Οι αγνοούμενοι της Άσσιας! Ένα έγκλημα πολέμου που παραμένει ατιμώρητο

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΛΑΙΡΗ ΓΑΖΗ

Η Άσσια και οι κάτοικοί της βρέθηκαν στο μάτι του κυκλώνα και της βαρβαρότητας των τουρκικών στρατευμάτων την αποφράδα εκείνη μέρα της 14ης Αυγούστου 1974. Το χωριό δεν είχε τμήματα εθνοφρουράς να το προστατεύουν και η φρούρησή του ήταν υποτυπώδης. Έτσι, χωρίς καμία

προειδοποίηση και χωρίς να σημειωθούν μάχες στην περιοχή, τα τουρκικά στρατεύματα κατέλαβαν το χωριό. Ήταν Τετάρτη ώρα 1:45μμ.

Αρκετοί πρόλαβαν να διαφύγουν. Ωστόσο ένας σημαντικός αριθμός Ασσιωτών, που υπολογίζεται σύμφωνα με διάφορες εκτιμήσεις γύρω στους 1000* (ο ακριβής αριθμός δεν έγινε κατορθωτό να τεκμηριωθεί), από σύνολο περίπου 2700 κατοίκων, παρέμειναν εγκλωβισμένοι για δυο εβδομάδες κάτω από βάναυσες συνθήκες.

Δυστυχώς, 14 αθώοι πολίτες εκτελέστηκαν εν ψυχρώ τις πρώτες ώρες της κατάληψης. Όλοι οι άνδρες και μεγάλος αριθμός εφήβων συνελήφθησαν και φρουρούνταν από τον τουρκικό στρατό. Οι γυναίκες και τα παιδιά βίωσαν ανείπωτες κακουχίες. Εκφοβισμό, εξευτελισμό, πείνα, δίψα και τη συστηματική λεηλασία της περιουσίας τους. Τόσο από τον τουρκικό στρατό όσο και από Τουρκοκυπρίους από γειτονικά χωριά.

Να πως περιγράφεται ο Γολγοθάς τους: Στις 21 Αυγούστου 1974 σε μια ευρείας κλίμακας εκκαθαριστική επιχείρηση, τα τουρκικά στρατεύματα κατοχής, συνεπικουρούμενα από μικρό αριθμό ενόπλων Τουρκοκυπρίων από γειτονικά χωριά, οδήγησαν τους εγκλωβισμένους άμαχους πολίτες στην πλατεία του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, στην πάνω ενορία της Άσσιας. Εκεί, Τούρκοι αξιωματικοί διαχώρισαν τα γυναικόπαιδα από τους άνδρες και νεαρούς έφηβους 14-15 ετών και πάνω. 

Τότε έδεσαν τους άνδρες με σύρμα και έριξαν πολλούς απ' αυτούς σαν ζώα πάνω σε τρία φορτηγά αυτοκίνητα. Συνολικά 107 συλληφθέντες άνδρες και νέοι συνοδευόμενοι από Τούρκους στρατιώτες και αξιωματικούς οδηγήθηκαν στο γκαράζ Παυλίδη στη Λευκωσία με ενδιάμεσο σταθμό σε αγροτική περιοχή του γειτονικού χωριού Αγυά Κεπήρ. Στο γκαράζ Παυλίδη ο Τουρκοκύπριος αστυνομικός Αλί Ριζά, επέλεξε 37 άτομα - όλοι κάτω των 50 ετών - να αποβιβαστούν και για τους υπόλοιπους 70, σχεδόν όλοι πάνω των 50 ετών, έδωσε οδηγία να επιστρέψουν στο χωριό, προφανώς λόγω του μεγάλου της ηλικίας τους. Αυτή η ομάδα των 70 αμάχων πολιτών είναι η γνωστή πλέον περίπτωση που εντοπίστηκε σε δυο ομαδικούς τάφους στο Ορνίθι.

Τα γυναικόπαιδα οδηγήθηκαν ομαδικά σε μικρό αριθμό σπιτιών ζώντας κάτω από συνθήκες φόβου, έλλειψης τροφής, κατάλληλου πόσιμου νερού, ηλεκτροδότησης και γενικά άθλιες συνθήκες υγιεινής. Πρώτιστο μέλημα των μεγαλύτερων γυναικών ήταν να προστατέψουν τις νεαρές κοπέλες από πιθανούς βιασμούς. Τις είχαν ντύσει σαν γριές, με μαύρα ρούχα και μαύρο μαντίλι και όταν εμφανίζονταν οι Τούρκοι, προσπαθούσαν να δημιουργήσουν ένα συναισθηματικό πέπλο προστασίας για το σύνολο και για τις νεαρές κοπέλες ειδικότερα.

Μετά τη βίαιη εκδίωξη των κατοίκων μεταξύ της 23ης και 28ης Αυγούστου 1974, και την ολοκλήρωση της ανταλλαγής αιχμαλώτων τους επόμενους μήνες, 84 άνθρωποι δεν γύρισαν ποτέ.

Πρόκειται για το μεγαλύτερο έγκλημα πολέμου εναντίον αμάχων πολιτών που διέπραξε ο Τουρκικός στρατός στην Κύπρο το 1974. Τα στοιχεία που τεκμηριώνουν αυτό το φρικαλέο έγκλημα πολέμου είναι αδιάσειστα. Το μαρτυρούν οι εκατοντάδες πολίτες που ήταν παρόντες κατά τη σύλληψη τους, οι δεκάδες άνδρες και νέοι που ήταν μαζί τους στα ίδια φορτηγά μέχρι το γκαράζ Παυλίδη, αλλά και η συγκλονιστική μαρτυρία που υπάρχει από Τουρκικές πηγές, όπως έχει καταγραφεί στο βιβλίο του Ρόνι Αλάσορ, Διαταγή Εκτελέστε τους Αιχμαλώτους, στις σελίδες 117-119, με τίτλο «Φορτώστε τους στο τρένο».

Στο μεταξύ Τουρκοκύπριοι από γειτονικά χωριά εκκένωναν συστηματικά τα σπίτια και λεηλάτησαν τις αυλές και τις μάντρες τους. Το χωριό δεν ήταν πλέον βιώσιμο, το σκηνικό της κόλασης συμπλήρωνε η μυρωδιά του θανάτου που αναδυόταν παντού μέσα στο χωριό. Οι Τούρκοι σκόπιμα άφηναν άταφους πολλούς νεκρούς για τουλάχιστον πέντε μέρες, που μαζί με τα ζώα που είχαν πεθάνει από την δίψα, δημιούργησαν τέτοιες συνθήκες, ώστε τα ίδια τα γυναικόπαιδα να απαιτούσαν να τους αφήσουν να φύγουν από την ζωντανή κόλαση που δημιούργησαν. Έτσι και έγινε. Από τις 23 μέχρι και τις 28 Αυγούστου, όλος ο πληθυσμός της Άσσιας εκδιώχθηκε από το χωριό μέσω Περγάμου και Τρούλλων, στην επαρχία Λάρνακας.

Η περίπτωση των Ασσιωτών αγνοουμένων, είναι πολύ καλά τεκμηριωμένη. Η τεράστια πλειοψηφία (70 άτομα) ήταν πολίτες μη στρατεύσιμοι, 11 ήταν έφεδροι και 3 στρατιώτες.

Μια προσεκτική εξέταση των στατιστικών στοιχείων που αφορούν τους αγνοούμενους της Κύπρου, φανερώνει την τραγική περίπτωση της Άσσιας. 

Τόπος Καταγωγής: Πρώτη στη λίστα η Λευκωσία με 90 αγνοούμενους με την Άσσια να ακολουθεί στη 2η θέση με 84 και την Αμμόχωστο στη 3η θέση με 75.

Τόπος Εξαφάνισης: Η Άσσια είναι πρώτη στην κατάταξη με 105, ακολουθεί η Κερύνεια με 94 και η Λάπηθος με 90.

Μεταξύ 2009-2010, η Αρχαιολογική και Ανθρωπολογική Διερεύνηση των δύο ομαδικών τάφων στο Ορνίθι που πραγματοποίησε η ΔΕΑ, έφερε στο φως ένα διπλό έγκλημα πολέμου. Όπως πιστοποιήθηκε από τα ευρήματα οι κατοχικές αρχές προέβησαν σε εσκεμμένη και οργανωμένη εκταφή και μετακίνηση των οστών, πληροφορίες τοποθετούν χρονικά την μετακίνηση στα μέσα της δεκαετίας του 1990, σε μια προσπάθεια να εξαφανίσουν τα τεκμήρια του εγκλήματος.

Αναμφίβολα η Άσσια υπήρξε η σκηνή όπου διαδραματίστηκε μια από τις τραγικότερες παραστάσεις της Κυπριακής τραγωδίας του 1974. Δεν υπάρχει άτομο στην Άσσια που να μην έχει χάσει πατέρα, παιδί, αδελφό, θείο, τον καλό του γείτονα ή το στενό φίλο των νεανικών του χρόνων. Οι Ασσιώτες και όσοι έτυχαν να εγκλωβιστούν στο χωριό εκείνη τη μέρα βίωσαν για δύο εβδομάδες την βαρβαρότητα της τουρκικής πολεμικής μηχανής και έζησαν από πρώτο χέρι τον μηχανισμό της καταστροφής και του εθνικού ξεκαθαρίσματος.

Όλα τα εγκλήματα πολέμου που έχουν διαπράξει τα τουρκικά στρατεύματα κατοχής και οι Τουρκοκύπριοι συνεργάτες τους και ιδίως αυτό που διαπράχθηκε στην κατεχόμενη Άσσια, δυστυχώς παραμένουν ατιμώρητα μέχρι σήμερα.

*Με βάση υλικό από μαρτυρίες απογόνων Ασσιωτών Μελβούρνης και άλλες διαδικτυακές πηγές.