ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ 1821

Το πόσο το ιερατείο ήταν υπόδουλο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία φαίνεται από την Πατρική Διδασκαλία που τυπώθηκε το 1798, όπου οι ραγιάδες, τουλάχιστον όσοι μπορούσαν, διαβάζουν πως ο άπειρος και πάνσοφος ημών Κύριος [...] ύψωσε την
βασιλείαν αυτήν των Οθωμανών περισσότερον από κάθε άλλην, διά να αποδείξει αναμφιβόλως ότι θείω εγένετο βουλήματι... Και συνεχίζει το δουλοπρεπές και φιλότουρκο ιερατείο: . . . διά τούτο και νεύει εις την καρδίαν του βασιλέως τούτων των Οθωμανών και έχει ελεύθερα τα της πίστεως ημών των ορθοδόξων και υπερεκπερισσού να τα διαυθεντεύη, ώστε όπου και να παιδεύη ενίοτε και τους χριστιανούς και τους παρεκτρεπόμενους, διά να έχουν πάντοτε του Θεού τον φόβον ... 
Όσο ο απόηχος της Γαλλικής Επανάστασης (1789) φτάνει στους έρποντες του πατριαρχείου και φαίνεται πως κρύος ιδρώτας τους περιλούζει, αυτοί, μέσω της Πατρικής Διδασκαλίας, συνεχίζουν: Ο αποστάτης Διάβολος διά να εκτραχηλίσει και αύθις και φέρει εις απώλειαν τους εγκαταλειφθέντας εκλεκτούς πιστούς, εμεθοδεύθη εις τον τρέχοντα αιώνα μίαν άλλην πονηρίαν και απάτην ξεχωριστήν, δηλαδή το νυν θρυλούμενον σύστημα της ελευθερίας, το οποίον κατ' επιφάνειαν φαίνεται τάχα καλόν όσο διά να απατήση ει δυνατόν και τους εκλεκτούς, υπάρχει όμως ένα δέλεαρ του Διαβόλου και φαρμάκι ολέθριον διά να κατακρημνίσει τους λαούς εις την απώλειαν και την ακαταστασίαν ... Προτρέπει δε τους υπόδουλους να γίνουν υποδουλέστεροι: 

Προσέχετε, Χριστιανοί, φυλάξατε στερεάν την πατροπαράδοτον πίστιν και, ως οπαδοί του Ιησού Χριστού, απαρασάλευτον την υποταγήν εις την πολιτικήν διοίκησιν, ήτις χαρίζει ημίν όσα αναγκαία μόνο εις την παρούσαν ζωήν... Και γι' αυτό: ... αι περί ελευθερίας καιναί διδασκαλίαι ως απάδουσαι εις την θείαν γραφήν και την αποστολικήν διδασκαλίαν είναι άρα αξιομίσιτοι... Εντείνοντας το πατριαρχείο την ανθελληνική του πολιτική και για να ανακόψει ένα στοιχειώδες προοδευτικό κίνημα που είχε αρχίσει να διαμορφώνεται σε σχολεία, αποδοκιμάζει σαφώς αυτόν τον προσανατολισμό των σπουδών και αμέσως μετά την έκρηξη της Επανάστασης του 1821 με σύνοδο διώχνει επιφανείς δασκάλους, μεταξύ των οποίων τους Κ. Κούμα, Β. Λέσβιο, Ν. Βάμβα και Θ. Καψη. Με αυτόν τον τρόπο προσπαθεί να ανακόψει την ανάπτυξη της ιδεολογικής πλευράς της Επανάστασης και διαμορφώνει το μέλλον της εκπαίδευσης πριν ακόμη διαμορφωθεί το ελληνικό κράτος. 

Το πόσο συνετέλεσε η εκκλησία στη διάδοση των επιστημών και των γραμμάτων του Γένους το μαρτυρά η Χριστιαvική Απολογία του Αθ. Πάριου, γραμμένη στα 1800: Μακράv η διαλεκτική σχέση. Μακράv η πολύσχημος Γεωμετρία. Μακράv η κεvέμφατος Άλγεβρα. Μακράv κάθε αvθρώπιvη επιστήμη και μάθησις. Εις τα εξ αποκαλύψεως δεv ζητείται απόδειξις, αλλά πίστις (στο ίδιο, σελ. 496). Το φιλότουρκο ιερατείο είναι τόσο σκοταδιστικό και μετά την απελευθέρωση επιμένει στο γεωκεντρισμό, που συμφωνεί με την Αγία Γραφή. Για τη θέση αυτή, τους σαρκάζει αρκούντως ο Β. Λέσβιος: ... η φιλαυτία του αvθρώπου και η δύσληψις και όχι άλλο, είvαι το αίτιοv της ακιvησίας της γης... Οι χριστιανοί ρασοφόροι, βολεμένοι υπό τη μωαμεθανική εξουσία, διαφεντεύουν και καταδυναστεύουν το διπλά υπόδουλο ποίμνιό τους, πειθαναγκάζοντάς το σε απόλυτη υπακοή στη θέλησή τους. Στο βαθμό δε που το επαναστατικό κίνημα φούντωνε, θέριευε και η αντίδραση των μαύρων ρασοφόρων. 

Σε επιστολές τους οι πατριάρχες Προκόπιος Α' ο Ριζομάντης και Νεόφυτος Ζ' γράφουν προς το μητροπολίτη Παροναξίας Νεόφυτο και παραινούν: ... και είναι ενδεχόμενον εκείνοι (οι Ρώσοι) με απατηλάς πανουργίας να κινούν και εις τους αυτόθι μεμακρυσμένους ανθρώπους των εκ μέρους των με σχήμα καλογήρων, διάνα περιέρχωνται και να απατώσι τους απλουστέρους, και με πανουργίαν και δολιότητα να διαφθείρωσι την πίστην και το σαδακάτι (όρκος υποταγής) των αυτόθι ρεαγιάδων της κραταιάς βασιλείας [...] ευθύς να τον αλυσοδέσης και ασφαλώς με άνθρωπόν σου σιδηροδέσμιον να τον εξαποστέλλης προς ημάς ενταύθα εις βασιλεύουσαν χωρίς αναβολήν ή απροσεξίαν σου [...] κανένα ζιζάνιον, και αν φανή κανένα τοιούτον, ευθύς και χωρίς τινός αναβολής καιρού να πιάνης τον τοιούτον κακόν άνθρωπον, και τα τοιαύτα εξωλέστατα γράμματα, με είδησιν των αυτόθι ζαμπητάδων (Τούρκοι χωροφύλακες) [...] να τον πιάνης και σιδηροδέσμιον ασφαλώς να τον εξαποστέλλης ενταύθα εις Κωνσταντινούπολιν με άνθρωπόν σου προς ημάς, διά γράμματός σου δηλωτικού της κακίας του, διά να τον εμφανίσωμεν και τον εγχεφίσωμεν εις υψηλήν Πόρταν. 

Σε επόμενη επιστολή ο ρασοφόρος Νεόφυτος επιμένει: ... υποκρινόμενοι ότι εισί ιατροί και έμποροι, υποσπείροντες λόγους δολίους και εναντίους τη αμωμήτω ημών πίστει, και τη οφειλομένη υποταγή προς το επικείμενον ημίν υψηλόν και κραταιόν δοβλέτι και έχοντες μεθ' εαυτών εντετυπωμένα έγγραφα και άλλα εξωλέστατα βιβλίδια διερεθίζοντες παρακινώσι τους ευήθεις και απλουστέρους των χριστιανών, δελεάζοντες εκείνους διά να κατακρημνίσωσι και να φέρωσιν εις την εαυτόν απώλειαν, εξομοιούντες εαυτοίς αντάρτας και αποστάτας. 

Των τοιούτων τοίνυν τα θολερά νάματα ως ψυχθοφόρα, ως κόλασιν αιώνιον προξενούντα, να αποφεύγετε και να βδελύττεσθε [...] τους οπωσδήποτε δε φωραθέντας τοιούτους απατεώνας και δολίους και υποσπείροντας λόγους ανταρσίας ή εντετυπωμένα έγγραφα, και άλλα κατά την πονηράν αυτών επίνοιαν εξωλέστατα βιβλιάρια, να φροντίζητε εις το να κρατώνται και να καθυποβάλλωνται εις εφκτάς και φυλακάς [...] δηλοποιούντες το δράμα (σύλληψη) των τιοιούτων εξωλεστάτων, και τα ονόματα αυτών, διάνα αναφέρωμεν και ημείς κατ' οφειλήν απαραίτητον τοις πολυχρονίοις και ευμενεστάτοις υμών αυθένταις. (239) 

Για το μητροπολίτη Ιωαννίνων οι Σουλιώτες είναι... κακούργοι και φερμανλίδες (επικηρυγμένοι) και εφιστά την προσοχή του ποιμνίου του στο ... ότι αυτός (ο αγωνιστής Χριστόφορος) με κάποιον Ρήγαν Θεσσαλόν και άλλους μερικούς παρομοίους λογιωτάτους συνεννοημένοι με τους Φραντζέζους εσκόπευον να κάμνουν επανάστασιν κατά του κραταιοτάτου Σουλτάνου. 

Αλλά ο μεγαλοδύναμος θεός τους επαίδευσε κατά τας πράξεις των με τον θάνατον ... (Περισσότερα εδώ). Όσο φούντωνε η επαναστατική διάθεση των Ελλήνων τόσο αγρίευε και η στάση της εκκλησίας ενάντιά της και, φυσικά, υπέρ των συμφερόντων του σουλτάνου. Το 1805 ο πατριάρχης Καλλίνικος, που αντικατέστησε για τέσσερα χρόνια τον "πατριώτη" Γρηγόριο, αφορίζει τους Έλληνες αρματολούς εν γένει. Το 1806 αναλαμβάνει πάλι ο Γρηγόριος και ένα χρόνο μετά, όταν ο αγγλικός στόλος επιχειρεί κατάληψη της Κωνσταντινούπολης και οι Τούρκοι χτίζουν οχυρώματα, παραινεί τους υπόδουλους να βοηθήσουν και προς παραδειγματισμό συμμετέχει κι αυτός. Τον Οκτώβριο του 1820 ο ίδιος ο Γρηγόριος ο Ε' αφορίζει την Μπουμπουλίνα, νωρίτερα έχουν αφοριστεί ο Ρήγας Φεραίος και ο Αλέξανδρος Υψηλάντης και σύσσωμη η Φιλική Εταιρεία. 

Ο Παπαφλέσσας για τον Π.Π. Γερμανό είναι ... άνθρωπος απατεών και εξωλέστατος, περί μηδενός άλλου φροντίζων εψή τίνι τρόπω να ερεθίση την ταραχή του Έθνους, διά να πλουτίσει εκ των αρπαγών ... Είναι ο ίδιος Π.Π. Γερμανός που υποτίθεται πως σήκωσε το λάβαρο της Επανάστασης στην Αγία Λαύρα, που όμως ήταν κρυμμένος στο Αίγιο. Στις περιβόητες εγκυκλίους του πατριάρχη, όπου φαίνεται η με νύχια και με δόντια προσπάθεια του υπότουρκου να ματαιώσει την Επανάσταση, διαβάζουμε: ... Όταν η αχαριστία είναι συνωδευμένη με πνεύμα κακοποιόν και αποστατικόν εναντίον της κοινής ημών ευεργέτιδος και τροφού κραταιάς και αηττήτου Βασιλείας, τότε εμφαίνει και τρόπον αντίθεον, επειδή ουκ έστι Βασιλεία και εξουσία ειμή υπό Θεού τεταγμένη, όθεν και πας ο αντιτεινόμενος αυτή τη θεόθεν εφ' ημάς τεταγμένη κραταιά Βασιλεία τη του Θεού διαταγή ανθέστηκε. Αφού, δε, λιβανίζει την Οθωμανική Αυτοκρατορία, περνά στους ηγέτες της Επανάστασης που: Και τα δύο ταύτα ουσιώδη και βάσιμα ηθικά και θρησκευτικά χρέη κατεπάτησαv με απαραδειyμάτιστοv θρασύτητα και αλαζοvείαv ο τε προσδιορισθείς της Μολδαβίας ηyεμώv, ως μη ώφειλε, Μιχαήλ (Σούντζος) και ο του γvωστού αγvώμοvος και φυγάδος Υψηλάvτου αγvώμωv υιός Αλέξαvδρος Υψηλάvτης. 

Οι οποίοι: ... επιχείρησαv έργοv μιαρόv, θεοστυyές και ασύvετοv, θέλοvτες vα διαταράξωσι τηv άvεσιv και ησυχίαv τωv ομοyεvώv μας πιστώv ραyιάδωv της Κραταιάς Βασιλείας, τηv οποίαv απολαμβάvουσιv υπό τηv αμφιλαφή σκιάv αυτής με τόσης ελευθερίας προvόμια, όσα δεv απολαμβάvει άλλο έθvος υποτελές και υποκείμεvοv, ζώvτες αvεvόχ λητοι με τα ς yυvαίκας και τα τέκvα τωv και κατ' εξοχήv με τα προvόμια της θρησκείας ήτις διεφυλάχθη και διατηρείται ασκαvδάλιστος, μέχρι της σήμεροv επί ψυχική ημώv σωτηρία. Στα πλαίσια των αντιθέσεων μεταξύ των μεγαλοπαπάδων του Φαναρίου παρουσιάζεται ο μητροπολίτης Πισιδίας Ευγένιος, ο οποίος -"ήταv yvωστός πόρvος και κάθαρμα, συζούσε με τηv Κοκκώvα Ελέγχω με τηv οποία έφτιασε και παιδιά", (Κορδάτος Γιάννης) - κατήγγειλε τον Γρηγόριο ως υποκινητή της Επανάστασης και έτσι ο μεν πρώτος αποκεφαλίστηκε, ο δε δεύτερος εστέφθη υπό του σουλτάνου ο επόμενος πατριάρχης. Η δουλοπρεπής και προδοτική στάση της εκκλησίας κατά την Επανάσταση, ιδιαίτερα στα υψηλά κλιμάκια, ήταν γενική και απόλυτη.

 Οι όποιες φωτεινές εξαιρέσεις είναι ελάχιστες και δεν απαλύνουν με κανέναν τρόπο τις αθλιότητες του ιερατείου. Υπό τη σκέπη της ίδιας έρπουσας πολιτικής του πατριαρχείου. Στις 18 Νοεμβρίου του 1821 οι 19 ηγούμενοι των ισάριθμων μονών του Αγίου Όρους, καλούν τη μονή Εσφιγμένου να: ...πιάσετε ενέχεφον τον άρχοντα Παπάν (Εμμανουήλ Παππάς) και τους λοιπούς [...] να μας τους φέρετε ενταύθα αναμφιβόλως και τους ζητούμεν από εσάς αφεύκτως.

 Πράγμα που έγινε και στη συνέχεια τους παρέδωσαν στους Τούρκους για τα περαιτέρω. Πηγή: Στέλιος Κανάκης (απόσπασμα). Ολόκληρο το άρθρο εδώ: http://www.theasis.gr/