Ντόροθι Κινγκ: Μέγας Αλέξανδρος ή Ηφαιστίωνας ο νεκρός στην Αμφίπολη
Γιατί η σημερινή συγκλονιστική αποκάλυψη του σκελετού την οδηγεί στο συμπέρασμα αυτό - Τι αναφέρει για την αποτέφρωση των Μακεδόνων
Λίγα λεπτά μετά τις επίσημες ανακοινώσεις στον τύμβο Καστά, η διάσημη
αρχαιολόγος Ντόροθι Κινγκ εξέφρασε τις πρώτες σκέψεις της μέσω twitter.



Αρχικά εξέφρασε τον ενθουσιασμό της για τη συγκλονιστική ανακάλυψη, διατυπώνοντας ένα πρώτο ερώτημα για το αν ο σκελετός ανήκει στην ίδια χρονική περίοδο με την κατασκευή του μνημείου.
Η κυρία Κινγκ αναφέρει πως η αποτέφρωση ήταν ο κανόνας για την αρχαία Μακεδονία, υπενθυμίζοντας το παράδειγμα της Βεργίνας, αλλά ταυτόχρονα επισημαίνει ότι «ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι μόνο δύο πτώματα ταριχεύθηκαν, προκειμένου να επιστρέψουν στην πατρίδα (σ.σ. Μακεδονία): ο Μέγας Αλέξανδρος και ο Ηφαιστίωνας».
Παγκόσμιο θαυμασμό και ενδιαφέρον προκαλούν οι νέες αποκαλύψεις στον λόφο Καστά σχετικά με την ύπαρξη κιβωτιόσχημου τάφου και την εύρεση σκελετού, πιθανότατα θνητού που λατρεύτηκε ως θεός. Η ανασκαφική ομάδα, έπειτα από δύο εβδομάδες πυρετωδών εργασιών κατάφεραν να εισέλθουν στον υπόγειο χώρο του τρίτου θαλάμου, καταφέρνοντας να λύσουν -σε βάθος 9 μέτρων- το μυστικό της κρύπτης.
Η ώρα της αλήθειας πλησιάζει για την αποκάλυψη του νεκρού της ΑμφίποληςΤα στοιχεία που παρουσιάζουν οι αρχαιολόγοι αφήνουν ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα για την ταυτότητα του νεκρού, ο οποίος ετάφη στο μνημείο για το οποίο χρησιμοποιήθηκε η μεγαλύτερη ποσότητα μαρμάρου στη Μακεδονία. Η αγωνία μεγαλώνει περισσότερο μετά και τις δηλώσεις της επικεφαλής της ανασκαφικής ομάδας, Κατερίνας Περιστέρη, καθώς η ίδια θεωρεί ότι ο τάφος ανήκει σε επιφανή Μακεδόνα στρατιωτικό, πιθανότατα στρατηγό, τηρώντας αποστάσεις όμως από την άποψη ότι πρόκειται για τον Μέγα Αλέξανδρο.

Εύλογα προκύπτει το εξής ερώτημα: Ποιος θα μπορούσε να είναι ο ήρωας τον οποίο θα λάτρευαν τόσοalt πολύ εκείνη την εποχή ώστε να του φτιάξουν και να του αφιερώσουν ένα τόσο εντυπωσιακό και ιδιαίτερα δαπανηρό μνημείο; Βεβαίως, η μη ανακάλυψη (προς το παρόν) χρυσών στεφανιών, νομισμάτων ή άλλων αμύθητης αξίας θησαυρών, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο τάφος έχει συληθεί και πιθανότατα όχι μια φορά.

Η ώρα της αλήθειας πλησιάζει για την αποκάλυψη του νεκρού της Αμφίπολης, μέσα από τον σκελετό που βρέθηκε στον κιβωτόσχημο τάφο. Το πρώτο βήμα για την ταυτοποίηση αυτή θα είναι η ανθρωπολογική μελέτη. Στη συνέχεια θα γίνει ραδιοχρονολόγηση με άνθρακα 14 που θα αποκαλύψει, κατά προσέγγιση, πόσο έζησε ο νεκρός, ωστόσο η ανάλυση αρχαίου DNA πιθανότατα θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σε εξειδικευμένα εργαστήρια του εξωτερικού.

Αίσθηση, πάντως, προκαλεί η εκπληκτική ομοιότητα των ευρημάτων- που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας από τον λόφο Καστά της Αμφίπολης- με τη «σαρκοφάγο του Μεγάλου Αλεξάνδρου» στη Σιδώνα.

alt
(Αριστερά η σαρκοφάγος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και δεξιά αυτά τα οποία βρέθηκαν στην Αμφίπολη)

Η σαρκοφάγος του Αλεξάνδρου αποτελεί το σπουδαιότερο έκθεμα του Αρχαιολογικού Μουσείου της Κωνσταντινούπολης. Βρέθηκε στον τελευταίο από τους επτά νεκρικούς θαλάμους στη βασιλική νεκρόπολη της Σιδώνας στη Φοινίκη (σημερινός Λίβανος) στο τέλος του 19ου αιώνα, όταν η περιοχή αποτελούσε τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, από τον Οσμάν Χαμντί, ιδρυτή και διευθυντή του Αρχαιολογικού Μουσείου Κωνσταντινούπολης. 

Η νεκρόπολη ανήκε στους βασιλείς της πόλης και χρησιμοποιήθηκε για τη ταφή τους από τα μέσα του 5ου αιώνα μέχρι και τον ύστερο 4ο αιώνα π.Χ. 

Η σαρκοφάγος είναι πιθανό να φτιάχτηκε για τον Αβδαλώνυμο, τελευταίο βασιλιά της Σιδώνας, που ενθρονίστηκε από τον Αλέξανδρο μετά τη μάχη της Ισσού (333π.Χ.) και κυβέρνησε έως τον θάνατό του, το 331 π.Χ. Κατασκευάστηκε από πεντελικό μάρμαρο, από Έλληνα καλλιτέχνη προφανώς, όταν ακόμη ο Αβδαλώνυμος ήταν εν ζωή, ανάμεσα στο 325 και το 311 π.Χ. 

alt

Η παρουσία αετωμάτων, ακρωτηρίων και υδρορροών στο κάλυμμα της σαρκοφάγου παραπέμπει σε αρχαίο ελληνικό ναό. Η κορυφή της στέγης διακοσμείται με γυναικεία κεφάλια. Στις πλευρές της, αλλά και στα αετώματα, φέρει ανάγλυφες παραστάσεις με μάχες και κυνήγια, γεμάτες μορφές με περσικά ενδύματα και μορφές που είναι είτε Μακεδόνες είτε άνδρες άλλων ελληνικών πόλεων. Μερικοί από τους τελευταίους φορούν κοντό χιτώνα και φέρουν οπλισμό, ενώ άλλοι είναι γυμνοί.

alt

Η κύρια σκηνή της σαρκοφάγου θεωρείται το κυνήγι λιονταριού στη μία μακριά πλευρά, στο οποίο συμμετέχουν ο Αβδαλώνυμος, ο Αλέξανδρος, αλλά και ο Ηφαιστίωνας, ο στενός σύντροφος του Αλεξάνδρου. Ο σκοπός αυτής της παράστασης ήταν να ενισχύσει τη βασιλική εικόνα του Αβδαλώνυμου, καθώς τον παρουσιάζει να ασχολείται με το κυνήγι, ένα κατεξοχήν άθλημα βασιλέων, και μάλιστα συντροφιά με τον κατακτητή, που είχε γίνει ο Μέγας Βασιλεύς της Ασίας.

alt
(Σαρκοφάγος του Αλεξάνδρου-Πάνω δεξιά διακρίνεται και λιοντάρι)
alt
(Οστέινα και γυάλινα διακοσμητικά στοιχεία φερέτρου που βρέθηκαν στον τάφο της Αμφίπολης) 

Μεγαλοπρέπεια ...

Το ταφικό μνημείο ήταν ιδιαίτερα ακριβό και γι' αυτό πιθανότατα πρόκειται για δημόσιο έργο. Ένα έργο που κατασκευάστηκε προκειμένου να αφιερωθεί σε έναν σπουδαίο άνδρα της εποχής. Ιδιαίτερη σημασία έχει επίσης η συνολική περιγραφή που κάνει η ανασκαφική ομάδα στον τάφο για να δείξει το μεγαλείο του τονίζοντας ότι χρησιμοποιήθηκε η μεγαλύτερη ποσότητα μαρμάρου στη Μακεδονία. Μαζί με τα άλλα ευρήματα (Σφίγγες, Καρυάτιδες κ.λπ.), το ύψος του τάφου (33 μέτρα) και φυσικά το λιοντάρι, δείχνουν ότι πρόκειται για μια πρωτοφανή κατασκευή.

Σημαντική είναι επίσης και η εύρεση κομματιών από τον περίβολο του τάφου, που αποκαλύφθηκαν με την απομάκρυνση των νερών της λίμνης Κερκίνης.

Περιστέρη: «Η περίβολος κρύβει μυστικά και εκπλήξεις»


«Η ανασκαφή στον λόφο Καστά ολοκληρώθηκε με τον καλύτερο επιστημονικό τρόπο, έχουμε έναν καταπληκτικό τάφο. Ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους τους συνεργάτες που έδωσαν την ψυχή τους γι αυτή την ανασκαφή, από το υπουργείο Πολιτισμού μέχρι και τον τελευταίο εργαζόμενο και πέρα από αυτό θέλω να ευχαριστήσω τον πρύτανη του ΑΠΘ, που ήρθε στην ομάδα μας και τον Γρηγόρη Τσόκα για να συνεχίσουμε τον αγώνα και τη δουλειά μας στον Τύμβο. Η ανασκαφή δεν έχει σταματήσει, θα συνεχίσουμε γιατί ακόμη η περίβολος μας διαφυλάσσει πολλά μυστικά», δήλωσε η αρχαιολόγος Κατερίνα Περιστέρη κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου.

Από την πλευρά της, η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη ανέφερε ότι «με την αποκάλυψη του κιβωτιόσχημου τάφου και του σκελετού του νεκρού ολοκληρώνεται η φάση αυτή της αρχαιολογικής έρευνας. Υπολείπονται πολλά να γίνουν για το συνολικό μνημείο το οποίο καλύπτει ο τύμβος Καστά. Είμαστε πραγματικά ευτυχείς που ένα τόσο σημαντικό μνημείο προστίθεται στο παζλ της ιστορίας και της αρχαιολογίας της περιοχής. Είναι πολύ σημαντικό για την περιοχή που ένα τέτοιο εύρημα, ένα τόσο σημαντικό μνημείο έρχεται να συνδεθεί με όλα τα άλλα πλούσια ευρήματα της περιοχής, αποτελώντας και συμπληρώνοντας ένα πολύ σημαντικό αναπτυξιακό πόρο για το σύνολο της Μακεδονίας και της χώρας».