Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων προειδοποιεί για τους κινδύνους της εγκατάστασης Αιολικών Πάρκων σε έντεκα νησίδες της Δωδεκανήσου

                                         

                                

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων προειδοποιεί για τους κινδύνους της εγκατάστασης Αιολικών Πάρκων  σε έντεκα νησίδες της Δωδεκανήσου

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων εκφράζει την έντονη ανησυχία του για τη συνέχιση, εντός του

ΥΠΠΑ, της διαδικασίας αδειοδότησης από το ΥΠΠΟΑ για την εγκατάσταση Αιολικών Πάρκων από την Εταιρεία "Κυκλαδικά Μελτέμια" σε μικρές νησίδες της Δωδεκανήσου.

Μολονότι η παραγωγή ενέργειας με φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους είναι απολύτως απαραίτητη στην περίοδο που ζούμε, η εγκατάσταση βιομηχανικού τύπου αιολικών πάρκων αφήνει δυστυχώς ισχυρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, λόγω των μεγάλων επεμβάσεων που απαιτεί το έντονο ανάγλυφο στις περιοχές όπου αυτά χωροθετούνται αλλά και του μεγάλου όγκου των ανεμογεννητριών.

Το φαραωνικό έργο της βιομηχανικής εγκατάστασης αιολικών πάρκων σε  14 νησίδες της Δωδεκανήσου, τμήμα του οποίου αποτελεί το αιτούμενο από την εταιρεία "Κυκλαδικά Μελτέμια", περιλαμβάνει την εγκατάσταση 106 ανεμογεννητριών σε 14 προστατευόμενες νησίδες της Δωδεκανήσου, για την οποία θα απαιτηθούν 71 χλμ. δρόμων, 14 λιμενικά έργα, 14 ελικοδρόμια, δεκάδες βοηθητικές εγκαταστάσεις και εκτενείς εκβραχισμοί. Όχι μόνο δεν συνεισφέρει στην προστασία του περιβάλλοντος, αλλά προκαλεί τελικά το ίδιο περιβαλλοντική καταστροφή, όπως αναφέρεται στην τεκμηριωμένη απορριπτική έκθεση της Ορνιθολογικής Εταιρείας και την αρνητική γνωμοδότηση που ήδη έχει δοθεί από την αρμόδια Διεύθυνση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Συγκεκριμένα η σχετική γνωμοδότηση της Διεύθυνσης Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας του ΥΠΕΝ αναφέρει: «Η υλοποίηση των υπό εξέταση ΑΣΠΗΕ είναι πιθανό να προκαλέσει τον οριστικό εκτοπισμό της ορνιθοπανίδας από τις νησίδες. Εφόσον όμως και στην άμεση περιοχή προβλέπονται επίσης ΑΣΠΗΕ στα γύρω νησιά, τα πτηνά δεν θα μπορούν να βρουν εκεί καταφύγιο και είναι πολύ πιθανή η οριστική εξαφάνιση πτηνών σε όλη την περιοχή του κεντρικού Νοτίου Αιγαίου». Επίσης: «Η υπό εξέταση επένδυση, εφόσον υλοποιηθεί, είναι πιθανόν να αλλοιώσει οριστικά και μη αναστρέψιμα αυτό το αδιατάρακτο των νησίδων».

Η αιτούμενη εγκατάσταση θα έχει άμεσες επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον των νησίδων, οι περισσότερες εκ των οποίων είναι σήμερα ακατοίκητες, στη βιοποικιλότητα και στα ανέγγιχτα ως τώρα αρχαιολογικά κατάλοιπα τα οποία εντόπισαν η ΕφΑ Δωδεκανήσου, η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας και η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων: ορατά μνημεία, αρχιτεκτονικά κατάλοιπα και πληθώρα επιφανειακών κινητών ευρημάτων από την 4η χιλιετία π.Χ. έως τους βυζαντινούς χρόνους, ενάλια μνημεία αλλά και αρχιτεκτονικά σύνολα της νεότερης πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Η βιομηχανική κλίμακα των αιτούμενων αιολικών πάρκων, που αυξάνει δραματικά και την κλίμακα των επεμβάσεων, θα οδηγήσει στη δραματική αλλοίωση και βλάβη του φυσικού και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος στις νησίδες Λέβιθα, Κίναρο και Μεγάλο Λιάδι του πολυνήσου της Λέρου, Παχειά, Περγούσα και Κανδελιούσσα της μικρής πολυνησίας της Νισύρου και Οφιδούσσα, Κουνούπους, Σύρνα, Μεσονήσι και Πλακίδα του Δήμου Αστυπάλαιας με ορατό τον κίνδυνο βλάβης ή και καταστροφής των αρχαιότητων και των καταλοίπων πολιτιστικής κληρονομιάς.

Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η έγκριση της αιτούμενης εγκατάστασης οκτώ ανεμογεννητριών στη νησίδα Περγούσα, κηρυγμένη στο σύνολό της ως αρχαιολογικού χώρου, θα θέσει σε άμεσο κίνδυνο όχι μόνο τους γνωστούς δύο ελληνιστικούς πύργους με τους περιβόλους τους, που διατηρούνται σε εξαιρετική κατάσταση, μαζί με το αρχαίο λατομείο από το οποίο εξορύχθη το υλικό κατασκευής τους, αλλά και άγνωστα έως σήμερα ίχνη κατοίκησης της 4ης  και των αρχών  της 3ης χιλιετίας π.Χ., οικιστικά κατάλοιπα που ανάγονται από τους κλασικούς χρόνους (5ος/4ος αι. π.Χ.) έως και τους υστερορωμαϊκούς χρόνους καθώς και σημαντικά ελληνιστικά /ρωμαϊκά ταφικά συγκροτήματα.

Με πλήρη καταστροφή απειλούνται επίσης οι προσφάτως εντοπισθέντες προϊστορικοί οικισμοί (με ορατά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα καθώς και πλήθος επιφανειακών ευρημάτων) στις νησίδες Κανδελιούσσα, Λέβιθα, Μεσονήσι και Πλακίδα. Στα Λέβιθα, όπου η αίτηση προβλέπει την εγκατάσταση τριάντα (30) ανεμογεννητριών, έχει ερευνηθεί μέρος του ανατολικότερου και κεντρικού μόνον τμήματος της νησίδας, παρόλο που οι εγκαταστάσεις χωροθετούνται σε όλη την έκταση του μικρού νησιού. Στο τμήμα που πραγματοποιήθηκε αυτοψία, έχουν έως σήμερα εντοπισθεί, εκτός από τα ορατά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα της 4ης-3ης χιλιετίας π.Χ., η αρχαία ακρόπολη της αρχαίας Λεβίνθου, σε εντυπωσιακή κατάσταση διατήρησης με τον ψευδοϊσόδομο  ελληνιστικό πύργο και άλλα προσκτίσματα, εκτεταμένος αρχαίος οικισμός στο κέντρο του νησιού, με αλλεπάλληλες φάσεις κατοίκησης, από την 4η χιλιετία π.Χ. έως τους βυζαντινούς χρόνους, καθώς και τα εντοπισθέντα -άγνωστα έως τώρα- σπήλαια.

Στην Κίναρο η αιτούμενη χωροθέτηση δεκατεσσάρων ανεμογεννητριών θέτει σε κίνδυνο τον γνωστό αρχαίο πύργο της νησίδας, τα κατάλοιπα βυζαντινής εκκλησίας με τα προσκτίσματά της, τα  ψηφιδωτά και τους αρχαίους τοίχους, αλλά και τα νεότερα μνημεία, όπως λ.χ. ο παραδοσιακός οικισμός και ο ανεμόμυλος, ενώ στο Μεγάλο Λιάδι, το τελευταίο νησάκι του πανάρχαιου δρόμου από τη Λέρο προς την Αμοργό και τις υπόλοιπες μεγάλες και μικρές Κυκλάδες, κινδυνεύουν να υποβαθμιστούν ή και εξαφανιστούν, ανάμεσα σε άλλες εγκαταστάσεις, αλλά και ίχνη από εγκαταστάσεις  των προϊστορικών χρόνων αλλά και του 5ου/ 4ου αι. π.Χ. Τέλος, επισημαίνεται ότι αρχαιότητες και μνημεία που ανάγονται από τη νεολιθική εποχή έως και τους νεότερους χρόνους έχουν εντοπιστεί στους Κουνούπους, την Κανδελιούσσα (όπου μάλιστα βρίσκεται και ο κηρυγμένος ως νεότερο μνημείο φάρος), στην Παχειά αλλά και στην απόκρημνη Οφειδούσσα, στα βόρεια της Αστυπάλαιας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, καθώς δεν έγινε δυνατό να εξαντληθεί η έρευνα πεδίου σε όλες τις περιοχές επεμβάσεων στις έντεκα νησίδες -και ιδίως στις μεγαλύτερες από αυτές, όπως η Σύρνα, τα Λέβιθα και η Κίναρος- είναι δεδομένο ότι οι αρχαιότητες που απειλούνται με καταστροφή μαζί με το άμεσό τους φυσικό περιβάλλον, το οποίο προστατεύεται ως αναπόσπαστό τμήμα των μνημείων σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3028/02, θα είναι στην πραγματικότητα πολύ πιο εκτεταμένες.

Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού δεν έχει κανένα λόγο να συνεχίζει τη διαδικασία αδειοδότησης αυτής της καταστροφικής επέμβασης. Ζητάμε το θέμα να μην εισαχθεί στο ΚΑΣ πριν ολοκληρωθούν οι αυτοψίες και επιφανειακές έρευνες των αρμόδιων υπηρεσιών και η πλήρης αρχαιολογική τεκμηρίωση. Σε κάθε περίπτωση, η προστασία του φυσικού και του πολιτιστικού περιβάλλοντος των απομακρυσμένων νησίδων προέχει και πρέπει να αντιμετωπιστεί με ενιαίο τρόπο.

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων εκφράζει την αγωνία του για την εν γένει άναρχη και χωρίς κεντρικό σχεδιασμό τμηματική αδειοδότηση αιολικών πάρκων μεγάλης κλίμακας, χωρίς μελέτες αναγκαιότητας και βιωσιμότητας, που θέτουν σε άμεσο ή έμμεσο κίνδυνο τις αρχαιότητες και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς, το περιβάλλον μνημείων αλλά και το φυσικό περιβάλλον. Η πρόσφατη γνωμοδότηση του ΚΑΣ για το θέμα των ανεμογεννητριών στην Κοιλάδα των Μουσών στη Βοιωτία, που έχει ξεσηκώσει αντιδράσεις τόσο στην επιστημονική κοινότητα όσο και στην τοπική κοινωνία, θα πρέπει να αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγήν!

Ο εθνικός σχεδιασμός για τη μετάβαση σε ενέργεια φιλική με το περιβάλλον αποτελεί προτεραιότητα, σε καμία περίπτωση όμως δεν μπορεί να στρέφεται κατά της προστασίας του φυσικού και του πολιτιστικού περιβάλλοντος. Για το λόγο αυτό, καλούμε το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού, το Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος, τη ΡΑΕ και όλους τους αρμόδιους φορείς να προχωρήσουν σε σαφή κεντρικό σχεδιασμό χωροθέτησης αιολικών πάρκων, φωτοβολταϊκών και συνολικά ΑΠΕ σε όλη την επικράτεια, με βάση τις πραγματικές ανάγκες της χώρας σε ενέργεια, με αυστηρά κριτήρια τήρησης της νομοθεσίας, αρχαιολογικής, περιβαλλοντικής και κάθε προστατευόμενου δημόσιου αγαθού. Το μέλλον του περιβάλλοντος μας, φυσικού και ανθρωπογενούς, είναι πολύ σημαντικό για να το αντιμετωπίζουμε με τόση προχειρότητα μόνο ως επιχειρηματική ευκαιρία.

 

                                                                                   

Για το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΑ,

 

                  

                  Η Πρόεδρος            Η Γενική Γραμματέας

                    

           Δέσποινα Κουτσούμπα                    

               Εύα Γιατρουδάκη

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ

Ερμού 136, 10553 Αθήνα. Τηλ-Fax.: 2103252214, 

E-mail:archaeol@otenet.gr, www.sea.org.gr

 Αθήνα,    27/11/2020

Αρ. Πρωτ.: 341

 Προς:

τα μέλη του ΣΕΑ