Κύθηρα: Νέες έρευνες στο θρυλικό ναυάγιο (!) του Ελγίνου-Φωτος απο τα νεα ευρήματα

Ο δρ Δημήτρης Κουρκουμέλης θα βουτήξει με την ομάδα του στον υγρό τάφο του «Μέντορα»

Σε ένα από τα σημαντικότερα ναυάγια των ελληνικών θαλασσών επιστρέφουν οι αρχαιολόγοι αυτό το καλοκαίρι. Το πλοίο «Μέντωρ», που βυθίστηκε έξω από τα Κύθηρα μεταφέροντας μάρμαρα του Παρθενώνα για

λογαριασμό του λόρδου Ελγιν, μπαίνει και πάλι στο «στόχαστρο» των επιστημόνων που θα το ανασκάψουν με την ελπίδα να αποκαλύψουν τα μυστικά του!
Τρία χρόνια έχουν περάσει από την τελευταία ερευνητική αποστολή της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων στον υγρό τάφο του «Μέντορα», που από το 1802 κείτεται στον βυθό της θάλασσας του γραφικού κυθηραϊκού λιμανιού του Αβλέμονα. Το προσεχές διάστημα ο αρχαιολόγος δρ Δημήτρης Κουρκουμέλης και οι συνεργάτες του θα βουτήξουν σε βάθος τουλάχιστον 20 μέτρων προκειμένου να συνεχίσουν την έρευνα στο θρυλικό ναυάγιο, η ιστορία του οποίου έχει σφραγιστεί από την αρπαγή των κλασικών γλυπτών.

«Η βασική ιδιαιτερότητα του συγκεκριμένου πλοίου είναι ότι σχετίζεται με το πιο δυσάρεστο ίσως γεγονός της σύγχρονης Πολιτιστικής Ιστορίας της Ελλάδας, δηλαδή τη μεταφορά των γλυπτών από τα μνημεία της Ακρόπολης -και όχι μόνο αυτής- στην Αγγλία από τον λόρδο Ελγιν στις αρχές του 19ου αιώνα» δηλώνει στην «Espresso» ο δρ Κουρκουμέλης, επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας. Οπως αναφέρει, η αποστολή αναμένεται να διεξαχθεί από τα τέλη Ιουνίου έως τις αρχές Ιουλίου και σε αυτή θα συμμετάσχουν κλιμάκιο της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων καθώς και τεχνικοί και αρχαιολόγοι από τον Κυθηραϊκό Ερευνητικό Ομιλο (Kytherian Research Group), την οργάνωση που «τρέχουν» δραστήριοι Τσιριγώτες της Αυστραλίας.

Οι καταδυόμενοι αρχαιολόγοι και τεχνικοί θα συνεχίσουν τη δουλειά από το σημείο όπου σταμάτησε με την ολοκλήρωση της προηγούμενης αποστολής. «Σκοπεύουμε να προχωρήσουμε την ανασκαφή από τον χώρο όπου την αφήσαμε το 2013. Να βεβαιωθούμε αν υπάρχουν άλλα τμήματα από το σκαρί του πλοίου που διασώζονται ή όχι, να γίνουν κάποιες μετρήσεις για το σκαρί του πλοίου.

Οι στόχοι

Φυσικά οι στόχοι μεταβάλλονται ανάλογα και με την εξέλιξη της έρευνας» λέει ο δρ Κουρκουμέλης, χωρίς πάντως να αποκλείει το ενδεχόμενο η έρευνα να δώσει κάποιο εύρημα-έκπληξη: «Κάνεις δεν μπορεί να προδικάσει τι μπορεί να βρεθεί σε μια ανασκαφή. Αν μπορούσαμε να κάναμε κάτι τέτοιο, δεν θα υπήρχε λόγος να πραγματοποιήσουμε την έρευνα».

Κατά τις προηγούμενες ερευνητικές αποστολές αποκαλύφθηκε μεγάλο μέρος από το διασωθέν σκαρί, που αντιστοιχεί στο 1/4 του αρχικού πλοίου, και διαπιστώθηκε ότι τμήμα της πλώρης του έσπασε στους βράχους κατά τη βύθιση.

Τα ευρήματα

Παράλληλα, η ανασκαφή έδωσε αρκετά ενδιαφέροντα ευρήματα, π.χ. πολλά προσωπικά αντικείμενα των επιβατών και του πληρώματος (χρυσά ρολόγια τσέπης, δαχτυλίδια, χρυσές αλυσίδες, νομίσματα, φορητά μελανοδοχεία), όργανα ναυσιπλοΐας (πυξίδες, κλεψύδρα, ναυτικός διαβήτης) και αντικείμενα από τον εξαρτισμό του πλοίου. Ανασύρθηκαν επίσης ορισμένα αρχαία αντικείμενα, όπως αρχαία νομίσματα, και δύο θραύσματα αιγυπτιακών αναγλύφων, τα οποία «μάλλον σχετίζονται με το έρμα του πλοίου», σύμφωνα με τον Ελληνα αρχαιολόγο. Στην ερώτηση αν το ναυάγιο θα αποτελέσει αντικείμενο και μελλοντικών ερευνητικών αποστολών, ο δρ Κουρκουμέλης απαντά ότι αυτό θα εκτιμηθεί μετά την ολοκλήρωση της φετινής αποστολής. «Το 2013 νομίζαμε ότι είχαμε τελειώσει με την έρευνα, όμως τα ευρήματα μας διέψευσαν. Θα δούμε πώς θα εξελιχθεί η έρευνα και ανάλογα θα εκτιμηθεί και θα αποφασιστεί ή συνέχιση ή όχι».

Σφουγγαράδες ανέλκυαν επί δύο χρόνια τα γλυπτά από τον βυθό

ΗΤΑΝ Σεπτέμβριος του 1802 όταν το πλοίο «Μέντωρ» σάλπαρε από τον Πειραιά με ενδιάμεσο σταθμό τη Μάλτα και τελικό προορισμό την Αγγλία. Το φορτίο του αποτελείτο από 17 ξύλινα κιβώτια που περιείχαν τα Γλυπτά του Παρθενώνα και άλλες αρχαιότητες από τον ιερό βράχο. Στις 17 του μήνα το αμερικανικής κατασκευής δικάταρτο μπρίκι έπεσε σε τρομερή κακοκαιρία στα ανοιχτά του ακρωτηρίου Ταίναρο. Ο Βρετανός κυβερνήτης αποφάσισε τότε να βρει απάγκιο στο απάνεμο και υπό βρετανική κυριαρχία λιμάνι του Αβλέμονα. Ομως το σχέδιό του απέτυχε και το «Μέντωρ» προσέκρουσε στα βράχια και βυθίστηκε. Πλήρωμα και επιβάτες διασώθηκαν, αλλά το πολύτιμο φορτίο βρέθηκε στον βυθό της θάλασσας, σε βάθος 22 μέτρων.

Δυστυχώς για την Ελλάδα, ο λόρδος Ελγιν είχε και τα χρήματα και την αποφασιστικότητα να ανασύρει τα αρχαία από τη θάλασσα. Επιστράτευσε λοιπόν του καλύτερους Ελληνες σφουγγαράδες που επί δύο και πλέον χρόνια βουτούσαν στα νερά των Κυθήρων και ανέβαζαν με ιμάντες στην επιφάνεια το φορτίο. Ετσι, τα ελληνικά γλυπτά δεν κατέληξαν στην αγκαλιά της θάλασσας, αλλά στο Λονδίνο.

Εκτοτε στο ναυάγιο έχουν γίνει αρκετές έρευνες, όμως καμία -έως τώρα τουλάχιστον- δεν επιβεβαίωσε τις φήμες ότι εξακολουθούν να υπάρχουν γλυπτά στα αμπάρια του πλοίου. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι η διαδικασία της ανέλκυσης είχε ως αποτέλεσμα τη θραύση, την αναμόχλευση και τον κατακερματισμό των αντικειμένων που δεν ήταν προς ανέλκυση. Ετσι, ο κυρίως όγκος των αντικειμένων που εντοπίζονται σήμερα «είναι ένα μεγάλο συμπαγές συσσωμάτωμα στην πρύμνη του σκάφους», σύμφωνα με το υπουργείο Πολιτισμού.

Δείτε τις φωτογραφίες