«Παγανισμός, ένας Ανθρωπισμός» του Γιώργου Πήττα

Kείμενο διάλεξης του δημοσιογράφου Γιώργου Πήττα που δόθηκε την τετάρτη 5 Μαρτίου 2008 στον Όμιλο Έλευσις Κύπρου
Αν ρωτήσετε τυχαίους περαστικούς στο δρόμο «τι είναι ο Παγανισμός;» οι απαντήσεις θα ποικίλουν από την απόλυτη
άγνοια, μέχρι τον θολό μύθο.
Βλέπετε, η λέξη και η έννοια, φορτώθηκαν με …

Lionel Noël Royer, The Muses Garden
Kείμενο διάλεξης του δημοσιογράφου Γιώργου Πήττα που δόθηκε την τετάρτη 5 Μαρτίου 2008 στον Όμιλο Έλευσις Κύπρου
Αν ρωτήσετε τυχαίους περαστικούς στο δρόμο «τι είναι ο Παγανισμός;» οι απαντήσεις θα
ποικίλουν από την απόλυτη άγνοια, μέχρι τον θολό μύθο.
Βλέπετε, η λέξη και η έννοια, φορτώθηκαν με χίλιες δυο ενοχικές επιστρώσεις, μέσα από την πτώση του αρχαίου κόσμου και την λυσσαλέα προσπάθεια ενός νέου, όχι αναγκαία καλύτερου, να επικρατήσει.
Και όπως πάντα, η επίσημη ιστορία καταγράφει το χρονικό του νικητή από την δική του πλευρά ενώ τον ηττημένο τον τεμαχίζει προκειμένου να αλλοτριώσει την ιστορική μνήμη του μέλλοντος.
Ο Παγανισμός πρώτα από όλα σαν λέξη, έρχεται από το λατινικό paganus: χωριάτης /αγρότης/άνθρωπος της γης. Κατά συνέπεια μιλάμε για ανθρώπους που εξ ορισμού ζούσαν μακριά από τα αστικά κέντρα, στην περιφέρεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Όταν άρχισε ο εκχριστιανισμός της Ευρώπης, με συνέπεια το ξεθεμελίωμα των μέχρι τότε παραδόσεων, κάποιοι, και ήσαν πολύ αυτοί, δεν ήθελαν ούτε τις συνήθειες των προγόνων τους να αλλάξουν, ούτε τις λατρευτικές τους παραδόσεις.
Εύλογο, μιας που μιλάμε για πράγματα που υπήρχαν για πολλούς αιώνες, που δημιουργήθηκαν πηγαία μέσα από τη σχέση μεταξύ ανθρώπων και περιβάλλοντος χώρου και με αυτά έζησαν και μεγάλωσαν γενιές και γενιές.
Και, να τονίσω σε αυτό το σημείο πως όταν προσδιορίζουμε την έννοια «Περιβάλλον» περιλαμβάνουμε με την ίδια ένταση και το άνθος που φυτρώνει δίπλα μας, αλλά και, το τελευταίο άστρο στις εσχατιές του Σύμπαντος.
Το Φυσικό μας Περιβάλλον είναι το Όλον.
Με τη διαφορά, πως η αποτύπωση του Όλου σε Τοπική Κλίμακα, είναι που φιλτράρει και αβίαστα καθοδηγεί το Περιεχόμενο των κατά τόπους Αντιλήψεων για τον Κόσμο-των Κοσμοαντιλήψεων.
Παρένθεση:
Είναι πολύ χαρακτηριστικό, πως όταν οι εκπρόσωποι των χριστιανικών εκκλησιών αντιμάχονται Αντιλήψεις ή απόψεις που μοιάζουν να διακυβεύουν την δική τους συνεισφορά –ας το πω έτσι «κομψά» – στην Παράδοση, λησμονούν επιλεκτικά πως η δική τους αντίληψη είναι που ξεθεμελίωσε και μάλιστα βιαιότατα παραδόσεις που προΰπαρχαν για πολλούς αιώνες και μάλιστα μέσα σε αυτές τις παραδόσεις είναι που χτίστηκαν επιστήμες, τέχνες , φιλοσοφίες και, όλα όσα σήμερα αποκαλούμε «Κλασικές Σπουδές». Ιστορικά, αυτό το μίσος στο «χθεσινό» και το «Άλλο» δεν είχε προηγούμενο-ο χριστιανισμός διατηρεί επάξια τα πρωτεία στην Συστηματική Καταστροφή.
Κλείνει η παρένθεση.
Ο Παγανισμός, είναι ένας όρος, που πλέον προσδιορίζει γενικά και αόριστα τον Πολυθεϊσμό, δηλαδή τον «πλουραλισμό» στα εν τοις ουρανοίς τεκταινόμενα.
Αυτό βέβαια, είχε σαν συνέπεια την αντανάκλαση αυτής αντίληψης και στα επί της γης.
Ο κόσμος άλλαξε και άλλαξε ριζικά και δραματικά.
Δεν θα μπούμε εδώ τώρα σε λεπτομέρειες γιατί είμαστε στο πλαίσιο μιας ομιλίας που δεν θέλει να προκαλέσει πάρα πολλά χασμουρητά.
Κατά συνέπεια , θα κάνουμε σε αυτό το σημείο ένα τεράστιο άλμα στο χρόνο –θα προσπεράσουμε με ιλιγγιώδη ταχύτητα αιώνες ολάκερους –τους αιώνες της χριστιανικής επικράτησης και του βασικού μοτίβου , αυτού της Ενοχής ως εργαλείου ποδηγέτησης και εξανδραποδισμού-θυμίζουμε επιλεκτικά τον Μεσαίωνα- το Βυζάντιο- την Βικτωριανή Βρετανία-την άνοδο του Πουριτανισμού στις ΗΠΑ.
Και, θα φθάσουμε στις μέρες μας, στο δεύτερο μισό του περασμένου αιώνα:
Από τα μέσα της δεκαετίας του 60 και εντεύθεν, αρχής γενομένης με το θαυμάσιο αλλά αφελέστατο flower power του κινήματος των Hippies ο Παγανισμός, ως αντίλαλος, άρχισε να επιστρέφει.
Είναι από την άλλη πλευρά μεγάλη πλάνη να πιστεύουμε πως η δεκαετία του 60 ήταν μόνο λουλούδια τραγούδια και αφέλεια.
Κατά την απίθανη εκείνη δεκαετία η δύση προσπάθησε κυρίως να απενοχοποιηθεί –και θυμίζω εδώ τις ενοχικές επιστρώσεις που ανέφερα στην αρχή.
Ποιητές μουσικοί, ζωγράφοι , σκηνοθέτες αλλά και ακαδημαϊκοί μέσα από μία αργή αλλά εξελικτική διαδικασία που πέρασε μέσα από όλες τις μορφές έκφρασης είτε της καλλιτεχνικής είτε της στοχαστικής κυριολεκτικά έμοιασαν να συντονίζονται σε μία έκρηξη.
Ίσως , αυτό που λέμε Ιστορική Συγκυρία η οποία –νομίζω- ποτέ δεν αποτελεί μία τυχαιότητα αλλά είναι προϊόν ενός ντόμινο που δεν είναι πάντα ηχηρό.
Ένα Butterfly Effect το οποίο συμβαίνει πάντα υπογείως- Underground-για να χρησιμοποιήσω τον προσδιορισμό των κινημάτων εκείνης της εποχής.
Το περίφημο «κάντε έρωτα όχι πόλεμο» που επίσης μοιάζει στις μέρες μας απλοϊκό, δεν είναι παρά ένα σλόγκαν.
4 λέξεις που εκφράζουν πλήρως το συναίσθημα των ανθρώπων μετά από δύο παγκοσμίους πολέμους, την ανάγκη οι άνθρωποι να τα βρουν μεταξύ τους, την διάθεση να παραγκωνισθούν οι ιεραρχίες και οι εξουσίες ώστε να εξαλειφθούν αυτά που χωρίζουν τον κόσμο, που πρακτικά αλλά και συμβολικά αποκαλούμε σύνορα-όρια.
Για πρώτη φορά, μετά από αιώνες, αναζητήθηκε ξανά,σε κινηματικά επίπεδα, το νόημα της ύπαρξης –δηλαδή η Ιερότητα- μέσα στη Φυσική Διαδικασία.
Η σύγκρουση τότε, στη δεκαετία του 60 είχε και μία άλλη κρίσιμη παράμετρο.
Πολύ πριν η Οικολογία και η εναρμόνιση της Οικονομίας με τη Φύση γίνουν οντολογικές επιταγές, τα κινήματα του 60 μίλησαν για την επιστροφή στη φύση.
O Neal Young έγραφε τον Ύμνο στη Μάνα Φύση διασκευάζοντας τον αμερικανικό εθνικό ύμνο ο Paul McCartney το Mother Nature o Donovan τα χρώματα της φύσης.
Ήταν όλοι τους γνήσια τέκνα του William Blake του σημαντικού Βρετανού Ποιητή ζωγράφου και στοχαστή που πριν από όλους, από το ξημέρωμα ακόμα της βιομηχανικής επανάστασης, είδε τον εφιάλτη του βιασμού της φύσης να έρχεται.
Στη δεκαετία του 60 λοιπόν, μπήκαν οι σπόροι της αναβίωσης του Παγανισμού .
Και τα τελευταία 15 περίπου χρόνια, σαν κίνημα διογκώνεται σε όλες τις χώρες της δύσης και όχι μόνο. Γιατί;
Γιατί απλούστατα ο «Παγανισμός» ισούται με την επιστροφή στον Κατά Φύση Άνθρωπο που θεωρεί το Οικοσύστημα οργανικό μέρος του όπως το χέρι και το πόδι και όχι ιδιοκτησία προς εκμετάλλευση ή δώρο του ενός θεού, για ξόδεμα, άλωση και ασέλγεια.
Παραφράζοντας λοιπόν τον Jean Paul Sartre και τον τίτλο του σημαντικού έργου του «Υπαρξισμός, ένας Ανθρωπισμός», λέμε, πως στον 21ο αιώνα ο Παγανισμός ή νέο- Παγανισμός είναι σε μεγάλο ποσοστό του ένας καινούργιος ανερχόμενος Ανθρωπισμός που ανταποκρίνεται με σημαντική ευστοχία στην κορυφαία αγωνία της εποχής:
Τη σχέση μας με τη Γη, με το Περιβάλλον, κυρίως με την Ιερότητα που πρέπει να διέπει τη ματιά μας για τη Μητέρα Φύση- με το Όλον του Περιβάλλ-Οντος.
Κακά τα ψέματα. Αν φτάσαμε εδώ που φτάσαμε στις μέρες μας, είναι ακριβώς γιατί χάσαμε αυτήν την Ιερότητα στην αντίληψή μας για τη Φύση, την οποία επί μακρόν, θεωρήσαμε ως υποχείριο και αντικείμενο προς καθυπόταξη.
Δεν ξέρω πόσο έχουν αντιληφθεί οι ιθύνοντες το ακριβώς συμβαίνει. Το πρόβλημά μας όμως δεν είναι οι ιθύνοντες, αλλά εμείς οι ίδιοι.
Στο κατά πόσο έχουμε κατανοήσει το μέγεθος του προβλήματος και στο κατά πόσο κάνουμε ότι μπορούμε ο καθένας.
Η Κλιματική Αλλαγή, η Παγκόσμια Υπερθέρμανση, η κατ εξακολούθηση παρά φύση ασέλγεια στην κατά Φύση Τάξη, μας φέρνει κάθε μέρα με εξαιρετικά γοργούς ρυθμούς στο τέλος του κόσμου έτσι όπως τον ξέρουμε.
Και λέω «όπως τον ξέρουμε» γιατί ο Φυσικός Νόμος ανά πάσα στιγμή μπορεί να μας αποβάλλει ως παρασιτικούς οργανισμούς και να επιστρέψει ανενόχλητος πλέον στον Θρίαμβό Του.
Το χειρότερο;
Όλα αυτά που συμβαίνουν σήμερα, έχουν προβλεφθεί από τους επιστήμονες εδώ και πολλά, πάρα πολλά χρόνια αλλά, κανείς δεν άκουγε. Τώρα, στο «και πέντε» χτύπησε ο συναγερμός.
Αλλά, το ζητούμενο, δεν είναι απλά κάποια πρακτικά μέτρα.
Το μέγα ζητούμενο, είναι η καθολική, έως τα βάθη της ψυχής μας αλλαγή Ηθικής και Παιδείας (έννοιες ταυτόσημες κατά την αντίληψή μας) ως προς τη σχέση μας με τον Κόσμο του οποίου είμαστε απλά ένα Μέλος και όχι οι εξ αποκαλύψεως ιδιοκτήτες.
Στην Αρχαιότητα ο παγανιστής άνθρωπος συμβολοποιούσε τη σχέση του με τη Φύση αποδίδοντάς τη Θεϊκή Ιδιότητα και βαφτίζοντας την κάθε ιδιότητα με ένα όνομα.
Κρατούσε έτσι την σεβαστική απόσταση από τη μία αλλά συντηρούσε και την συγγενική οικειότητα από την άλλη.
Ο Χριστιανισμός, σαν θρησκεία που στηρίχτηκε και στηρίζεται πάνω στην ενοχή για κάθε τι που παράγει Ενθουσιασμό και Εσωτερικό Πάθος λειτούργησε όχι απλά ανασταλτικά, αλλά ευνουχιστικά.
Θεωρώντας τον Κόσμο όχι ως Κόσμημα και Δόξα αλλά ως ιδιόκτητο δεδομένο, του άλλαξε τον α-Δόξαστο.
Και παρήγαγε μία σειρά από ηθικολογικούς κανόνες που επειδή είναι βαθύτατα ενάντιοι στην ανθρώπινη φύση ,διαμόρφωσαν με τους με τους αιώνες μία ουσιαστικά διεστραμμένη ανθρωπότητα που μισεί τον εαυτό της.
Μια ανθρωπότητα που ντρέπεται διαρκώς.
Μία «νυν και αεί» ξεφτίλα…
Θα το πάω πολύ μακριά, αλλά αν αυτή τη στιγμή η φύση μας εκδικείται είναι γιατί πρώτα από όλα πήγαμε οι ίδιοι κόντρα στην φύση μας.
Τσακίσαμε τον Ερωτισμό μας που είναι ο απόλυτος φυσικός οδηγός και διάχυτος όσο ο αέρας που αναπνέουμε.
Δεν θα ανοίξω εδώ ένα άλλο μέγα κεφάλαιο για τον Έρωτα και την Συμπαντική Συνουσία. Θεωρώ πως σε αυτή την αίθουσα, είμαστε λίγο πολύ, υποψιασμένοι.
Και ναι, ερχόμαστε εδώ στον πυρήνα.
Ο Παγανιστής είναι Ερωτικός και Φιλήδονος.
Τι σημαίνει αυτό;
Ερωτικός: Εναρμονισμένος δηλαδή με το ένστικτό του ενορχηστρωμένος με τις ορμές του.
Όπως ολάκερη η Φύση που όταν ανθίζει λέμε πως «Οργιάζει»
Φιλήδονος: Δηλαδή, που αγαπάει την ηδονή-μας ενοχλεί η λέξη; Μα είναι κατά το λεξικό ένα συνώνυμο των λέξεων Χαρά, Απόλαυση, Πληρότητα, Ευτυχία. Αυτός ο Άνθρωπος, ο «ανθισμένος» άρα Οργιαστικός στις αισθήσεις του, ο Χαρούμενος και Ευτυχής, είναι ο Ενθουσιαμένος Παγανιστής Άνθρωπος.
Ναι, ο Παγανισμός είναι Ανθρωπισμός.
Η τάση του, είναι η επαναφορά στη Φυσική Τάξη και η διείσδυσή του σαν αντίληψη στις σημερινές κοινωνίες είναι υπαρκτή.
Η ουσία του, η αγωνία του, που είναι και η αγωνία του κόσμου όλου, να ξαναβρεθεί ο ρυθμός.
Σκεφτείτε την λέξη ΡΥΘΜΟΣ σε σχέση με όσα είπαμε νωρίτερα. Ρυθμός:
Κάπου στα 1230 ο δημιουργός του χορού των δερβίσηδων ο Πέρσης Γιαλαλουντίν Ρούμι, δίδασκε πως το μυστικό της ζωής βρίσκεται στην υποταγή στον έρωτα. Έγραφε:
«Η καρδιά είναι το σιτάρι. Εμείς, ο μύλος. Ξέρει ο μύλος γιατί γυρίζει;»
Αιώνες αργότερα, ο T.S Elliot του αποκρίθηκε:
«Στο ακίνητο σημείο του Κόσμου που γυρίζει, ούτε σάρκα ούτε άϋλο.
Ούτε από, ούτε προς. Είναι χορός. Μα ούτε σταματά μηδέ αρχίζει. Είναι.»
Ευχαριστώ.
http://www.politispittas.blogspot.gr

Ο Γιώργος Πήττας γεννήθηκε το 1956 στη Λευκωσία της Κύπρου. Σπούδασε Κινηματογράφο, εργάζεται στη διαφήμιση και κάνει ραδιόφωνο. Αρθρογραφεί τακτικά στην Κυπριακή εφημερίδα Πολίτης και στο tvxs.gr. Το 2001 εκδόθηκε η συλλογή του «Ο Δύων Ανατέλλων και η πανσέληνος βροχή» από τα Νέα Σύνορα (εξαντλημένο). Ποιήματα του βρίσκονται στο διαδίκτυο και σε περιοδικά που φιλοξενούν Ποίηση.

ΠΗΓΗ: http://rodosreport.gr/paganismos-enas-anthropismos/