Αριστεία και υπογεννητικότητα

Συντάκτης: 

Τάσος Κωστόπουλος

«Δυστυχώς ο αριθμός των απογόνων ελαττούται προς τα άνω
και αι αξιώτεραι οικογένειαι έχουν και ολιγώτερα παιδιά»
Απόστολος Δοξιάδης (1939)

Eκτενέστατη δημοσιότητα πήρε την περασμένη εβδομάδα η «αποκάλυψη» του τελευταίου ενημερωτικού δελτίου του ΣΕΒ (6/12/2018), σχετικά με τη μείωση του πληθυσμού της χώρας «για πρώτη φορά μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο», λόγω της κοινωνικά καταστροφικής πολιτικής των μνημονίων. Με αποτέλεσμα, το όργανο των εργοδοτών να
κρούει τον κώδωνα του «κινδύνου δημογραφικής και κατά συνέπεια εθνικής συρρίκνωσης».

Η είδηση δεν βρισκόταν, βέβαια, σ’ αυτή τη στοιχειώδη διαπίστωση, που συμβαδίζει απολύτως με όσα γνωρίζουμε για τις επιπτώσεις παρόμοιων εγχειρημάτων «εσωτερικής υποτίμησης» (της εργατικής δύναμης) σε κοινωνίες συγκρίσιμες με τη δική μας: στη γειτονική μας Βουλγαρία, π.χ., ο πληθυσμός μειώθηκε κατά 17,3% μέσα σε μία εικοσιπενταετία, από 8.948.649 κατοίκους το 1985 σε μόλις 7.364.570 το 2011.

Οπως προκύπτει άλλωστε από τον κύριο όγκο της επίμαχης μελέτης (σελ. 2-8), στη χώρα μας οι σχετικές τάσεις ήταν ήδη οφθαλμοφανείς εδώ και δεκαετίες, με το ποσοστό γεννήσεων να πέφτει από 2,2 παιδιά ανά γυναίκα το 1980 σε 1,4 το 1990 και μόλις 1,2 το 1999· αυτό που κυρίως άλλαξε μετά το 2010 ήταν ο διπλασιασμός των πληθυσμιακών εκροών (νεανική μετανάστευση στη Δύση, αποχώρηση μερίδας μεταναστών της προηγούμενης εικοσαετίας) και η προσαρμογή όσων μεταναστών παρέμειναν στη χώρα μας στο κυρίαρχο πλέον μοντέλο ολιγομελών οικογενειών.

Το πολιτικό διά ταύτα του δημοσιεύματος του ΣΕΒ, διακηρυγμένο στην πρώτη σελίδα του Δελτίου, δίχως την παραμικρή σχέση με το περιεχόμενο αυτής καθαυτήν της μελέτης, βρίσκεται αλλού – και, αν μη τι άλλο, έρχεται σε κραυγαλέα αντίθεση με τα ίδια τα πορίσματά της.

Ενώ γίνεται παραδεκτό πως «οι μειώσεις μισθών και συντάξεων και η μεγάλη ανεργία υπέσκαψαν κυριολεκτικά τις σταθερές πάνω στις οποίες βασιζόταν μέχρι τώρα το νέο νοικοκυριό, όπως η ύπαρξη τουλάχιστον μιας σταθερής δουλειάς, η στήριξη του ζευγαριού από τους γονείς κ.ο.κ.», τα προτεινόμενα μέτρα κινούνται προς την αντίθετη ακριβώς κατεύθυνση: περαιτέρω νεοφιλελεύθερο ξήλωμα κάθε εναπομείναντος προστατευτικού δικτύου, προς όφελος της «επιχειρηματικότητας».

Αντί «να σπαταλάμε πόρους», το Δελτίο των βιομηχάνων απαιτεί έτσι, πρώτα απ’ όλα, «μείωση του μη μισθολογικού κόστους» –διάλυση, με άλλα λόγια, ακόμη και του υφιστάμενου ασφαλιστικού συστήματος (που, ως αναδιανεμητικό, καλύπτει –έστω και ανεπαρκώς– ακριβώς εκείνα τα κοινωνικά στρώματα τα οποία δυσκολεύονται να αποκτήσουν παιδιά στις σημερινές συνθήκες).

Η βασική αυτή απαίτηση, κερασάκι στην τούρτα κάθε εισήγησης των εργοδοτικών φορέων, συμπληρώνεται φυσικά με διάφορα ευχολόγια καταφανώς ασύμβατα μεταξύ τους (όπως η «παροχή καθολικής βρεφονηπιακής φροντίδας» και άλλων προνοιακών μέτρων με ταυτόχρονη μείωση των φορολογικών εσόδων του κράτους).

Σε τελική ανάλυση, ζητούμενο της μελέτης δεν αποτελεί η ευημερία των πολιτών, αλλά μια νέα εκδοχή Μεγάλης Ιδέας: «η Ελλάδα», διαβάζουμε, όχι μόνο «έχει τη δυνατότητα σε βάθος λίγων δεκαετιών να αυξήσει σημαντικά τον πληθυσμό της», αλλά με αυτό τον τρόπο θα μπορέσει επίσης «να αποκτήσει βαρύνοντα γεωπολιτικό και οικονομικό ρόλο στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου»!

Ιθύνοντες και μελανόψυχοι

Ας μη βιαστούμε, πάντως, να θεωρήσουμε όλη αυτή τη σύλληψη σαν ακόμη μία άσκηση επί χάρτου, που προσπαθεί να συνδυάσει το πάγιο αίτημα των «παραγωγικών τάξεων» για ελαχιστοποίηση των κοινωνικών παροχών με στάχτη στα μάτια των αφελών πατριωτών. Αν μη τι άλλο, ο συνδυασμός της ανησυχίας για το δημογραφικό μέλλον του τόπου με μια συλλογιστική απροκάλυπτου κοινωνικού δαρβινισμού έχει βαθιές ρίζες στη σκέψη της εγχώριας αστικής τάξης και των οργανικών διανοουμένων της.

Το πιστοποιεί, με τον σαφέστερο δυνατό τρόπο, το ντοκουμέντο που παρουσιάζουμε σήμερα. Πρόκειται για το πλήρες κείμενο ενός άρθρου του παιδιάτρου και πολιτικού Απόστολου Δοξιάδη (1874-1942) που δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 1939 στο περιοδικό «Νέα Πολιτική», όργανο του μεταξικού καθεστώτος, με θέμα και τίτλο ακριβώς «Το δημογραφικό ζήτημα».

Ο Απόστολος Δοξιάδης (δεξιά) με τον Βενιζέλο, τον Αμερικανό πρόεδρο της ΕΑΠ, Χένρι Μοργκεντάου, και ντεκόρ τα απαραίτητα προσφυγόπουλα | Μ. ΚΑΤΣΙΓΕΡΑΣ, «ΕΛΛΑΔΑ 20ός ΑΙΩΝΑΣ. ΟΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ» (Αθήνα 2000)

Σε μια εποχή που οι Ελληνίδες γεννούσαν ακόμη σαν κουνέλες, και συνεπώς δεν υπήρχε η παραμικρή ανησυχία περί «δημογραφικής συρρικνώσεως του έθνους» (απεναντίας, η χώρα εξήγε το πλεονάζον εργατικό δυναμικό της ως μετανάστες στα πέρατα της οικουμένης), ο Δοξιάδης κρούει τον κώδωνα του κινδύνου όχι της «ποσοτικής» αλλά της «ποιοτικής» συρρίκνωσης του ελληνικού πληθυσμού, με μια επιχειρηματολογία που ξεγυμνώνει τη δομική ανασφάλεια της εγχώριας άρχουσας τάξης απέναντι στις ομοεθνείς πληβειακές μάζες.

Το πραγματικό πρόβλημα, εξηγεί, έγκειται στην αυξημένη γονιμότητα των εργατών και αγροτών σε σχέση με «τας ανωτέρας τάξεις», «τας τάξεις εκείνας από τας οποίας θα προέλθουν οι ιθύνοντες κύκλοι» και από τις οποίες «αναμένεται η αναγέννησις της φυλής»· με αποτέλεσμα να «δημιουργείται μια αρνητική επιλογή, καθ’ όσον τα ικανώτερα άτομα ολιγοστεύουν» και «πληθύνονται οι οργανισμοί εκείνοι οι οποίοι υστερούν σωματικώς και ψυχικώς».

Στο δαρβινικό αυτό σχήμα, η (εξατομικευμένη) κοινωνική άνοδος και η (διευρυμένη) αναπαραγωγή των υποτελών τάξεων δεν αποτελούν διαδικασίες κοινωνικά επικαθορισμένες από την υφιστάμενη ταξική ανισότητα, αλλά αντανακλούν (και πιστοποιούν) μια δομικά διαφορετική «βιολογική ικανότητα».

Η βιολογία αναδεικνύεται έτσι σε καινούργια θρησκεία, ως μηχανισμός απόλυτης νομιμοποίησης της υφιστάμενης κοινωνικής ιεραρχίας και «των διαφόρων διαβαθμίσεών» της μ’ ένα επιστημονικοφανές σκεπτικό: η κοινωνική κατωτερότητα των εργατών και των αγροτών δικαιολογείται σαν απόρροια όχι πλέον της θείας βούλησης, αλλά της αξιωματικής απόφανσης πως αυτοί «υστερούν σωματικώς και ψυχικώς».

Η ταξική ματιά του συντάκτη δεν παραλείπει μάλιστα να μετασχηματίσει τα υπερατλαντικά ρατσιστικά πρότυπά του, όπου το ζητούμενο ήταν η κυριαρχία της «λευκής φυλής» πάνω στη «μαύρη», προσαρμόζοντάς τα στα δεδομένα της μεσοπολεμικής Ελλάδας με μια βαναυσότητα που ξαφνιάζει: οι «κατώτερες» τάξεις σκιαγραφούνται από την πέννα του σαν «άνθρωποι κατά το πλείστον μαύροι την ψυχήν»!

Ο συγγραφέας του άρθρου δεν ήταν καθόλου τυχαίο πρόσωπο. Σπουδαγμένος σε Κωνσταντινούπολη, Βιέννη, Παρίσι και Βερολίνο, ευκατάστατος πρόσφυγας στην Ελλάδα από τη Στενήμαχο της Βουλγαρίας (όπου είχε διατελέσει πρόεδρος της ελληνικής κοινότητας), χρημάτισε υπουργός Περιθάλψεως και Υγιεινής σε τέσσερις διαδοχικές κυβερνήσεις της τριετίας 1922-1924 και υφυπουργός Υγιεινής το 1928-1929, έχοντας στο μεσοδιάστημα ιδρύσει το ΠΙΚΠΑ, του οποίου υπήρξε και ο πρώτος πρόεδρος· εξελέγη επίσης βουλευτής Αθηνών-Πειραιώς το 1923-1925 και υποδείχθηκε «αριστίνδην» γερουσιαστής το 1932-1933.

Ως γιατρός διηύθυνε την Παιδιατρική Κλινική, ανέπτυξε δε πολυσχιδή δράση ως ηγετική φυσιογνωμία του ελληνικού αλυτρωτισμού (μέλος της «Επιτροπείας των Αλυτρώτων») και κορυφαίος υποστηρικτής της ευγονικής στους κόλπους της μεσοπολεμικής επιστημονικής τάξης και διανόησης.

Παρόμοιες απόψεις με αυτές που εκφράζει στο κείμενο του 1939 είχε διατυπώσει δημόσια ήδη από το 1928 στο περιοδικό «Ελληνικά Γράμματα», το 1930 στο «Ελεύθερον Βήμα» και το 1933 στη «Βιβλιοθήκη Κοινωνικής Υγιεινής (Trubeta 2013, σ. 217-222). Με ακόμη σαφέστερη, μάλιστα, τη σύνδεση «βιολογικής αξίας» και ταξικής προέλευσης:

«Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον οικογενειακόν ανώτερον, με πολιτισμόν και μόρφωσιν καλλιτέραν», υποστήριξε, «είναι πάντοτε βιολογικαί αξίαι σπουδαιότεραι και με την εξαφάνισιν συν τω χρόνω αυτών χάνονται και βιολογικά κεφάλαια ικανώτερα. Εις τον τόπον μας επίσης θα ήτο πολύ ενδιαφέρον να εξετασθή σε ποιες σχέσεις ευρίσκονται όσον αφορά τας γεννήσεις οι πρόσφυγες με τους παλαιούς κατοίκους και ποίοι έχουν ανωτέραν βιολογικήν αξίαν» (Απ. Δοξιάδης, «Βιολογική πολιτική με βάση την αύξηση του πληθυσμού της χώρας», Ελληνικά Γράμματα, 16/7/1928, σ. 98).

Ορατή είναι ωστόσο μια πολιτικοϊδεολογική μετατόπισή του στο πέρασμα του χρόνου, από την αρχική έμφαση στην ανάγκη διαπαιδαγώγησης των πολιτών και οικοδόμησης μηχανισμών κοινωνικής πρόνοιας σε σαφώς αυταρχικότερες λύσεις.

Ενας Μουσολίνι για το Κολωνάκι

«Ευτυχώς μεγαλεπίβολοι κυβερνήται όπως ο Μουσολίνι κατενόησαν...». Ο Ντούτσε αποτελούσε το πρότυπο του εγχώριου μεσοπολεμικού αστισμού για το δημογραφικό – όπως και για τόσα άλλα πράγματα, άλλωστε... | 

Ηδη από τον Σεπτέμβριο του 1928 ο Δοξιάδης είχε πάντως επιχειρήσει να επιβάλει έναν ταξικά μεροληπτικό «φόρο αγαμίας» στους εύπορους ανύπαντρους άρρενες άνω των 35 που κατέβαλλαν ήδη φόρο εισοδήματος τουλάχιστον 5.000 δρχ. – απόπειρα που όχι μόνο διακωμωδήθηκε αγρίως στον Τύπο της εποχής, αλλά φαίνεται ότι συνέβαλε και στην απομάκρυνσή του από το υπουργείο Υγιεινής στον επόμενο ανασχηματισμό.

Πρότυπό του αποτελούσε η αντίστοιχη νομοθεσία του Μουσολίνι στη γειτονική Ιταλία, όπου τον Δεκέμβριο του 1926 είχε επιβληθεί βαρύτατος ειδικός φόρος σε όλους τους άρρενες εργένηδες 26-65 ετών, αντιστρόφως ανάλογος της ηλικίας τους· ένας τριαντάρης το 1936 πλήρωνε διπλό φόρο εισοδήματος συν 155 λιρέτες, μισό δηλαδή μηνιαίο μισθό ειδικευμένου εργάτη (De Grazia 1993, σ. 69-70). Με τη διαφορά πως, ενώ ο Ντούτσε απέβλεπε σε μια γενικευμένη αύξηση του πληθυσμού, προκειμένου να αυξήσει μέσα σε μια γενιά τους Ιταλούς από 40 σε 60 εκατομμύρια, ο Δοξιάδης στόχευε στην αναπαραγωγή αποκλειστικά και μόνο της εγχώριας ελίτ, που κινδύνευε να πνιγεί σε μια θάλασσα «κατώτερων», «μελανόψυχων» ομοεθνών.

Τυχαίο δεν ήταν ούτε το περιοδικό «Νέα Πολιτική», του καθηγητή της ΑΣΟΕΕ Ιωάννη Τουρνάκη, όπου δημοσιεύτηκε το επίμαχο άρθρο. Ημιεπίσημο όργανο της αμιγώς φασιστικής πτέρυγας του μεταξικού καθεστώτος, κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο του 1937 με προγραμματικό στόχο τη διατύπωση λύσεων για «το οικονομικόν πρόβλημα και το στενώς προς αυτό συνυφασμένον δημογραφικόν» από «τους αριστείς της ελληνικής διανοήσεως και επιστήμης» (τχ. 1-2, σ. 2).

Αφειδώς χρηματοδοτούμενο από τράπεζες και μεγάλες βιομηχανίες, όπως πιστοποιούν οι σχετικές διαφημιστικές καταχωρίσεις, υποστήριξε μέχρι το 1939 ένα μοντέλο οικονομικής αυτάρκειας και συντεχνιακής οργάνωσης της κοινωνίας, πλήρως εναρμονισμένο με τις θέσεις του ιταλικού φασισμού (Ψαλιδόπουλος 1989, σ. 123-7).

Μαζί με τα κείμενα των εγχώριων «αρίστων», κατά το μεγαλύτερο μέρος του βίου της η «Νέα Πολιτική» φιλοξενούσε ιδεολογικά άρθρα υψηλόβαθμων στελεχών του μουσολινικού καθεστώτος, όπως ο πανεπιστημιακός καθηγητής, συνδικαλιστής και υφυπουργός Παιδείας (1939-1943) Ρικάρντο ντελ Τζούντιτσε. Ακόμη δε και στις παραμονές της εισόδου της Ελλάδας στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο δεν δίστασε να επιδοθεί σε ύμνους για «το αναμορφωτικόν έργον του Χίτλερ» και την αποκατάσταση από τον εθνικοσοσιαλισμό «των αξιών του Ευρωπαϊκού πολιτισμού, οίαι ήσαν προ του προπολεμικού σταδίου του εκφυλισμού του» (Μιχαήλ Ι. Χατζηδάκης, «Τι δυνάμεθα να διδαχθώμεν εκ του εθνικοσοσιαλισμού;», Νέα Πολιτική, 9/1940, σ. 831-8).

Στο πλαίσιο αυτό, ο Απόστολος Δοξιάδης θα υμνήσει και αυτός τον «μεγαλεπίβολο κυβερνήτη» της φασιστικής Ιταλίας σαν το φωτεινό εκείνο υπόδειγμα που «ευτυχώς κατενόησε την βαθείαν σημασίαν που έχει διά την ύπαρξη και ευδοκίμηση ενός έθνους η επιβολή μέτρων περιοριζόντων την αγαμίαν» και «η επιστροφή της γυναικός προς την οικογενειακήν εστίαν από την οποίαν εκπηγάζει το ρεύμα της ζωής». (Ο Ντούτσε είχε ήδη από το 1926 αποκλείσει διά νόμου τις γυναίκες από τις ανώτερες εκπαιδευτικές βαθμίδες και με το Β.Δ. 1514/1938 επέβαλε πλαφόν 10% στην απασχόλησή τους στις δημόσιες υπηρεσίες και τις μεγάλες επιχειρήσεις).

Το άρθρο του πρώην βενιζελικού υπουργού κλείνει έτσι με την προτροπή προς το κράτος του Εθνικού Κυβερνήτη «να υποδείξη» στις ηγέτιδες τάξεις τα σχετικά «καθήκοντά των διά το μέλλον της φυλής». Με τη δέουσα, εννοείται, πυγμή: «τους διστακτικούς να εμψυχώση, τους αδυνάτους να τονώση, τους απίστους να πείση και τους αδιαφόρους να πειθαναγκάση».

Το δημογραφικό ζήτημα

«Ποιοτικός κίνδυνος» επί θύραις:
τα φτωχόπαιδα με τη «μαύρη ψυχή» πολλαπλασιάζονται,
οι ιθύνοντες κύκλοι τεμπελιάζουν...

► Του Απόστολου Δοξιάδη

↳ «Τα στρώματα από τα οποία αναμένεται η αναγέννησις της φυλής» σε στιγμές επίδειξης της εθνικής τους στράτευσης αλλά και της κοινωνικά επικαθορισμένης «βιολογικής» τους ανωτερότητας: μαθητές του Αμερικανικού Κολλεγίου ποζάρουν ένστολοι σε ασκήσεις της μεταξικής ΕΟΝ και, με πολιτικά, στο τιμόνι του κατεξοχήν μεγαλοαστικού status symbol των προπολεμικών χρόνων. Φωτογραφίες από το επίσημο Λεύκωμα του Κολλεγίου για το 1939, τις σελίδες του οποίου εικονογραφούν επίσης χαρακτηριστικά δείγματα ρατσιστικού μπλακ χιούμορ. (ΑΡΧΕΙΟ Γ. ΓΙΑΝΝΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ)

Ενα από τα σπουδαιότερα και σοβαρώτερα ζητήματα που απασχολούν και πολύ δικαίως τους πολιτευομένους, κοινωνιολόγους και άλλους παράγοντας είναι το δημογραφικό.

Δυο αντίθετα ρεύματα υπάρχουν. Το ένα που πρεσβεύει ότι υφίσταται υπερπληθυσμός στην υφήλιο και ότι διά την ευδαιμονία και ηρεμία της σημερινής και μελλοντικής γενεάς πρέπει να περιορισθή ο αριθμός των γεννήσεων μέχρι τοιούτου βαθμού ώστε να μην επέρχεται αύξησις του σημερινού πληθυσμού της γης και το δεύτερο που ισχυρίζεται ότι ο πλανήτης μας είνε εις θέσιν να διαθρέψη και πολλαπλάσιον αριθμόν ανθρώπων του σημερινού αρκεί να γείνη η δέουσα εκμετάλλευσις όλων των θησαυρών που περικλείουν μέσα η στερεά και η θάλασσα.

Προς τας δύο αυτάς τάσεις τας τόσον αντιθέτους έκλιναν και προσηρμόσθησαν και αι πολιτικαί ιδεολογίαι, ούτως ώστε να κάμνουν την εντύπωσιν ότι τα μεν αριστερώτερα πολιτεύματα κλίνουν προς τον περιορισμόν και τα δεξιώτερα προς την ενίσχυσιν.

Το ζήτημα αυτό εξεταζόμενον από της πλευράς του ποσού μόνον δεν είναι δυνατόν να δώση οριστικήν λύσιν ούτε προς την μίαν ούτε προς την άλλην κατεύθυνσιν −διότι η δύναμις και η υγιεία και η πρόοδος μιας χώρας, μιας φυλής, ενός έθνους δεν είναι δυνατόν να εξαρτηθή μόνον από το πλήθος των πολιτών αλλά συγχρόνως και από την ποιότητα δηλ. από την πνευματικήν, ψυχικήν και σωματικήν ικανότητα των ατόμων όπως αγωνισθούν, παλαίσουν, νικήσουν και προαγάγουν τον εαυτό τους και την πατρίδα τους.

Και από μεν της ποσοτικής απόψεως παρατηρείται μεγάλη διαφορά μεταξύ των διαφόρων χωρών, και τούτο διότι και ο αριθμός των γεννήσεων ποικίλλει αλλά συγχρόνως διότι και ο αριθμός των θανάτων αναλόγως του βαθμού του πολιτισμού και των μέτρων της υγιεινής είνε διάφορος.

Προ ολίγου καιρού ακόμα, και σήμερον εις μερικά μέρη παρετηρείτο ότι όσον η βαθμίς του πολιτισμού ήτο κατωτέρα τόσον και η γονιμότης αλλά συγχρόνως και η θνητότης μεγαλειτέρα. Εάν θελήσωμεν να παρακολουθήσωμεν επί του χάρτου τη στατιστική της Ευρώπης θα παρατηρήσωμεν ότι τόσον η γονιμότης όσον και η θνητότης είνε μικραί εις τα βορειοδυτικά τμήματα και ότι και οι δύο αριθμοί αυξάνουν όσον προχωρούμεν προς νότον και ανατολάς.

Αλλά και εντός της ιδίας χώρας γίνεται αντιληπτή η διαφορά αύτη μεταξύ των διαφόρων στρωμάτων της κοινωνίας. Εις τας κατωτέρας τάξεις και η γονιμότης και η θνητότης είνε πολύ μεγαλείτεραι εν συγκρίσει με τας ανωτέρας τάξεις.

Το γεγονός αυτό που είνε εξηκριβωμένο σχεδόν παντού αναγκάζει τους αρμοδίους να σκεφθούν εάν τούτο είνε προς το συμφέρον της ολότητος ή όχι. Πριν όμως καταλήξουμε σε συμπεράσματα οφείλομεν να εξετάσουμε ποίαν επίδρασιν ειμπορεί να έχη η δυσαναλογία αυτή επί της συνθέσεως του συνόλου και από απόψεως βιολογικής ικανότητος τι παρουσιάζουν αι διάφοροι διαβαθμίσεις εις την κοινωνικήν ιεραρχίαν.

Η στατιστική μας διδάσκει ότι τα περισσότερα παιδιά ευρίσκονται εις τας οικογενείας των εργατών και αγροτών. Εις παλαιοτέρας εποχάς τα ικανώτερα από τα τέκνα αυτών επεκράτουν, ανήρχοντο υψηλότερα χωρίς όμως να παύσουν και να συγκροτούν πολυτέκνους οικογενείας. Εγίνετο μία φυσική επιλογή των καλλιτέρων στοιχείων ούτως ειπείν, τα οποία διαθέτοντα αφθονώτερα μέσα διαβιώσεως ήσαν εις θέσιν και τον βίον των να παρατείνουν και την υγιείαν των να διατηρήσουν και επομένως παραγωγικότερα να είνε.

Σήμερον όμως η τάξις των αγροτών και εργατών και μάλιστα των απορωτέρων εξακολουθεί την ιδίαν τακτικήν όσον αφορά την τεκνογονίαν, αι συνέπειαι όμως είνε άλλαι, διότι εκείνοι μεταξύ αυτών οι οποίοι δεικνύονται καλύτεροι εγκαταλείπουν τας πατρικάς των εστίας και το επάγγελμα, τρέπονται προς άλλας ενασχολήσεις, επιβάλλονται διά της αξίας των, ανέρχονται εις ανώτερα κοινωνικά επίπεδα, εκεί μιμούνται το παράδειγμα εκείνων που ευρίσκονται εις το ίδιον ύψος και περιορίζουν τον αριθμόν των απογόνων των, δηλ. δημιουργείται μια αρνητική επιλογή, καθ’ όσον τα ικανώτερα άτομα ολιγοστεύουν, και επομένως με τον καιρόν η σύνθεσις μιας τοιαύτης κοινωνίας θα είνε τοιαύτη ώστε να πληθύνωνται οι οργανισμοί εκείνοι οι οποίοι υστερούν σωματικώς και ψυχικώς.

Οτι δε τούτο είνε αληθές καταφαίνεται και από τους απολύτως ακριβείς υπολογισμούς τους οποίους έκαμαν μερικοί βιολόγοι. Εάν υποθέσωμεν ότι εις μίαν πόλιν κατοικούν εκατόν χιλιάδες άνθρωποι κατά το ήμισυ λευκοί και κατά το έτερον ήμισυ μαύροι, και ότι εκάστη οικογένεια των μαύρων αποκτήση και μεγαλώση τέσσαρα τέκνα, εκάστη δε οικογένεια λευκών μόνον 3, η αναλογία του ημίσεως θα εκλείψη ούτως ώστε μετά 200 έτη οι λευκοί ν’ αποτελούν ένα ελάχιστον ποσοστόν του όλου πληθυσμού, σχεδόν μόνον 5 τοις εκατόν από 50. Εάν δε αντί να λάβωμεν ως γνώμονα το χρώμα του δέρματος, υπολογίσωμεν την εν γένει αξίαν του ατόμου, θα φθάσωμεν εις το λυπηρόν και ολέθριον συμπέρασμα ότι η πόλις αύτη ύστερα από ωρισμένα έτη θα περικλείη μέσα της ανθρώπους κατά το πλείστον μαύρους την ψυχήν. Κάθε σώφρων άνθρωπος ειμπορεί να αναλογισθή πού είνε δυνατόν να φθάση η ανθρωπότης αν συνεχισθή το σύστημα αυτό, και ποία εξαθλίωσις θα επέλθη.

Σήμερον δυστυχώς είνε απολύτως ακριβής η παρατήρησις ότι ο αριθμός των απογόνων ελαττούται προς τα άνω και ότι αι αξιώτεραι οικογένειαι έχουν και ολιγώτερα παιδιά.

Ως εκ τούτου σκοπός πάσης πολιτικής η οποία πρέπει να λάβη τον τίτλον της βιολογικής τοιαύτης, πρέπει να είνε αφ’ ενός μεν να αυξάνηται ο αριθμός των κατοίκων μιας χώρας, αφ’ ετέρου όμως να λαμβάνηται μέριμνα όπως πλεονάζουν τα υγιέστερα και επομένως παραγωγικώτερα και ανθρωπιστικώτερα στοιχεία.

Διά να είνε εις θέσιν ένα έθνος ή μια φυλή να διατηρήση εις το αυτόν πάντοτε επίπεδον τον αριθμόν των κατοίκων οφείλει κάθε οικογένεια να μεγαλώση τουλάχιστον τέσσερα παιδιά οπότε επέρχεται και ένα μικρό πλεόνασμα (3,6 είνε ο ακριβής αριθμός του ισοζυγίου μεταξύ γεννήσεων και θανάτων). Εάν ρίψωμεν ένα βλέμμα εις το άμεσον περιβάλλον μας θα αντιληφθώμεν ότι η σημερινή γενεά αρκείται ως επί το πλείστον στα δύο παιδιά, και ένα.

Το σύστημα αυτό των δυο παιδιών εξεπορεύθη από τη Γαλλία, η οποία και πρώτη εδοκίμασε τα ολέθρια αποτελέσματά του και ηναγκάσθη να λάβη επειγόντως μέτρα τα οποία όμως δεν εκαρποφόρησαν. Μεγαλειτέραν απόδοσιν είχεν η λήψις προφυλακτικών μέτρων διά την προστασίαν των βρεφών, διά τον λόγον αυτόν και η επιμέλεια της νεαράς ηλικίας είχεν ως προέλευσίν της τη Γαλλία. Το κύμα αυτό της ολιγοτεκνίας κατέκλυσε όλας τας χώρας προς ανατολάς και βορράν και κυρίως τας μεγαλουπόλεις όπως το Βερολίνον, τη Βιέννη και άλλας πρωτευούσας μέχρι του σημείου ώστε ο αριθμός των θανάτων να υπερβαίνη κατά πολύ τον αριθμόν των γεννήσεων και να επαπειλήται τελική εξαφάνισις του πληθυσμού των μεγαλειτέρων πόλεων, η οποία τελικά θα επήρχετο εάν δεν εισήρχοντο από την ύπαιθρον άνθρωποι και εάν το κακόν δεν εσταμάτα με την εφαρμογήν διαφόρων νομοθετημάτων αποσκοπούντων την τόνωσιν της οικογενείας από πάσης πλευράς.

Ευτυχώς ότι μεγαλεπίβολοι κυβερνήται όπως ο Μουσολίνι κατενόησαν την βαθείαν σημασίαν που έχει διά την ύπαρξη και ευδοκίμηση ενός έθνους η ενθάρρυνσις των πολιτών προς την κατεύθυνσιν αυτήν, η επιβολή μέτρων περιοριζόντων την αγαμίαν και η υποστήριξις όλων των οικογενειών αι οποίαι ανέτρεφον τους μελλοντικούς παραγωγούς της χώρας.

Εκ παραλλήλου δεν παρημελήθη και η σχετική επιλογή μεταξύ των βιολογικώς ευρώστων οικογενειών και η επιστροφή της γυναικός προς την οικογενειακήν εστίαν από την οποίαν εκπηγάζει το ρεύμα της ζωής.

Κατά τα τελευταία έτη η προσπάθεια αυτή ήρχισε να γίνεται κατανοητή εις ευρυτέρους κύκλους. Ολοι αντελήφθησαν ότι εις τον συναγωνισμόν των κρατών και των φυλών θα υπερισχύση εκείνος ο οποίος διαθέτει τους περισσοτέρους και υγιεστέρους εργάτας και στρατώτας.

Διά να επικρατήσουν όμως καθ’ όλην την γραμμήν αι ιδεολογίαι αυταί θα παρέλθη ακόμα πολύς καιρός. Αι μεγάλαι μάζαι των λαών δεν ενεστερνίσθησαν ακόμη την νοοτροπίαν αυτήν. Δεν επείσθησαν ακόμη ότι φιλοπατρία δεν είνε μόνον η εις ωρισμένας στιγμάς της ζωής θυσία πλούτου και αίματος, αλλά η διαρκής, συνεχής, επίμονος και αδιάπτωτος φροντίς όπως έκαστος οικογενειάρχης προσφέρει εις την πατρίδα του τους παράγοντας εκείνους οι οποίοι όταν έλθη η ευκαιρία θα προασπίσουν την τιμήν και την ζωήν της γενετείρας των.

Ενα βλέμμα μόνον στη σημερινή κατάσταση είνε αρκετόν να πείση και τους πλέον αδιαφόρους ότι η ανθρωπότης δεν είνε δυνατόν να ζήση και να προαχθή εάν δεν αποτελήται από μέλη εφωδιασμένα με όλα τα προσόντα που χαρακτηρίζουν τον πραγματικόν άνθρωπον.

Ο υλισμός, ο ηδονισμός, ο παροντισμός είνε τα στίγματα από τα οποία υποφέρει και εις τα οποία θα υποκύψουν όλοι όσοι δεν ανανήψουν.

Και προς τούτο απαιτείται διαπαιδαγώγησις της νεολαίας. Από εκεί θα αναβλύση ο νέος χείμαρρος. Καινούρια ιδανικά πρέπει να θερμάνουν τα στήθη του. Αυτά θα αποκτηθούν με διδασκαλία. Διδασκαλία, η οποία θα έχη ως βάση και αφετηρία και ελατήριον και σκοπόν τη βιολογία. Οταν ο κλάδος αυτός εισαχθή εις όλα τα σχολεία, από του Δημοτικού Σχολείου εις το Πανεπιστήμιο, όταν κάθε διδάσκαλος και κάθε ιερεύς και κάθε οδηγός εμποτισθή από τα διδάγματα της επιστήμης αυτής, θα ημπορέση να εκτιμήση τη σημασία της και θα αποβή ο κήρυξ της νέας θρησκείας η οποία θα φανατίση τον κόσμον.

Ημείς στην πατρίδα μας δεν διατρέχομεν ακόμα τον ποσοτικόν κίνδυνον. Κατ’ έτος σημειούται αύξησις του πληθυσμού η οποία κατά μέγιστον μέρος οφείλεται εις την πληθώραν των γεννήσεων. Ο ποιοτικός όμως κίνδυνος επικρέμαται. Βιολογικά κεφάλαια ικανά και άρτια διαρκώς καταστρέφονται. Το σύστημα των δύο παιδιών και του ενός εισεχώρησεν αρκετά βαθειά εις τα στρώματα εκείνα από τα οποία αναμένεται η αναγέννησις της φυλής, εις τας τάξεις εκείνας από τας οποίας θα προέλθουν οι ιθύνοντες κύκλοι. Αυτοί με μειδιάματα και σκώμματα ακούουν τα κηρύγματα αυτά. Ως εκ τούτου η πολιτεία είνε εκείνη η οποία οφείλει να υποδείξη τα καθήκοντά των διά το μέλλον της φυλής, τους διστακτικούς να εμψυχώση, τους αδυνάτους να τονώση, τους απίστους να πείση και τους αδιαφόρους να πειθαναγκάση.

 Διαβάστε

 

► Sevasti Trubeta, Physical Anthropology, Race and Eugenics in Greece, 1880s-1970s (Λάιντεν-Βοστόνη 2013, εκδ. Brill). Ολοκληρωμένη καταγραφή της επιστημονικής διαδρομής του φυλετισμού και της ευγονικής στην Ελλάδα. Ειδική αναφορά στον Απόστολο Δοξιάδη και τη μεσοπολεμική αρθρογραφία του για το ταξικό περιεχόμενο της δημογραφικής «απειλής».

 

► Χρήστος Χατζηιωσήφ, «Κοινοβούλιο και δικτατορία», στην Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, τ. Β2 (Αθήνα 2003, εκδ. Βιβλιόραμα), σ. 37-123. Εξαιρετική ανατομία του κοινωνικοπολιτικού υπόβαθρου της ελληνικής πολιτικής ζωής κατά τον Μεσοπόλεμο. Η αποτυχία των βενιζελικών σχεδίων αστικού εκσυγχρονισμού αποδίδεται στη σταθερή προτίμηση της τότε εγχώριας αστικής τάξης για αυταρχική διαχείριση (και αξιοποίηση) της κοινωνικής πόλωσης· παράγοντα που εξηγεί επίσης τις οφθαλμοφανείς συνέχειες ανάμεσα στο προδικτατορικό καθεστώς και τη μεταξική δικτατορία.

 

► Μιχάλης Ψαλιδόπουλος, «Μορφές οικονομικής σκέψης στην Ελλάδα, 1936-1940», σε Χ. Φλάισερ - Ν. Σβορώνος (επιμ.), Η Ελλάδα 1936-1944. Δικτατορία - Κατοχή - Αντίσταση (Αθήνα 1989, εκδ. Μορφωτικό Ινστιτούτο ΑΤΕ), σ. 98-144. Σκιαγράφηση των ρευμάτων που διεκδίκησαν την ηγεμονία όσον αφορά τη χάραξη της οικονομικής πολιτικής της μεταξικής δικτατορίας. Ειδικό κεφάλαιο για τη «Νέα Πολιτική», ως εκφραστή των υπέρμαχων μιας πολιτικής αυτάρκειας και συντεχνιακής οργάνωσης άμεσα επηρεασμένης από το μουσολινικό υπόδειγμα.

 

► Victoria de Grazia, How Fascism Ruled Women. Italy 1922-1945 (Μπέρκλι - Λος Αντζελες 1993, εκδ. Univeristy of California Press). Κλασική μελέτη για τη γυναικεία πολιτική του φασιστικού καθεστώτος, που λειτούργησε ως μοντέλο για τους δικούς μας οραματιστές μιας εθνικά και ταξικά στοχευμένης «δημογραφικής μηχανικής».