Ο ΟΙΝΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ

Στην ελληνική αρχαιότητα ο οίνος ήταν παχύρρευστος και είχε υψηλή περιεκτικότητα σε αλκοόλη γι’ αυτό και τον αραίωναν.

Η άμπελος, ως άγριο είδος (Vitis sylvestris), είναι αυτοφυής στην Ελλάδα και ανάγεται στην Παλαιολιθική εποχή. Η εξημέρωση του είδους, πιστοποιείται στον νεολιθικό οικισμό του

Ντικιλί Τας (ανατολική Μακεδονία).

Ένα από τα ενδιαφέροντα μέτρα φυτοπροστασίας που έπαιρναν οι αρχαίοι, ήταν το ράντισμα του αμπελιού με αφέψημα πικραγγουριάς (ἐλατήριον ὁ ἀγριοσίκυς), η οποία περιέχει μια δηλητηριώδη ουσία, την ελατηρίνη.

Το πάτημα των σταφυλιών γινόταν σε ληνούς, μεγάλα ξύλινα ή λίθινα δοχεία, από τα οποία πήραν και το όνομά τους όσοι πάταγαν τα σταφύλια, οι ληνοβάτες. Όταν ολοκληρωνόταν η διαδικασία, ο ληνός καθαριζόταν με θαλασσινό νερό ή άλμη και θυμιατιζόταν.

Ο χυμός των σταφυλιών που έβγαινε από τον ληνό, αποθηκευόταν σε αμφορείς, που είτε θάβονταν στο έδαφος, είτε τοποθετούνταν πάνω σε τρίποδες, ενώ για να δώσουν ιδιαίτερη γεύση στο κρασί τους άλειφαν εσωτερικά με ρητίνη. Επιπλέον, για να δημιουργηθούν ξεχωριστές ποικιλίες, ο χυμός ενισχυόταν με αρωματικά βότανα. Εκτός από σταφύλια ένα κρασί μπορούσε να παρασκευαστεί και από σύκα και ονομαζόταν συκίτης οίνος.

Μετά την ωρίμανση, οι πίθοι ανοίγονταν και με τη βοήθεια ηθμών (ειδικά σουρωτήρια), ο οίνος καθαριζόταν από τα κατακάθια και τα υπολείμματα των βοτάνων και ήταν έτοιμος να πωληθεί είτε σε δερμάτινους ασκούς, είτε σε αμφορείς.

Πολλοί οίνοι ήταν ξακουστοί κατά την αρχαιότητα, όπως ο Μενδαίος οίνος της Χαλκιδικής, ο οποίος εξαγόταν σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και της Μαύρης Θάλασσας, ο Αριούσιος οίνος της Χίου, ένα ήπιο κρασί κατάλληλο για χώνεψη, ενώ ξακουστός ήταν και ο οίνος της Θάσου, ο οποίος ανέδιδε άρωμα μήλου.

Εικ.1: Ληνοβάτης πατάει τα σταφύλια σε φορητό, ξύλινο ληνό, ερυθρόμορφος κρατήρας του Ζωγράφου του Leningrado (λεπτ.) 5ος αι. π.Χ., Museo Provinciale Sigismondo Castromediano.

Εικ.2: Μπρούντζινος ηθμός του 5ου αι. π.Χ. λεπτ.), τελετουργικής χρήσης, από ιερό της πόλης Pietrabbondante, Ιταλία, Α.Ε.: Na 12.371.