Ο Θεός Ήφαιστος (αποσυμβολισμός)

Ήφαιστος, Blansko, Check republic

Σύμφωνα με την επικρατέστερη μυθολογική παράδοση, ο θεός τη φωτιάς ο Ήφαιστος, ήταν υιός του Θεού Διός και της Θεάς Ήρας.  Όταν κάποια στιγμή ο πατέρας του Δίας, κρέμασε την  ζηλόφθονη  σύζυγο του Ήρα για να την τιμωρήσει, μόνο ο γιος της  Ήφαιστος την λυπήθηκε και προσπάθησε να την
λύσει από τα θεϊκά  τιμωρητικά δεσμά.  Όταν ο Δίας το έμαθε,  τον πέταξε εξοργισμένος από τον Όλυμπο, και ο Ήφαιστος έπεσε στο  μαγικό νησί της Λήμνου. .

Η Λήμνος είναι ένα ηφαιστειογενές νησί και η κυριότερη κορυφή του, ο Μόσυχλος, έγινε το σημαντικότερο κέντρο της λατρείας του Ηφαίστου. Ο Ήφαιστος  είναι εξαιρετικά σημαίνων Θεός, καθώς σχετίζεται με την φωτιά (νοητικό πυρ –γνώση). Μπορεί  Προμηθέας να  έκλεψε τη φωτιά (νοητικό πύρ –γνώση)  για να τη χαρίσει στους ανθρώπους,  δημιουργός  όμως  τόσο της φωτιάς,  όσο και των ανθρώπων, ήταν ο Ήφαιστος...

Ο Ήφαιστος  θεωρούνταν ο θεός  των μεταλλουργών και σιδηρουργών, οι οποίοι διδάχθηκαν από αυτόν την κατεργασία των μετάλλων και τη χρησιμοποίηση της φωτιάς . Ο Ήφαιστος λατρεύονταν στην Λήμνο όπου βρισκόταν το εργαστήρι του σιδηρουργού-θεού.  Δεν είναι φυσικά  τυχαίο πως στην Λήμνο τελούνταν τα σεπτά και πανάρχαια Καβείρια μυστήρια. 

Σύμφωνα με τον  Λήμνιο συγγραφέα Φιλόστρατο, κατά την διάρκεια των Καβειρίων μυστηρίων, έσβηναν όλες τις φωτιές επί εννιά μέρες σε όλο το νησί. Την ένατη μέρα έφτανε στο λιμάνι ένα πλοίο που το είχαν στείλει στη Δήλο για να φέρει τη φωτιά. Το περίμενε ανυπόμονα ένα μεγάλο πλήθος που όλο το διάστημα προσευχόταν. "Σαν έφτανε το πλοίο στο λαό μοίραζαν τη φωτιά, όχι για την καθημερινή χρήση, μα για των τεχνιτών τα εργαστήρια, άρχιζε και πάλι στον τόπο μια νέα ζωή".

Δεν είναι φυσικά επίσης τυχαίο, πως το πυρ αποτελούσε στην αρχαία – και όχι μόνο - σκέψη,  το βασικό συστατικό  δημιουργίας  του σύμπαντος. Ο Πυθαγόρας δίδασκε λ.χ,  πως  όλα τα ουράνια σώματα περιστρέφονται γύρω από ένα «κεντρικό πυρ» με αρμονία. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Ιωάννη  Στοβαίο ( Ανθολόγιο) το κοσμολογικό πρότυπο του Πυθαγόρειου Φιλόλαου: «τοποθετεί  το πυρ στο μέσον, στο κέντρο. Το ονομάζει εστία των πάντων, οίκον του Διός, μητέρα των θεών, βωμό και συνοχή και μέτρο φύσεως. Επίσης τοποθετεί ένα δεύτερο πυρ, ανώτατο όλων, που περιέχει μέσα του τον κόσμο. Το κέντρο, λέει, είναι από την φύση του πρώτο, γύρω απ’ αυτό τα δέκα διαφορετικά σώματα εκτελούν τον ομαδικό τους χορό.» 

Για αυτό τον λόγο το ιερό πυρ,  συμβολιζόταν από την ιερή και άσβεστη εστία κάθε βωμού και ναού, αλλά και οικιών. To όνομα του Ηφαίστου,  προέρχεται από την ρίζα «αφ-» του δασυνόμενου ρήματος «άπτω», που σημαίνει «ανάβω, καίω»,  συνεπώς  Ήφαιστος είναι «αυτός που καίει, ο πύρινος».  Σύμφωνα δε με τον Σωκράτη (Πλάτων Κρατύλος περί ονομάτων),  το όνομα Ήφαιστος σημαίνει ο φωτεινός από το «Φαίστος», προσλαμβάνοντας  το γράμμα Ήτα.

Γλυπτό του θεού Ηφαίστου στην είσοδο του Καπιτωλίου της Δυτικής Βιρτζίνια

Στην Λήμνο τιμούσαν τον Ήφαιστο και ως θεό θεραπευτή.  Δώρο του για την φιλοξενία των Λημνίων ήταν  η περίφημη θεραπευτική  Λημνία γη.  Για αυτό τον λόγο, ο   Φιλοκτήτης ο διάσημος τοξοβόλος των Ελλήνων κατά την εκστρατεία της Τροίας, αφέθηκε εδώ, ώστε να γιατρευτεί από η  πληγή του  από το δάγκωμα φιδιού με την Λημνία γη.

Η συνεισφορά και ο συμβολισμός του Ηφαίστου τόσο στην θεϊκή, όσο και  στην ανθρώπινη ιστορία  είναι υποτιμημένη…

Το πυρ, και η μεταλλουργία είναι ενδεικτικά της σπουδαιότητας των δυνάμεων που εκφράζει ο θεός, το σημαντικότερο όλων όμως  είναι   η αναπηρία του Θεού. Πως μπορεί ένας θεός να είναι κουτσός, έστω και μετά από ατύχημα (στην πραγματικότητα τιμωρία);

Θα δώσω απλώς ένα στοιχείο, ο θεός  Ήφαιστος, καταπιάνεται με την ύλη, μετατρέπει και μορφοποιεί την ύλη με την φωτιά… Η ενασχόληση με την ύλη και μόνο αναιρεί την ίδια την θεϊκή του υπόσταση, τον εξανθρωπίζει ….