχή του λεγόμενου περιττού αριθμού και θεϊκό, ενώ το αριστερό ως σύμβολο του άρτιου και διαιρετού. (Περί του Πυθαγόρειου βίου. Ιάμβλιχος 28-156)

 Εφόσον λοιπόν το ΕΝΑ είναι η αρχή του Αγαθού, το ΔΥΟ είναι η αρχή του κακού. Αυτό αναφερεται σαφεστατα από τους Πυθαγορίους, όπως μας παραδίδει ο Αριστοτέλης.

Ο Αριστοτέλης (Μετά τα φυσικά 1. 986 α 22) ορίζει τις εξής αντιθέσεις, που αποδίδει στον Αλκμαίωνα: πέρας και άπειρο, περιττό και άρτιο, ένα και πλήθος, αρσενικό και θηλυκο, ακίνητο και κινητό, ευθύ και καμπύλο, φως και σκοτάδι, καλό και κακό, τετράγωνο και παραλληλόγραμμο.

Το ίδιο αναφέρει και ο Πλούταρχος.

 Πυθαγόρας των αρχών την μεν μοναδαν θεόν και ταγαθόν, ήτις εστίν η του ενός φύσις, αυτός ο νους, την δε αόριστον δυάδαν δαίμονα και το κακόν, περί ην εστι το υλικόν πλήθος, έστι δε και ορατός ο κόσμος. Περί των αρεσκόντων φιλοσόφοις φυσικών δογμάτων Πλούταρχος Ηθικα.

 Η δυάδα είναι λοιπόν δαίμονας και το κακόν και η ύλη, θα μπορουσαμε να πουμε και η γυναίκα και η γη. Ετσι καταλαβαίνουμε γιατι οι χριστιανοι έφτασαν να μισουν την γη και την γυναίκα και τον κόσμο τούτο. Ο άγιος Αντώνιος λέει ουδεν καλον επι της γης.

  Ο Ανατόλιος εξηγεί γιατί η δυάδα είναι το κακό.

 Η δυάς ονομάζεται ούτω από το διιέναι (διαπερνάν) και το διαπορεύεσθαι (διαβαίνειν) επειδή δε πρώτη η δυάς απεχώρισε τον εαυτό της από την μονάδα, δια τούτο και αποκαλείται τόλμη, δηλαδή ενώ η μονάς φανερώνει ένωσιν, η δυάς φανερώνει διαχωρισμόν. Ιάμβλιχος Ανατόλιου Τα θεολογούμενα της αριθμιτικης. Εκδόσεις Ιδεοθέατρον

 Η δυάδα λοιπον είναι το Νείκος του Εμπεδοκλη, αυτό που χωρίζει τα πράγματα και τα όντα.

Ετσι, αυτό που λέγεται ενότητα, ταυτότητα, ισότητα, το αίτιο της σύμπνοιας και της συμπάθειας των πάντων και την διατήρηση αυτου, που μένει αναλλοίωτο, το ονόμασαν ένα.. αυτό που λέγεται δύο ειδών, διαφορά, ανισότητα, καθετί που επιμερίζεται, υπόκειται σε μεταβολή και βρίσκεται σε διαφορετική κατάσταση κάθε φορά, το ονόμασαν δυάδα. (Πυθαγόρου βίος, Πορφυρίου. 49,50)

  Ο Πυθαγόρας ο γιος του Μνησάρχου από την Σάμο, ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο φιλοσοφία, αρχές θεωρεί τους αριθμους και τις συμμετρίες τους… Η μονάδα και η αόριστη δυάδα συγκαταλέγονται μεταξύ των αρχών. Από τις αρχές η μία τείνει σύμφωνα με αυτόν προς το ποιητικό και μορφικό αίτιο, πράγμα που είναι ο νους, ο θεός, η άλλη προς το παθητικό και υλικό, πράγμα που είναι ο ορατός κόσμος. Πλουταρχος Περί των αρεσκόντων φιλοσοφοις φυσικων δογματων, 876,

Ο ορατός κόσμος είναι μεταβλητός και συνεχώς αλλάζει, σύμφωνα με τον Ηράκλειτο τα πάντα ρει, τα παντα αλλαζουν καθως έχουν μέσα τους την αρχή της μεταβλητότητας δηλαδη του Δύο.

Ελλειψις δε και περίσσευμα ονομάζεται και ύλη την οποίαν και αόριστον δυάδα συνωνύμως προς αυτήν αποκαλούν ένεκα του ότι έχει αποστερηθεί μορφής και σχήματος. Ιάμβλιχος Ανατολίου. Τα θεολογούμενα της αριθμιτικης

Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι η δυάδα προέρχεται από την μονάδα.

Στα Πυθαγόρια υπομνήματα βρίσκουμε και τα ακόλουθα. Αρχή των πάντων είναι η μονάδα. Από την μονάδα προήλθε η  αόριστη δυάδα, η οποία χρησιμεύει ως υλικό στη μονάδα που αποτελεί αίτιο. Λεξικό Σούδα Η ζωή και η διδασκαλία του Πυθαγόρα.

Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το κοσμικό γιγνεσθαι δεν μένει σε αυτές τις δύο πρωτες αρχές αλλά συνεχίζει στην Τριάδα, στο μικτόν, το οποίο αποτελεί και την τελείωση του όντος, καθώς όπως προείπαμε κάθε ον είναι τριπλό αλλιως δεν γίνεται να υπάρξει.

Ο δημιουργός έπλασε την ψυχή του κόσμου με ένα μείγμα από τρία στοιχεία: την αδιαίρετη και αμετάβλητη ουσία, τη διαιρετή και μεταβλητή ουσία και μια τρίτη ουσία αποτελούμενη από το αμετάβλητο και το μεταβλητό. (Τίμαιος 35 α 36 β)

 Ας εξετάσουμε όμως την κακία του Δύο, όπως την έβλεπαν οι αρχαίοι φιλόσοφοι. Πρέπει πρώτα να παραδεχτούμε ότι η κακία του Δύο είναι ανάλογη της αγαθότητας του Ενός. Το Ένα θεωρείται πεπερασμένο και συγκεκριμένο ενώ το μεταβλητό διαιρετό Δύο είναι το Απειρον. Ιδού τωρα πως ο Φιλόλαος περιγράφει την φύση του απείρου: «απείρω, ανοήτω, αλόγω, ψεύδος, φθόνος» (Τίμαιος 29 Ε)   Όσα αναφέρει για το δύο και το άπειρο ο Φιλόλαος τα αναφέρουν οι χριστιανοί για τις γυναίκες και την ζωή στην κακή γη.

 Αν προσπαθησουμε τωρα να δούμε την δημιουργία ως μια πρόοδο από το Ένα στο Δύο θα πρέπει να την συμβολίσουμε ως μια πρόοδο από την βασιλεία του Ουρανού στην βασιλεία του Κρόνου. Αλλιώς να θεωρήσουμε ότι από το πρώτο ορφικο αυγό, από μια αρχική κατάσταση όπου ο ουρανός και η γη ήταν Ένα, γεννήθηκε ο Φάνης, ο πρώτος Διόνυσος. Βέβαια οι Ορφικοι ονόμαζαν το Δύο Ρέα και Φανη. Ο Φανης είναι ο πρώτος θεός που γεννήθηκε στον κόσμο και συμβολίζει αυτό τον διχασμό καθως πανω από το κεφαλι του βρισκεται ο ουρανός και κατω στα πόδια του η γη. Όπως ο Φανης είναι ο πρώτος αιώνας και η αρχή των αιώνων έτσι και ο Κρόνος είναι ο γεννήτορας των αιώνων, όπως μας πληροφορεί ο Ορφικος ύμνος στον Κρόνο.

 Αν λοιπόν συμβολίσουμε την πρώτη γεννιά των θεών του Ουρανου με την αγαθή μονάδα και την δευτερη γεννιά των αντίθεων Τιτάνων με την πονηρή δυάδα δεν θα κάνουμε λάθος. Ο Κρόνος είναι αυτός που δολοφονεί τον Πατερα Ουρανό και καταβροχθίζει τα παιδιά του, όπως η δυάδα λαμβάνει την σειρά μετα την μονάδα, συμβολίζοντας τον χρόνο που τρέχει προς το άπειρον, χωρίς τίποτα να θεωρείται τετελεσμένο. Μόνο η αρχή του Διός, η τριάδα, ο περιττος αριθμός έρχεται να τελειώσει τον κόσμο, να τελειώσει την ψυχή, δημιουργώντας την τριπλή βασιλεία των δαιμόνων.

Θαλής Πυθαγόρας Πλάτων οι Στωικοί δαίμονες υπάρχειν ουσίας ψυχικάς. Πλουταρχος. Περί των αρεσκόντων φιλοσόφοις φυσικων δογματων

 Ο Θαλής, ο Πυθαγόρας, ο Πλάτων και οι Στωικοί λένε ότι οι δαίμονες είναι ουσίες ψυχικές, μας παραδίδει ο Πλούταρχος. Η ψυχη είναι η Τρίτη αρχή του όντος, η ψυχή είναι ο χώρος όπου ενώνονται το καλο και το κακό, το πνεύμα και η ύλη κι αυτος είναι ο χώρος των δαιμόνων.  Όπως ο Δίας είναι ο ύψιστος Δαίμων, έτσι και ο άνθρωπος είναι ένας δαίμων. Μέσα στην καρδιά του ανθρώπου γίνεται ο πόλεμος των θεών και των Τιτάνων, του καλου και του κακού. Πως όμως ο άνθρωπος θα νικήσει τις Τιτανικές δυνάμεις για να λάβει την δύναμη του Ενός αγαθου θεού, της μοναδος του περιττού αριθμου ; Θα πρέπει να συνεχίσουμε την έρευνα του κακού δύο για να γνωρίσουμε το καλό και το κακό και η γνώση αυτή να μας ελευθερώσει από την άγνοια.

 Καθώς θεϊκό είναι αυτό που ενώνει, ακολουθεί εκείνο που χωρίζει. Στον δρόμο προς τον αγαθό ουρανό ο άνθρωπος καλείται να αφήσει πίσω το εγώ του και να ενωθεί με την παγκόσμια ενιαία συμπαντική συνειδητότητα. Πρώτος όμως ο Κρόνος είπε στον πατέρα Ουρανό, εγώ υπάρχω, εγώ υπάρχω έξω από αυτή την ενότητα. Ο άνθρωπος έχει μέσα του ισχυρή αυτή την Κρόνια συνειδητότητα, ότι υπάρχει έξω από τον ουρανό, στην μεταβλητή ύλη, χωρισμένος από το αρχικο θεικό ακινητο στοιχείο. Ο ίδιος αυτός ο άνθρωπος όμως μπορεί να πει ότι αυτή η αρχική ενότητα υπάρχει μέσα του. Το ακίνητο ένα που όλα τα κινεί, το αγαθό ενοποιό στοιχείο υπάρχει μέσα στην καρδιά του ανθρώπου. Κι όπως η Κρόνια συνειδητότητα μας χωρίζει από το Ένα, από την συμπαντικη καρδιά, η δαιμονικη συνειδητοτητα του Διός μας ενώνει ξανά με την αρχέγονη κατάσταση, όταν ο ουρανός και η γη ήταν Ένα. Ετσι ο άνθρωπος που χαρακτηρίζεται από το Εγω του, είναι Κρόνιος ή να το πουμε εβραϊκά Σατανικός, ενώ ο άνθρωπος που προσβλέπει στην ενότητα των πάντων και δεν διαχωρίζει τον εαυτό του από την φυση και το σύμπαν, είναι άνθρωπος του Διός, είναι παιδί του Δία, όπως το λένε οι Ορφικοί, είναι παιδί του Ουρανου και της Γης.

 Ανακεφαλαιώνοντας θα πούμε ότι η αρχικη κατάσταση είναι ο χώρος της ουράνιας αγαθης ενότητας, όταν ο ουρανος και η γη ήταν Ένα, και ακολουθεί ο διχασμένος κόσμος, όπου ο Ουρανός είναι πάνω και η Γη κάτω. Η υπαρξη κατέρχεται στην γη και στην ύλη κι αποχωρίζεται την ουράνια ενότητα. Η Τρίτη κατάσταση κατασκευάζεται με την δημιουργία του Αδη, καθώς τα τιτανικά στοιχεία λαμβάνουν την κατώτατη θέση στον τριπλό κόσμο, μετά την νίκη του Διός. Έτσι οι χθόνιοι δαίμονες θεωρούνται κατώτεροι και δεύτεροι μετά τους ουράνιους αθάνατους Ολύμπιους θεούς. Ωστόσο από τους δαίμονες του Αδη έρχεται ο πλούτος, γι αυτό και ο θεός του Αδη ονομάζεται Πλούτωνας, και η γνώση καθώς οι χθόνιοι δαίμονες αποκαλούνται από τους Ορφικους ύμνους Εύβουλοι, δηλαδη αυτοι με την καλή βουλή. Εύβουλοι συμφωνα με τους Ορφικους ύμνους είναι ο Διόνυσος, ο Πλουτωνας και ο Αδωνις. 

 Ο τρεις φορές γεννημένος Διόνυσος είναι η ανθρώπινη ψυχή που έχει μέσα της αυτά τα τρία στοιχεία, του σταθερού πέρατος, του μεταβλητού απείρου και του μικτου ψυχικου δαιμονικου στοιχείου. Ο εν σαρκί θεός Διόνυσος είναι γιος του Δία και εγγονός του Κρόνου και ως η τέταρτη βασιλεία έχει τα στοιχεία των άρτιων αριθμων, της ύλης δηλαδή και του χθόνιου. Φέρει τα δύο κέρατα στο κεφάλι και παρατηρεί τον τριαδικό κόσμο με θαυμασμό.

Λέγει μάλιστα ο Ευριπίδης ότι με την γέννηση του Διονύσου γεννήθηκε και η αδικία, η ύβρις, γιατί ο μεθυσμένος άνθρωπος σκέφτεται μόνο τον εαυτο του, μόνο το εγω του κι εξέρχεται κατά κάποιο τρόπο από τους θεϊκους θεσμους της ενότητας.

«τινές και του Διονύσου γένεσιν και την της ύβρεως κατά ταυτα γενέσθαι φασιν» Αθήναιος Δειπνοσοφισται. Β 36

 Είναι όμως ο Κρόνος και ο Διόνυσος και οι άρτιοι αριθμοι ενέργειες του κακού ; Αν δεχθούμε όσα μεχρι τώρα εχω αναφερει πρέπει να δεχθούμε ότι έχουν δίκαιο οι χριστιανοί που ονομάζουν τον κόσμο τον υλικό και την γη κακό. Θα πρέπει να δεχθούμε ότι η γυναίκα και η ύλη είναι όντως το κακό.  

 Το πρώτο ζευγάρι αντιθέτων είναι ο ουρανός και η γη, το οποίο αντιστοιχεί στο αρσενικο και το θηλυκό. Μπορούμε να πουμε ότι τελικά είναι το καλο και το κακό; Στον Ταοϊσμο το πρώτο ζευγάρι αντιθέτων είναι επισης ο πατέρας ουρανος και η μάνα γη. Στο βιβλίο των αλλαγών ο δεχτικος αντιπροσωπεύει την φύση της γης και ο αριθμός δύο συμβολίζει την γη. Ο δεχτικος είναι υποχωρητικός και παθητικός σε αντίθεση με τον πατερα ουρανό που είναι ενεργητικός. Το σχόλιο του δεχτικου γράφει: Τέλειο πράγματι είναι το μεγαλείο του Δεχτικού. Όλα τα όντα οφείλουν την γέννηση τους σε αυτόν κι αυτό επειδή δέχεται τον ουρανό με αφοσίωση.

 Οι περισσότεροι Ελληνες φιλόσοφοι δεν θέλησαν να αποδώσουν την έννοια  του κακού στην δυάδα, αντίθετα αναγνώρισαν σε αυτήν την αρχή των θηλυκών θεοτήτων. Είναι η δυάδα η ύλη λέει ο Πρόκλος αλλά δεν είναι η κακία, μα είναι η ανάγκη. Πρώτος ο Παρμενίδης χρησιμοποίησε την λέξη ανάγκη κι ακολούθησαν κι άλλοι Ελληνες φιλόσοφοι. Η ανάγκη για την ύπαρξη του κόσμου τούτου είναι η ύλη, ενώ κακία είναι η δυσαρμονία.

 Είναι λοιπόν ανάγκη να υπάρχει η ύλη, τα τέσσερα στοιχεία, για να υπάρχει το Ον, ενωμένο όλο μαζί στο τώρα, αιώνιο, αγέννητο και αθάνατο.

 Διάβασα το Περί της των κακών υποστάσεως του Πρόκλου αλλά δεν θα σας μεταφερω όλα τα επιχειρήματα του, πως η ύλη δεν είναι το κακό αλλά η αναγκη. Αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι ότι δύο φορές αναφέρεται στον  κόσμο ως ένα ζωντανό ευδαίμων ον.

32. Ει δε αναγκαίον η ύλη προς το παν και ου αν ην ο κόσμος ο παμεγας ούτος και ευδαίμων θεός ύλης απούσης, πως έτι την του κακού φύσιν επί ταύτης ανακτέον.

 32. Αν όμως η ύλη είναι κάτι αναγκαίο για το σύμπαν και αν, σε περίπτωση που απουσίαζε η ύλη, τούτος ο κόσμος δεν θα ήταν ένας μεγάλος και ευδαίμων θεός, πως πλέον πρέπει να αναγάγουμε την φύση του κακού στην ύλη;

 Συμβαίνει λοιπόν οι αρχαίοι να λένε θεό την μονάδα, αλλά και να θεωρούν το σύμπαν και την ύλη ως σώμα του. Και είναι αναγκαίο να υπάρχει η ύλη, η σάρκα, για να υπάρχει το πνεύμα και ο νους. Για να υπάρχει ο κόσμος όλος σαν ένας ευτυχισμένος θεός.

 Ο αυτεξούσιος δαίμονας στην Πυθαγορεια αριθμοσοφία είναι η δεκάδα. Η δεκάδα είναι ένας άρτιος αριθμός, δηλαδη θηλυκός και γήινος αλλά είναι και μονάδα. Αν το Ένα δεν υπάρχει αλλά είναι μόνο ένας εσωτερικός νόμος ενοποιητικός, η δεκάδα υπάρχει ως πέρας των αριθμών, γιατι όπως λένε οι Πυθαγόριοι όλοι οι άνθρωποι μετρουν ως το δέκα και μετά ξεκινουν πάλι από την αρχή. Όταν αντιληφθούμε τις αρμονίες των αριθμών, την σπουδαιότητα της τριάδος και της δεκάδος, θα αντιληφθούμε και πως το πραγματικό κακό είναι η δυσαρμονία, η ανικανότητα του ανθρώπινου νου να μετέχει στις αρμονίες των αριθμών και στην αρμονία της φύσεως. Πριν λοιπόν καταδικάσουμε ένα αριθμο ή κάποιο Τιτάνα ως αρχή του κακού πρέπει να δούμε τις σχετικότητες και τις αρμονίες των αριθμων. Αλλιώς δεν μένει σε μας παρά να καταδικάσουμε όλο τον υλικο κόσμο ως κακό, όπως κάνουν οι χριστιανοί. Αν δεν θέλουμε να πέσουμε σε μια τέτοια πλάνη, είμαστε υποχρεωμένοι να δούμε το συνολικό κόσμο, ως μια ένωση πνεύματος, ψυχης και σώματος και όχι μόνο ως κακή ύλη. Να δούμε δηλαδή όλο τον κόσμο όπως τον έβλεπε η ελληνικη θρησκεία ως ένα ευδαίμων θεό.

 Ο Δίας έδωσε τους νόμους στους ανθρώπους για να μην κυριαρχεί η βία και η αδικία. Κι ενώ τα ζώα, όπως το λέει ο Ησίοδος, τρώει το ένα το άλλο...

Ιχθύσι με και θηρσί και οιωνοίς πετηνοίς εσθεμεν αλληλους, επεί ού δίκη εστί μετ’ αυτοις. Ησίοδος Εργα και Ημέραι

...οι άνθρωποι έχουν νόμους και δικαιοσύνη, ώστε να μην ζουν σαν τα άγρια θηρία. Όταν όμως οι άνθρωποι δεν είναι παίδες Διός, αλλά χωρίς νόμο και δικαιοσύνη, είναι σαν τα ζώα και τα θηρία, γεμάτοι κακία και φθόνο, δεν μετέχουν της αρμονίας και δεν γνωρίζουν τον εαυτό τους. Γιατί όπως το λέει και ο Δίων ο Χρυσόστομος,

Ουδείς γαρ των αφρόνων και των πονηρών επίσταται εαυτόν. Ου γαρ να τουτων πρώτον προσέταττεν ο Απόλλων ως χαλεπώτερον εκάστω, γνώναι εαυτόν. Διων Χρυσόστομος, Περί βασιλείας Δ’ 160

Κανείς από τους άφρονες και πονηρους δεν γνωρίζει τον εαυτό του, αλλιως δε θα πρόσταζε ο Απόλλωνας το δυσκολότερο για τον καθένα, που είναι να γνωρίζει τον εαυτό του.

Ουκ εισίν έξωθεν των ανθρώπων οι πονηροί και αγαθοί δαίμονες, οι τας συμφοράς και τα ευτυχίας φέροντες αυτοις, ο δε ίδιος εκάστου νους, ούτως εστι ο δαίμων του έχοντος ανδρος.

Γιατί δεν είναι έξω από τους ανθρώπους οι πονηροί και οι αγαθοί δαίμονες, αυτοι που φέρνουν τις συμφορές και τις ευτυχίες αλλά ο νους του καθενός είναι και ο δαίμονας του.

Κι αν η δυστυχία και ο πόνος και ο κόπος είναι δυσκολίες της ζωής, φέρνουν όμως την δύναμη του αγαθού δαίμονα στον άνθρωπο. Κι όπως λέει άλλος φιλόσοφος, οι γιατροί κόβουν με νυστέρι και καυτηριάζουν με φωτιά, πραγματα κακά αλλά για να θεραπεύσουν.

 Των πονηρών και κακών ανθρώπων ο βίος είναι πλάνη και οι ψυχές τους στην ύλη βυθισμένες και στο σκότος, αγνοούν τον εαυτό τους και την βασιλεία του Διός. Ως ζώα τρέφονται με ζώα και η πλήρης αποκτήνωση το τέλος τους. Εκεί που δεν υπάρχει νόμος και ήθος αλλά μονάχα το Εγω, είναι τα Τάρταρα, όπου ο Δίας έχει ρίξει τους αντίθεους Τιτάνες. Αυτός είναι ο νόμος της φύσεως και όσοι κατεβαίνουν στον Αδη χωρις να εξαγνιστούν, αμύητοι, απλά σαν τα γουρούνια κυλιούνται στον βόρβορο.

Το δε ήθος του ανθρώπου είναι ο δαίμονας του, όπως λέει ο σκοτεινός φιλόσοφος.

ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ Φ. ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ - ΕΛΛΗΝ ΑΣΕΒΗΣ