Εληνογνωσία-παράδοση Οι Σπαρτοί

Ο Κάδμος σπείρει τα δόντια του δράκοντα – η αλληλοσφαγή των Σπαρτών

_Eλαιογραφία του Peter Paul Rubens_Mουσείο Άμστερνταμ_πηγή wikipedia

«και ο γιός του Αγήνορα Κάδμος, έσπειρε τα δόντια στην Αονία πεδιάδα και δημιούργησε τους ανθρώπους που γεννήθηκαν από την γη …» (Απολλώνιος Ρόδιος – Αργοναυτικά, 3.1185).

Όταν πέθανε η μητέρα του Τηλέφασσα ο Κάδμος αφού την έθαψε και φιλοξενήθηκε από τους Θράκες, μετέβη στους Δελφούς αναζητώντας την αδελφή του Ευρώπη την
οποία είχε απαγάγει ο Δίας. Στην διαδρομή πληροφορείται από το μαντείο των Δελφών, ότι θέλημα των θεών ήταν να σταματήσει την αναζήτηση και να ακολουθήσει μια αγελάδα η οποία θα τον οδηγούσε σε έναν τόπο όπου έπρεπε να ιδρύσει μια πόλη.

Υπακούοντας στον χρησμό ταξίδευσε στην Φωκίδα, όπου ο βασιλέας Πελάγων του έδωσε μια αγελάδα από τα κοπάδια του, την οποία ο Κάδμος πήρε μαζί του και φθάνοντας στην Βοιωτία, στο σημείο που σταμάτησε η αγελάδα ίδρυσε την πόλη των Θηβών. Εκεί θέλοντας να θυσιάσει την αγελάδα στην Αθηνά, έστειλε μερικούς από τους συντρόφους του να αντλήσουν νερό από μια πηγή (Δίρκη ή Κασταλία) η οποία ήταν αφιερωμένη στον θεό Άρη. Όμως την εν λόγω πηγή φύλασσε ο Ισμένιος δράκων (απόγονος του Άρη) ο οποίος σκότωσε τους περισσότερους και ο Κάδμος εκδικούμενος σκότωσε τον δράκοντα και κατόπιν ακολουθώντας την συμβουλή της Αθηνάς έσπειρε τα δόντια του.

Από τα σπαρμένα δόντια «φύτρωσαν» οπλισμένοι άνδρες, οι επονομαζόμενοι Σπαρτοί οι οποίοι μόλις αναδύθηκαν στην γη αλληλοσκοτώθηκαν, είτε λόγω φιλονικίας, είτε λόγω σύγχυσης από τις πέτρες που πέταγε εναντίον τους ο Κάδμος.

Ο μύθος αναφέρει ότι οι περισσότεροι από αυτούς σκοτώθηκαν, αλλά ορισμένοι επέζησαν. Μια ακόμη ομάδα Σπαρτών δημιουργήθηκε πολύ αργότερα, από δόντια δράκου που είχαν δοθεί από την θεά Αθηνά στον βασιλέα της Κολχίδας Αιήτη και σπάρθηκαν από τον Ιάσονα τον αρχηγό των Αργοναυτών. Οι Κολχικοί Σπαρτοί επίσης αλληλοσκοτώθηκαν χωρίς όμως να υπάρξουν επιζώντες, σε αντίθεση με τους Θηβαίους Σπαρτούς εκ των οποίων επέζησαν πέντε και απόγονοι τους ήταν ο Μενοικέας, ο Κρέων και οι γιοι του τελευταίου.

Τα προαναφερόμενα γεγονότα συνέβησαν στις αρχές της Ηρωικής Εποχής (ιστορική περίοδος που καθορίζεται από την εγκατάσταση των Ελλήνων στην Θεσσαλία μέχρι την επιστροφή από τον Τρωικό πόλεμο).

Η πράξη όμως του Κάδμου του κόστισε ακριβά, καθώς καταδικάσθηκε να υπηρετεί τον Άρη επί ένα χρόνο και στο τέλος της ζωής του αυτός και η σύζυγός του Αρμονία μεταμορφώθηκαν σε ερπετά.

Λέγεται επίσης ότι κατά την αλληλοσφαγή οι Σπαρτοί προέτρεψαν τον Κάδμο, που ετοιμαζόταν να χρησιμοποιήσει τα όπλα του, να μην παρέμβει λέγοντας:

«Άφησε τα όπλα σου…………………..μην συμμετέχεις στην αδελφοκτόνα διαμάχη μας» (Οβίδιος – Μεταμορφώσεις 3.126).

Ο Κάδμος σκοτώνει τον δράκοντα_αναπαράσταση σε κρατήρα_340 π.Χ_μουσείο Λούβρου_πηγή wikimedia

Οι απόγονοι

Ο Επαμεινώνδας, ο οποίος κατανίκησε τον Σπαρτιατικό στρατό στην μάχη των Λεύκτρων και σκοτώθηκε αρκετά χρόνια αργότερα στην μάχη της Μαντινείας (362 π.Χ.) και του οποίου οι καινοτόμες στρατηγικές τακτικές έθεσαν τέλος στην στρατιωτική ηγεμονία της Σπάρτης, πιστεύεται ότι προερχόταν από τους Σπαρτούς, κάτι το οποίο αποτυπώθηκε στον τάφο του, όπου αναγέρθηκε στήλη στην οποία απεικονίζεται μια ασπίδα με δράκο……………..το έμβλημα των Σπαρτών.

Οι επιζήσαντες

Οι πέντε επιζήσαντες Σπαρτοί είναι οι ακόλουθοι:

Χθόνιος: Οι γιοι του διαδέχθηκαν τους απογόνους του Κάδμου στον θρόνο της Θήβας για πολλά χρόνια. Ο Χθόνιος ήταν πατέρας του Νυκτέα, στον οποίο ανατέθηκε η διακυβέρνηση της Θήβας μετά τον θάνατο του Πολύδωρου, γιού του Κάδμου. Ο Πολύδωρος είχε παντρευτεί την Νυκτηίδα, κόρη του Νυκτέα και ο γιος τους Λάβδακος ήταν ακόμα παιδί όταν πέθανε ο πατέρας του. Ο άλλος γιός του Χθόνιου ονόματι Λύκος σφετερίστηκε τον θρόνο της Θήβας και βασίλευσε για 20 χρόνια. Κατά τη διάρκεια της θητείας του οι Θηβαίοι εκστράτευσαν κατά της Σικυώνας, την υπέταξαν και ο Λύκος σύμφωνα με ορισμένους σκότωσε τον βασιλέα Εποπέα και φυλάκισε την σύζυγό του Αντιόπη, η οποία ως κόρη του Νυκτέα, ήταν στην ουσία ανιψιά του. Η Αντιόπη κατά την διάρκεια της κράτησής της βασανιζόταν από την Δίρκη γυναίκα του Λύκου, αλλά αργότερα εκδικήθηκαν οι γιοί της Αμφίονας και Ζέθος, οι οποίοι όταν ανέλαβαν την εξουσία στη Θήβα σκότωσαν τον σφετεριστή και την σύζυγό του (Απολλόδωρος 3.4.1-2, 3.5.5).

Εχίων: Ήταν παντρεμένος με την Αγαύη, κόρη του Κάδμου με την οποία απέκτησε ένα γιο τον Πενθέα που όταν ανέλαβε την εξουσία στη Θήβα εναντιώθηκε στις τελετές του Διονύσου. Ωστόσο, η μητέρα του ήταν υποστηρίκτρια του θεού και παρότρυνε τις γυναίκες των Θηβών να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να αφεθούν στις Βακχικές απολαύσεις. Στη σύγκρουση που ακολούθησε η Αγαύη ακρωτηρίασε το γιό της, ή κατ’ άλλους ο Πενθέας σκοτώθηκε από τις Μαινάδες, τις συνοδούς του Διονύσου. Ο Εχίων και η Αγαύη είχαν και μια κόρη η οποία ονομαζόταν Ήπειρος (Απολλόδωρος 3.4.1-2, 3.5.2 – Παυσανίας 9.5.4 – Παρθένιος ο Νικαεύς 32.4).

Υπερήνωρ  (Απολλόδωρος 3.4.1-2).

Πέλωρος (Απολλόδωρος 3.4.1-2).

Ουδαίος: απόγονος του μάντη Τειρεσία (Απολλόδωρος 3.4.1-2).

ΠΗΓΗ