Η ΚΡΑΥΓΗ ΤΟΥ ΑΓΑΜΕΜΝΩΝΑ - ΟΜΗΡΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

 Δημοσίευσα εδώ στον Αναποδάρη ένα κείμενο με θέμα την Κραυγή του Αχιλλέα. Σε αυτό το κείμενο παρουσιάζω την άποψη του Ομήρου για την αδικία του βασιλιά των Αχαιών και την δειλία των αδελφών Αγαμέμων και Μενέλαου. Ο Δίας είναι εχθρός του Αγαμνέμνονα επειδή αδίκησε τον Αχιλλέα και όλοι οι Έλληνες τιμωρούνται εξαιτίας της αδικίας αυτής. Ο Αγαμέμνονας όμως συνεχίζει να κατηγορεί τον Δία χωρίς να αναλογίζεται την δική του ευθύνη.

Το κείμενο αυτό «η κραυγή του Αχιλλέα», παρουσιάζει τις τρεις φορές που ο Αχιλλέας με την βροντερή του κραυγή επηρέασε τον πόλεμο. Σήμερα δημοσιεύω την κραυγή του Αγαμέμνονα, μια  τέταρτη λοιπόν κραυγή από τον βασιλιά Ατρείδη που καταδιώκει τους Τρώες.  Μια ανάγνωση του πρώτου κειμένου της κραυγής του Αχιλλέα θα βοηθούσε στην κατανόηση αυτής της δημοσίευσης.

Η ΚΡΑΥΓΗ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ

 Στην Ηλιάδα (Λ 160 – 290) υπάρχει και μία σκηνή όπου αναφέρεται η κραυγή του Αγαμέμνωνα. Ο Όμηρος παρουσιάζει τον στρατό των Αχαιών ως μια φωτιά που καίει το δάσος και τα κεφάλια των Τρώων πέφτουν όπως τα δέντρα:

 «από του Ατρείδη την ορμήν, κ’ ίπποι πολλοί κροτούσαν άδεια αμάξια σέρνοντας  σ τους δρόμους του πολέμου.

Και οι ποθητοί τους οδηγοί εκείτοντο στο χώμα, τα όρνεα να τους χαρούν κι όχι οι ομόκλινες τους.

Κι έσυρε ο Ζευς τον Έκτορα μακράν από τα βέλη, την ταραχήν, τα αίματα και την ανδροφονίαν. 

Και οι Τρώες στην αγριοσυκιά, στον τάφο του αρχαίου Ίλου έτρεχαν άτακτοι, στην μέση της πεδιάδος, πρόθυμοι προς την πόλιν τους, και με κραυγές ο Ατρείδης πάντοτε τους Δαναούς σφοδρά τους κυνηγούσε, κ ‘ είχε τα χέρια ανίκητα, σ αίμα πηκτό βαμμένα."

 Όταν οι Τρώες κινδύνευαν ο Δίας, ο πατέρας των θεών και των θνητών ανθρώπων, κατέβηκε από τον ουρανό κρατώντας τον κεραυνό στο χέρι του, λέγοντας στην θεά Ίριδα να πάει στον Έκτορα να του πει να μείνει έξω από την μάχη, μέχρι να πληγωθεί ο Αγαμέμνονας και ο Θεός Ζευς θα του δώσει την δύναμη να σφάζει τους Αχαιούς και να τους διώξει πίσω στα πλοία.

Ο Αγαμέμνων θα πάρει τα κεφάλια των αδερφών Αντηνορίδη και Ιφιδάμα αλλά θα πληγωθεί από τον δεύτερο και καθώς κρυώνει η πληγή του ο μέγας βασιλέας νιώθει τον πόνο. Ο Όμηρος περιγράφει τον πόνο που νιώθει ό Ατρειδης, όχι όπως τον πόνο ενός πληγωμένου λιονταριού, αλλά όπως τον πόνο μιας γυναίκας που γεννά. 

"ως ότου από το λάβωμα ζεστόν ανάβρυζε αίμα, αλλ, ότε εστέγνωσε η πληγή κι εστάθηκε το αίμα, πόνοι τότ’ έσφαζαν πικροί του Ατρείδη την νανδρείαν, και ως γυναίκα όταν γεννά δριμύ τοξεύουν βέλος. Οι οδυνηρές Ειλείθυιες, της Ήρας θυγατέρες, όπου της γέννας τους πικρούς μαζί τους πόνους  φέρουν, παρόμοιοι πόνοι θέριζαν του Ατρείδη την ανδρείαν.

Και ο Έκτωρ άμα ενόησε που αποχωρούσε ο Ατρείδης, των Τρώων μεγαλόφωνα και των Λυκίων είπε: Τρώες, Λύκιοι, Δάρδανοι και σεις κονταρομάχοι, άνδρες φανήτε, μ’ όλην σας την δύναμιν, ω φίλοι, τους άφησε ο καλύτερος κ ‘ εμένα θα δοξάσει ο Ζευς, αλλά κινήσετε τους ίππους σας επάνω των ανδρειωμένων Δαναών πολύ να δοξασθείτε."

Ο Έκτωρ λεμοιαζε με τον ανδρειωμένον Άρη και θα έπαιρνε τα πλοία των Δαναών αν δεν εφώναζεν ο Οδυσσέας στον Διομήδη, ο οποίος είπε: "Εγω θα μείνω ακλόνητος στην μάχψη αλλά ολίγο θα καλό θα δούμε ότι ο Ζευς ο νεφελοσυνάκτης στους Τρώες νίκην βούλεται και όχι σε μας να δώσει."

Ο Δίας καθεται στην κορφη της ϊδης και παρακολουθεί τον πόλεμο των ανθρώπων. Ο Οδυσσέας με τον Διομήδη επιτίθονται και σκοτώνουν τους γιούς ενός μάντη του Περκωσίου Μέροπος, ο οποίος δεν άφηνε τους γιους τους να πάνε στην μαχη, αλλα αυτοί δεν υπάκουσαν μια και τους καταδίωκαν οι μοίρες του θανάτου. Ο Όμηρος εδώ δεν χάνει την ευκαιρία να δηλώσει την ανωτερότητα του ιερέα του Απόλλωνα και την δύναμη της μοίρας. Ο Διομήδης πετάει το κοντάρι του στον Εκτορα και τον πετυχαίνει στο κεφάλι, το κράνος του πέφτει στη γη, και ο ήρωας των Τρώων γονατίζει στο χώμα, αλλα σηκώνεται και ανεβαίνει στο άρμα του. «Σκύλε, εξέφυγες τον θάνατον, του φωνάζει ο Διομήδης, ο Φοίβος σου έσωσε πάλι την ζωή». Ο Πάρις Αλέξανδρος τοξεύει τότε τον Διομήδη και τον πετυχαίνει στο δεξί  πόδι. Κι ενώ ο Πάρις του φωνάζει πως ξέφυγε από το βέλος του, ο Διομήδης του λέει: αχρείε άνδρα, στο τόξο ένδοξε, δειλέ παρθενοσκόπε, εάν με εμένα δοκιμασθείς εσύ να πολεμήσεις, θα δεις πόσο το τόξο σου αξίζει και τα βέλη, και τώρα που μου χάραξες τον πόδα τόχεις δόξαν. Λογιάζω πως με εκτύπησε γυναίκα ή παιδάκι, άστοχον είναι ανδρός δειλού μηδαμινού το βέλος.»

  Έτσι συνεχίζετε η μάχη, όπου ο Όμηρος φανερώνει την δειλία των πρωταγωνιστών που για γυναίκες συγκρούονται αψηφώντας την βουλή του Διός, δηλαδή αγνοώντας την λογική και την δικαιοσύνη. Η ανθρώπινη μοίρα είναι γραμμένη από τα ανθρώπινα ένστικτα και συναισθήματα και μονάχα η λογική και η δικαιοσύνη, εκείνη η θεία λογική και όχι φυσικά η ανθρώπινη, είναι ο τρόπος να νικηθεί το πεπρωμένο. Ο άνθρωπος είναι σε ένα συνεχόμενο διάλογο με τους θεούς, με τους θεούς που υπάρχουν μέσα του και έξω του. Εάν δεν έχει την δυνατότητα να συμμετέχει σε   αυτόν τον διάλογο, εάν δεν έχει την δυνατότητα να συζεί με τους θεούς, παραμένει σαν κούκλα, ένα νευρόσπαστο ον, που αγνοεί την μοίρα του και είναι δούλος της αναπόφευκτης μοίρας. Την μοίρα του ανθρώπου δημιουργούν οι πράξεις του, όσα έχει κάνει στο παρελθόν και ο μόνος τρόπος να διορθωθεί είναι η ορθοπραξία. Για να πράξεις σωστά και δίκαια όμως  χρειάζεσαι ένα νου ελεύθερο από τα δεσμά του παρελθόντος, ένα νου που να ζει και να βιώνει την ζωή έξω από την μοίρα, γι αυτό η λογική και η δικαιοσύνη δεν μπορεί να μένει στην ανθρώπινη θνητή γνώμη αλλά να έρχεται από τον ουρανό. Ο Όμηρος δεν χάνει ποτέ την ευκαιρία να φανερώσει πόσο μακριά από την αλήθεια και την γνώση παραμένουν εκείνοι που αγνοούν τα σημάδια των θεών και αψηφούν τον λόγο των ιερέων. 

 Οι Αχαιοί αποδίδουν δικαιοσύνη όταν αναγκάζονται να επιστρέψουν την κόρη του ιερέα του Απόλλωνα Χρυσιίδα. Ο Αγαμέμνων παρουσιάζεται ως άδικος επειδή παίρνει την γυναίκα του Αχιλλέα, ενώ πολεμούν για την ωραία Ελένη. Ο Δίας επιθυμεί να δικαιώσει τον Αχιλλέα. Όταν όμως ο Αχιλλέας δοξάζετε συμφιλιώνεται με τον Αγαμέμνονα και συμφωνεί πως για την κακή γνώμη του Αγαμέμνονα ευθυνόταν ο Δίας που εξαπάτησε τον μεγάλο βασιλιά. Ο Αχιλέας ενώνει έτσι την μοίρα του με τον Αγαμέμνονα και θα βρει τον θάνατο από το βέλος του δειλού παρθενοσκόπου Πάρη. Η θεά Αφροδίτη είναι βοηθός του, όπως είναι και βοηθός των Τρώων, οι οποίοι σύμφωνα με την προφητεία του Ομήρου, θα κυβερνήσουν τον κόσμο. Η γενιά του Αινεία, που είναι απόγονος της Αφροδίτης, είναι γραμμένο να κυριαρχήσει σε όλο τον κόσμο. Αυτά μέχρι η δικαιοσύνη του ουρανού και η λογική θεραπευτούν από τους θνητούς ανθρώπους. 

  Πρέπει ακόμα να γίνει κατανοητό ότι ο Δίας δεν είναι θεός των Ελλήνων αλλά θεός των ανθρώπων. Δεν είναι Πατέρας των Ελλήνων, αλλά Πατέρας θνητών και αθανάτων. Η θρησκεία του Ομήρου δεν είναι μια εθνική θρησκεία και οι Έλληνες δεν είναι ο περιούσιος λαός. Η θρησκεία του Ομήρου είναι μια θεολογία του κόσμου όλου και γιός του Δίας μπορεί να είναι ο κάθε άνθρωπος ανεξάρτητα από την εθνικότητα του ή την κοινωνική του θέση.

ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ Φ. ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ

ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ

ΚΙ ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΤΟΝ ΑΓΑ-ΜΕΜΝΩΝ

Δεν ήταν καλύτερα για σένα άρχοντα δειλέ,

Ανάξιε, που ήθελες να είσαι πρώτος,

Γενναία να πεθάνεις από ανδρός το χέρι;

Από του ήρωα του Αχιλλέα τον θυμό,

Να χάσει την ζωή σου.;

Μόνο ήθελε ο Δίας έτσι να γενεί,

Ν’ αφήσει ο Αχιλλέας το σώμα του στην Τροία,

Τρανό μνημείο,

Να το προσκυνούν οι ανδρείοι

Κι εσύ, προδότη σκυλομούρη,

Από γυναικός το χέρι να σφαχτείς,

Σαν σκύλος μες το μπάνιο.

ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ Φ. ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ