Όταν μιλούν άσχημα για σένα, ζήσε έτσι ώστε κανένας να μην μπορεί να τους πιστέψει

«Όταν μιλούν άσχημα για σένα, ζήσε έτσι ώστε κανένας να μην μπορεί να τους πιστέψει». Εντάξει, ωραίο, αλλά το πε ρε παιδιά αυτό ο Πλάτωνας;Το συγκεκριμένο εμφανίστηκε προχτές στον τοίχο μου, από τον -γνωστό πλέον – εικονογράφο ρητών κι

αποφθεγμάτων

ΕΣΚΙΣΕ , ΕΤΣΙ;

Ο συγκεκριμένος βέβαια δεν έχει την αποκλειστικότητα .Το βρίσκουμε σχεδόν σ όλα τα «αποφθεγματάδικα» κι όχι μόνο  (πχ εδώ ή κι από δασκάλους εδώ).

Το παλιότερο αποτέλεσμα όταν γκουγκλάρουμε σχετικά , φαίνεται να είναι αυτό  εδώ …

Ναι, μα και βέβαια υπάρχει Αγγλικά! «When men speak ill of thee, so live that nobody believe them» ή και «When men speak ill of thee, live so as nobody may believe them –Plato» (πχ εδώ )

Μάλιστα απ΄ότι φαίνεται η ιστορία πάει πολύ πίσω!!

Εδώ υπάρχει σε βιβλίο του  1834 !

Και είναι η αλήθεια ότι δεν βρήκα κάποιον ν αμφισβητεί την πατρότητά του.

Όμως σαν πολύ ηθικοπλαστικό δεν σας φαίνεται κι εσάς; σαν να ξεπήδησε από τους ψαλμούς! Και πουθενά δεν βρίσκω αρχαίο κείμενο ή κάποια αναφορά. Υπέβαλα βέβαια ερώτημα σ αυτούς που το δημοσίευαν, αλλά απάντηση δεν πήρα.

Ομολογουμένως φοβήθηκα λίγο από την παλαιότητα του παραπάνω βιβλίου, κι αποφάσισα να ρίξω στη μάχη την φίλη blogger Αθηνά  (ξέρετε, με το πολύ καλό ιστολόγιο grethexis).

Η οποία, αφού ξεσκόνισε λίγο τα κιτάπια της, μου λέει τα εξής:

Στο παρακάτω αναφέρονται περιστατικά που δικαιολογούν το συμπέρασμα πως αυτή είναι μία άποψη συμβατή με τη σκέψη του Πλάτωνα, μολονότι σε όσα έργα του μπόρεσα να ψάξω δεν το βρίσκω. Πιθανότατα έχει αναφερθεί ως πλατωνική θέση από άλλον συγγραφέα, και αν θες τη γνώμη μου, μοιάζει περισσότερο με νεοπλατωνική.

Παρόμοια θέση έχει εκφράσει και ο Επίκτητος.

Σ αυτό το βιβλίο βέβαια αναφέρεται ως αμερικανική παροιμία:  The Multicultural Dictionary of Proverbs, 2005, Harold V. Cordry

Το έψαξα και στα γερμανικά και, όλως περιέργως, κάνει ομοιοκαταληξία και αναφέρεται ως λαϊκή ρήση, ενώ ούτε μία φορά δεν συνδέεται με τον Πλάτωνα.

«Redet einer schlecht von Dir, sei es ihm erlaubt. Doch Du, Du lebe so, daß keiner es ihm glaubt!»,

όπερ μεθερμηνευόμενον: «Αν κάποιος μιλά άσχημα για σένα, ας του επιτρέπεται. Όμως εσύ, εσύ ζήσε έτσι, ώστε κανείς να μην τον πιστέψει».

Επίσης το αναζήτησα στους περισσότερους διαλόγους του Πλάτωνα και δεν υπάρχει πουθενά.

Επιπλέον, μοιάζει αντιφατικό να έκανε τέτοια δήλωση ο Πλάτων, ο οποίος στους Νόμους (ΙΑ΄ 934e και μετά) εισηγείται αυστηρότατο Νόμο κατά της κακολογίας και διακωμώδησης των πολιτών.

Η γνώμη μου είναι πως πρόκειται για ερμηνεία της θέσης του Σωκράτη στην Απολογία του (στο 31) πως ο τρόπος της ζωής του από μόνος του αποδεικνύει πως οι κατήγοροί του είναι ψεύτες. Πιθανότατα κάποιος νεοπλατωνιστής σχολιαστής το διατύπωσε έτσι ή περίπου έτσι και το βούτηξαν οι Αμερικανοί πάστορες που είχαν την τάση να συνδέουν τον πλατωνισμό με τον χριστιανισμό. Ίσως να είναι και δική τους διατύπωση.

Άλλωστε, όλες οι αναφορές που βρήκαμε σε βιβλία του 19ου αιώνα είναι από πάστορες πρεσβυτεριανούς και βαπτιστές κυρίως και οι πιο σύγχρονες βρίσκονται μόνο σε συλλογές ρητών ή βιβλία αυτοβοήθειας. Σε κανένα σοβαρό φιλοσοφικό κείμενο που αφορά τον Πλάτωνα, αγγλόφωνο ή γερμανόφωνο, δεν βρήκα να αναφέρεται η συγκεκριμένη ρήση.

Επομένως -συν Αθηνά– καταλήγουμε ότι: Πλάτωνας ΓΙΟΚ.

(Φυσικά αν κάποιος φίλος ξέρει κάτι περισσότερο, ή ακόμη κι αν υποψιάζεται κάτι, ας μας ενημερώσει. Είμαστε εδώ για ν αναθεωρήσουμε)

Γιώργος Γ. – Antichainletter /Αθηνά grethexis

Δείτε όλα τα ψεύτικα ρητά/αποφθέγματα που έχουμε απομυθοποιήσει ΕΔΩ