Ο ΤΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ – ΚΑΤ’ΕΝΤΟΛΗΝ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΔΕΙΝΟΚΡΑΤΗ

Όπως έχουμε υποθέσει (βλέπε :  ΓΙΑΤΙ Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΙΘΑΝΟΝ ΝΑ ΕΤΑΦΗ ΣΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ) , η σορός του Αλεξάνδρου αναχωρώντας από την Βαβυλώνα είχε προορισμό  τις Αιγές όπως μας αναφέρει οΠαυσανίας. Ο Πτολεμαίος όμως υφαρπάζει την σωρό την οποία και θάβει προσωρινά στην Μέμφιδα με βάση τον Παυσανία και το Πάριο Χρονικό(κατά την άποψη μου αποτεφρώνοντας την λόγω της αναφοράς τουΠαυσανία ότι τηρήθηκε  ο Μακεδονικός νόμος κατά την ταφή) και μετά από λίγους μήνες, μετά από κοινή συμφωνία των διαδόχων στην διάσκεψη στον Τριπαράδεισο, τα οστά του Αλεξάνδρου μεταφέρονται μαζί με τους δύο βασιλείς (Φίλιππο Αριδαίο και Αλέξανδρο Δ’) στηνΜακεδονία όπου θάβεται στον ήδη ετοιμασμένο τάφο που κατασκευαζόταν την διετία κατά την οποία η σορός του Αλεξάνδρου ήταν σε «αναμονή» στην Βαβυλώνα.

Φαίνεται ότι και σε αυτήν την περίπτωση ο Παυσανίας αποδεικνύεταιαξιόπιστος καθώς πολύ πρόσφατα ενημερώθηκα ότι ο διακεκριμένος ερευνητής περί του Μεγάλου Αλεξάνδρου και συγγραφέας σχετικών βιβλίων Andrew  Chugg  ανέφερε ότι   “the sources say his tomb was intended to be at Aegae and Andronikos found an empty tumulus under the centre of the great mound at Aegae, which Hammond considered to be a cenotaph for Alexander” δηλαδή ότι ο Ανδρόνικος βρήκε ένα άδειο τύμβοστο κέντρο της Μεγάλης Τούμπας στις Αιγές (Βεργίνα) τον οποίο οδιακεκριμένος μελετητής  Hammond θεώρησε ότι είναι το κενοτάφιοτου Αλεξάνδρου.

Με άλλα λόγια η πληροφορία που έχουμε από τον Παυσανία είναι σωστή, πράγματι στις Αιγές ετοιμαζόταν κάποιος τάφος ο οποίος ήταν και οπροορισμός της πομπής που μετέφερε την σορό του Αλεξάνδρου από τηνΒαβυλώνα. Καθώς ο Πτολεμαίος υφάρπαξε την σορό και την έθαψε στηνΜέμφιδα, ο τάφος αυτός παρέμεινε αχρησιμοποίητος.

Αυτή η νέα πληροφορία αφένός μεν αναιρεί μέρος της υπόθεσης  μας ότι η αναφορά για μεταφορά στις Αιγές ήταν παραπλανητική και ότι οπραγματικός προορισμός από την αρχή ήταν η Αμφίπολη και αφ’ ετέρου μας αναγκάζει να ερευνήσουμε αν ο Πτολεμαίος έπαιξε κάποιον ρόλοστην κατασκευή του τάφου της Αμφίπολης μιας και, αν η ευρύτερη υπόθεση μας είναι σωστή, σε αυτόν φαίνεται ότι ενταφιάστηκε οΑλέξανδρος μετά την μεταφορά του από τον Αντίπατρο στην Μακεδονία.

Κρίνοντας από την γενική συμπεριφορά του Πτολεμαίου και της σχέσηςτου με τον Αλέξανδρο, υποθέσαμε ότι η πρόθεση του Πτολεμαίου με την υφαρπαγή της σορού του Αλεξάνδρου, ήταν η προστασία των συμφερόντων του υιού του Αλεξάνδρου, του Αλεξάνδρου Δ’ και την defacto αναγνώριση του ως τον μόνο διάδοχο του Αλεξάνδρου.  
(βλέπε :  ΓΙΑΤΙ Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΙΘΑΝΟΝ ΝΑ ΕΤΑΦΗ ΣΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ )

Κάνουμε λοιπόν την υπόθεση ότι από την αρχή ο Πτολεμαίος  είχεδιαβλέψει τις προθέσεις του Περδίκκα και των λοιπών αντιπάλων τουΑλεξάνδρου για την  υφαρπαγή της βασιλείας από τον Αλέξανδρο Δ’ καιπροετοίμασε την πράξη του (την υφαρπαγή δηλαδή της σορού )προετοιμάζοντας δε ταυτόχρονα και την κατασκευή ενός νέου τάφου, μακριά από τις Αιγές, στον οποίο θα εθάβετο ο Αλέξανδρος.

Πολύ πιθανόν λοιπόν ο Πτολεμαίος να ήταν αυτός ο οποίος έδωσε εντολή στον Δεινοκράτη να σχεδιάσει και να κατασκευάσει τον τάφο στον οποίο θα ενταφιαζόταν ο  Αλέξανδρος.

Αν δε υποθέσουμε ότι η κατάσταση στην Μακεδονία , και συγκεκριμένα στην περιοχή της Αμφίπολης, την διετία σχεδόν μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου ήταν ευνοϊκά διακείμενη προς την αποκατάστασητου Αλεξάνδρου και του υιού του, που αυτό θα εσήμαινεδραστηριοποίηση ίσως της Ολυμπιάδας ή και του Κρατερού , ο οποίος άλλωστε επέστρεφε στην Μακεδονία με τους παλαιμάχους για να αναλάβει την θέση του Αντίπατρου κατ’έντολήν του ιδίου του Αλεξάνδρου, σε συνεννόηση με τον Πτολεμαίο για την κινητοποίησητων αναγκαίων πόρων για την κατασκευή του τάφου, τότε η υπόθεση μας να είναι πραγματικότητα είναι πολύ πιθανή.

Έτσι λοιπόν είναι και αναμενόμενο, ο Πτολεμαίος και ο Δεινοκράτης, επηρεασμένοι ίσως από την Αιγυπτιακή τεχνική κατασκευής τάφων να προσέθεσαν τέτοια χαρακτηριστικά στο ταφικό μνημείο, τα οποία καιδιακρίνουμε σήμερα, όπως υπερμεγέθης κατασκευή, σφράγισηπλημμυρίζοντας τους χώρους με άμμο, σφίγγες στην είσοδο και πολύ πρόσφατα οι Καρυάτιδες και η μικρή σχετικά θύρα που οδηγεί στην συνέχεια του μνημείου. (τα δύο τελευταία θα τα αναπτύξω αμέσως μετά).

Ένα άλλο χαρακτηριστικό του τάφου που παραπέμπει στον Πτολεμαίοείναι ο τύπος της  Σφίγγας που συναντάμε στην είσοδο του Τάφου τηςΑμφίπολης που παραπέμπει στις Σφίγγες που βρέθηκαν στον τάφο τουΑλεξάνδρου στην Μέμφιδα.

Στην παρακάτω φωτό βλέπουμε μια  Σφίγγα της Αμφίπολης και μιαΣφίγγα από την Μέμφιδα :

 Όσον αφορά τις Καρυάτιδες……

Όπως αναφέρει η κα Λίλα Μαραγκού , ομότιμη καθηγήτρια Κλασσικής Αρχαιολογίας  του ΑΠΘ, τα αρχαϊκά χαρακτηριστικά των Καρυατίδωνερμηνεύονται πολύ απλά στο ότι πολύ πιθανόν οι τεχνίτες που τις έκαναν δεν ήταν Μακεδόνες (άλλωστε η Μακεδονία δεν είχε σχολή γλυπτικής) αλλά Παριανοί τεχνίτες οι οποίοι εκείνοι την εποχή είχανμεταναστεύσει στην Θάσο για να εργαστούν στα εκεί εργαστήρια, μιας και η αγορά εργασίας για αυτούς στην Πάρο είχε προβλήματα. Μαζί τους μετέφεραν και την τάση που είχαν να δίνουν αρχαϊκά χαρακτηριστικά στα όποια καλλιτεχνήματα τους.(http://www.thetoc.gr/politismos/article/amfipoli-parianoi-gluptes-eftiaksan-tis-karuatides)

Άλλωστε η Θάσος ήταν πρώτα αποικία της Πάρου και ακόμα και τηνεποχή που εξετάζουμε οι σχέσεις  ήταν άριστες, άλλωστε είχε ιδρυθεί καικοινός δήμος «Παρίων και Θασίων»  στα μισά του τετάρτου αιώνα, δηλαδή γύρω στο 350, πράγμα που υποδηλώνει την πολύ στενή σχέσημεταξύ τους.

(Πηγή : Inscription hellénistique de Dalmatie. in: Bulletin de correspondance hellénique. Volume 59, 1935. pp. 489-513)

Αν τώρα θυμηθούμε ότι οι Κυκλάδες, και συνεπώς η Πάρος, διοικητικάανήκαν στους Πτολεμαίους, θα ήταν εύλογη η υπόθεση μας ότι κατ’ εντολήν του Πτολεμαίου, τα εργαστήρια του νησιού απασχολήθηκανγια την κατασκευή του ταφικού μνημείου, το οποίο είναι πολυτελέστατοκαι κατασκευασμένο με μάρμαρο Θάσου (άλλωστε το μέγεθος τουμνημείου και οι ανάγκες σε επεξεργασμένο  Θασίτικο μάρμαρο είναιτεράστιες που θα μπορούσαν να επιτευχθούν μόνο αν υπήρχε κρατική εντολή για την εκτέλεση ενός τέτοιου τεράστιου έργου).

Σε αυτό το έργο  συμπεριλαμβάνονται και οι  Καρυάτιδες , οπότε και τομυστήριο των  αρχαϊκών χαρακτηριστικών λύεται πολύ απλά και όχι με τον ανεύθυνο και επιπόλαιο χαρακτηρισμό τους ως Ρωμαϊκών απόκάποιους που το υποστηρίζουν για τους δικούς τους λόγους.

Άλλωστε οι πλέον αρμόδιοι τις τοποθετούν στον 4^ο αι. :http://www.thetoc.gr/politismos/article/amfipoli-oi-karuatides-deixnoun-telos-4ou-aiwna-px

Η χρήση τους στον Μακεδονικό Τάφο της Αμφίπολης δεν πρέπει να μας εκπλήσσει από το γεγονός ότι δεν έχουμε βρει παρόμοια χρήση σε άλλον Μακεδονικό τάφο, αν θεωρήσουμε ότι  το κατ’εντολήν Πτολεμαίου καιεκτέλεση Δεινοκράτη ταφικό μνημείο θα φέρει και Αιγυπτιακή επιρροή.

Πράγματι στον Αιγυπτιακό Ναό της Hatshepsut υπάρχει ένα τρίθυρομε δύο αγάλματα του Οσιρη που μοιάζει εκπληκτικά με το μοτίβο που συναντήσαμε στον Τάφο της Αμφίπολης με τις Καρυάτιδες.

Στην παρακάτω φωτογραφία παρατίθενται τα δυο τρίθυρα για σύγκριση :

 (Πηγή : Μετά από υπόδειξη από το φίλο Γιάννη σε σχόλιο στο ιστολόγιο:http://en.wikipedia.org/wiki/Hatshepsut#mediaviewer/File:S_F-E-CAMERON_2006-10-EGYPT-WESTBANK-0153.JPG) 

Όσον αφορά την  μικρή θύρα που βρέθηκε στον τρίτο θάλαμο που υποθέτουμε ότι οδηγεί στον κυρίως τάφο αποτελεί και αυτή ένδειξηΑιγυπτιακής επιρροής μιας και η είσοδος στους Αιγυπτιακούς τάφουςγινόταν από μικρές εισόδους οι οποίες οδηγούσαν μετά από διαδοχή σφραγισμάτων με χρήση άμμου στον κεντρικό ταφικό θάλαμο.

Έτσι λοιπόν υποθέτουμε ότι η θύρα Ε4 που βρέθηκε στον βόρειο τοίχο τουτρίτου θαλάμου θα οδηγήσει μέσω ενός στενού και χαμηλού διαδρόμουστο φυσικό κοίλωμα που φιλοξενεί τον κυρίως τάφο που σίγουρα θα έχει την μορφή ενός μικρού ναού όπως όλοι οι Μακεδονικοί τάφοι με κάποιον προθάλαμο και φυσικά τον νεκρικό θάλαμο.

Ίσως λοιπόν ο διάδρομος αυτός να είναι κάπως έτσι :

(Η φωτογραφία είναι από την είσοδο στην πυραμίδα του Χέοπα)

Ο οποίος θα μας οδηγήσει επι τέλους στον κυρίως τάφο που θα είναι κάπως έτσι :

Το αν η πρόσβαση θα είναι εύκολη ή όχι δεν το ξέρουμε, αλλά πολύ πιθανόν, αν και εδώ ακολουθηθεί η Αιγυπτιακή τεχνική, να αποτελείται από διάφορους σφραγιστικούς χώρους, όπως συναντήσαμε μέχρι τώρα στον ταφικό διάδρομο και να μοιάζει με την  παρακάτω κάτοψη που είναι χαρακτηριστική ενός Αιγυπτιακού τάφου :

(Πηγή : Μετά από υπόδειξη από τον φίλο Γιάννη σε σχόλιο στο ιστολόγιο:http://web.utk.edu/~museum/research/reoccpap/tombs/tomb_plan.jpg )

Αυτά βέβαια θα τα επιβεβαιώσει ή θα τα καταρρίψει η ανασκαφή οπότεας έχουμε λίγο υπομονή.

http://empedotimos.blogspot.gr/