Βαρβαρότητα...Αναρχικοί βεβήλωσαν το Μνημείο του Λυσικράτους(335 π.Χ)

Το Μνημείο του Λυσικράτους. Εδώ και 2500 χρόνια. Γλίτωσε από επιδρομές, από αρχαιοκάπηλους, ακόμη και από τον Έλγιν που το ήθελε στη συλλογή του μαζί με τα μάρμαρα του Παρθενώνα...

Θλίψη και οργή προκαλεί διεθνώς η πολιτική των τζιχαντιστών με την καταστροφή μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς με βαριοπούλες και εκρηκτικά. Ίσως τα διπλωματικά και πολιτικά μεγέθη είναι διαφορετικά αλλά η Unesco και άλλοι διεθνείς φορείς, που καταγγέλλουν αυτή την πρακτική, δεν έχουν ασχοληθεί ποτέ με την καθημερινή κακοποίηση των αρχαίων μνημείων στην Ελλάδα από τους κάθε είδους «διαμαρτυρόμενους».

Ίσως γιατί αυτοί δεν επηρεάζουν την διεθνή σκακιέρα, αλλά μόνο την μίζερη ελληνική πραγματικότητα που είναι ούτως ή άλλως απαξιωμένη λόγω της κρίσης και της διαχρονικής αδιαφορίας των αρχών. Το πιο πρόσφατο «έργο» των βανδάλων ήταν οι μπογιές και τα συνθήματα στο περίφημο μνημείο του Λυσικράτη στην Πλάκα. Πάνω στη βάση του αρχαίου χορηγικού μνημείου έγραψαν με πράσινο σπρέι «Τα ελληνικά σας μνημεία είναι τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των μεταναστών»…... 

Πριν από λίγες ημέρες κυκλοφόρησαν στα κοινωνικά δίκτυα οι παρακάτω φωτογραφίες, οι οποίες απεικονίζουν το Μνημείο του Λυσικράτους (γνωστό και ως Φανάρι του Διογένη) στην οδό Τριπόδων στην Πλάκα, με ένα μεγάλο σύνθημα γραμμένο με πράσινο σπρέι πάνω του, συνοδευόμενο από το γνωστό σε όλους tag των Αναρχικών. Θα μου πεις, είναι αυτό χαρακτηριστικό δείγμα tagging; Όχι, είναι χαρακτηριστικό δείγμα βανδαλισμού όμως που αποτελεί μια καλή αφορμή για να πούμε δυο λόγια σχετικά με την ειδικότερη εικόνα βανδαλισμού που δημιουργεί η ασύστολη και εντελώς ανεύθυνη χρήση του tagging σε πολιτιστικά μνημεία της πόλης (και της χώρας) μας.

Καταρχάς το εν λόγω σύνθημα δεν βγάζει κανένα νόημα, όχι κάποιο νόημα που να στέλνει ένα συγκεκριμένο μήνυμα εν πάση περιπτώσει. Αλλά ακόμα κι αν έβγαζε, ακόμα κι αν επικοινωνούσε ένα ισχυρό κοινωνικό μήνυμα, ποιος σου δίνει το δικαίωμα να πας και να γράψεις φαρδιά πλατιά την άποψή σου πάνω σε ένα μνημείο του 335 π.Χ.; Δεν έχει σημασία τι πιστεύεις, δεν έχει σημασία κατά πόσο αδιαφορείς για την Αρχαία Ελλάδα και τους (λίγους) θησαυρούς, περισσότερο ή λιγότερο σημαντικούς, που μας έχουν μείνει από αυτήν, δεν έχει καν σημασία αν είσαι Αναρχικός. Πιστεύεις πραγματικά πως είσαι πιο σημαντικός από ένα αρχαίο μνημείο; Αλήθεια;

«Η πολιτιστική κληρονομιά αυτού του τόπου ανήκει σε όλους μας και είναι δικαίωμά μας να τη χρησιμοποιήσουμε σε καταστάσεις που η ανάγκη το επιβάλει ώστε να ακουστεί η φωνή μας!», «Η τέχνη γκραφίτι δεν υπακούει σε κανόνες και θεσμούς!», «Τα συνθήματα δεν γράφονται για να καλλωπίσουν αλλά για να ταρακουνήσουν!», «Άντε σε κανένα μουσείο αν θες να δεις αρχαία!». Υποθέτω πως πολλοί σκέφτονται έτσι ή θα σκεφτούν κάτι από τα παραπάνω διαβάζοντας αυτό το κείμενο, αλλά η δική μου απορία παραμένει και είναι συγκεκριμένη και κάπως πιο ρεαλιστική από τα παραπάνω όμορφα αλλά κάπως γενικευμένα ιδανικά: γιατί πρέπει να βεβηλώσεις ένα έργο τέχνης;

Αν μη τι άλλο, η Αθήνα είναι γεμάτη με κτίρια-εκτρώματα και εγκαταλειμμένα κτίσματα τα οποία μπορούν να γίνουν πρώτης τάξης καμβάς για το όποιο έργο και μήνυμά σου (καλό θα ήταν βέβαια να μη γράφουμε το μακρύ μας και το κοντό μας ούτε πάνω σε αυτά, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία). Γιατί πρέπει να πας σε ένα από τα μετρημένα-στα-δάχτυλα μνημεία που μας έχουν απομείνει, είτε αυτό είναι ένα αρχαίο μνημείο είτε ένα σπίτι του 19ου αιώνα ασύγκριτης αρχιτεκτονικής και τεχνοτροπίας; Ειδικά στην περίπτωση των πραγματικών καλλιτεχνών ή τέλος πάντων των γκραφιτάδων που πιστεύουν ειλικρινά πως είναι ταγμένοι στην street art (και δικαίωμά τους), δεν πιστεύετε πως είναι λίγο οξύμωρο ένας καλλιτέχνης να καταστρέφει ένα έργο τέχνης; Και μάλιστα ούτε καν με δημιουργικό τρόπο;

Οι καταστροφές των αγαλμάτων και μνημείων στους δημόσιους χώρους δεν είναι σύγχρονο φαινόμενο. Σε αντίθεση με την σημερινή εποχή που κανείς δεν τιμωρείται για τη βεβήλωση των αγαλμάτων, στην αρχαιότητα οι αρχές τους αναζητούσαν για να τιμωρηθούν.

Οι Ερμοκοπίδες

Οι πιο γνωστοί βανδαλιστές που έδρασαν την περίοδο του Πελοποννησιακού Πολέμου στην Αθήνα ήταν οι «Ερμοκοπίδες». 

Ένα βράδυ του Μαΐου το 415 π.Χ. μια ομάδα ανθρώπων έσπασε όλες τις κεφαλές «Ερμών», που βρίσκονταν στημένες μπροστά από τα σπίτια, τους δρόμους και στην Αγορά της Αθήνας. 

Δημοσθένης 280 π.Χ.

Οι «Ερμές» ήταν προτομές, που απεικόνιζαν τον θεό Ερμή ή επιφανείς Αθηναίους πολίτες, και ήταν στημένες πάνω σε μαρμάρινες τετράπλευρες στήλες που λειτουργούσαν ως οδοδείκτες και ως σύμβολα των ορίων των ιδιωτικών χώρων. 

Η βεβήλωση των αγαλμάτων προκάλεσε μεγάλο σκάνδαλο. Θεωρήθηκε ιεροσυλία και κακός οιωνός γιατί πραγματοποιήθηκε μια μέρα πριν ο στόλος της Αθήνας αποπλεύσει για να συνδράμει με τις δυνάμεις της, στον πόλεμο της Εγέστας της Σικελίας με τον Σελινούντα. 

Αμέσως πραγματοποιήθηκε έκτακτη σύνοδος από την εκκλησία του Δήμου και ορίστηκαν «ζητητές», δηλαδή ανακριτές της υπόθεσης οι Χαρικλής, Διόγνιτος και Πείσανδρος και εκδόθηκε ψήφισμα που προκήρυσσε «μήνυτρα» δηλαδή αμοιβή σε όποιον κατέδιδε τους δράστες. 

Το ποσό ανερχόταν στις 1.000 δραχμές, ενώ σύμφωνα με το ψήφισμα του Πεισάνδρου το ποσό έφτασε τις 10.000 δραχμές. Επιπλέον ο δήμος παρείχε «άδεια», δηλαδή προστασία σωματικής ακεραιότητας και ασυλία έναντι κάθε δίωξης σε όσους βοηθούσαν στην σύλληψη των δραστών. Δικαίωμα να βοηθήσουν στην έρευνα είχαν όλοι οι πολίτες της Αθήνας, οι μέτοικοι ακόμα και οι δούλοι.   

Η τιμωρία των Ερμοκοπίδων και του Αλκιβιάδη 

Οι Ερμοκοπίδες είχαν καταστρέψει όλες τις «Ερμές» εκτός από εκείνη που βρισκόταν μπροστά στο σπίτι του Ανδοκίδη, γι’αυτό θεώρησαν ότι γνώριζε τους δράστες και τον συνέλαβαν. 

Ο Ανδοκίδης αρνήθηκε να μιλήσει και φυλακίστηκε.  Αργότερα κάποιοι κατήγγειλαν ως υπεύθυνους τους Κορίνθιους, ενώ άλλοι ανέφεραν ότι ένοχοι ήταν ο στρατηγός Αλκιβιάδης και οι φίλοι του, οι οποίοι μεθούσαν και πραγματοποιούσαν κρυφά Ελευσίνια μυστήρια στο σπίτι του. 

Πολλοί δικάστηκαν και θανατώθηκαν για την καταστροφή των μνημείων. Μεταξύ των υπόπτων ήταν και ο Αλκιβιάδης, που είχε οριστεί μαζί με το Λάμαχο και το Νικία στρατηγός της εκστρατείας στην Σικελία. Όταν οι Αθηναίοι τον κάλεσαν να επιστρέψει για να δικαστεί, ο Αλκιβιάδης διέφυγε στη Σπάρτη και καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο.

Σύμφωνα με τον Πλούταρχο η κατηγορία του Αλκιβιάδη υποκινήθηκε από τον Ανδροκλή, έναν πολιτικό του αντίπαλο, ο οποίος χρησιμοποίησε ψευδομάρτυρες. 

Ο δούλος του Αλκιβιάδη επιβεβαίωσε τις κατηγορίες για την τέλεση μυστηρίων, αλλά η υπόθεση του δεν εκδικάστηκε γιατί η παρουσία του ήταν απαραίτητη στην εκστρατεία της Σικελίας και αποφασίστηκε να δικαστεί όταν επιστρέψει. 

Την περίοδο που ο Αλκιβιάδης έλειπε στη Σικελία, ο Διοκλείδης κατηγόρησε για την καταστροφή των αγαλμάτων δύο βουλευτές και δεκάδες επιφανείς Αθηναίους πολίτες. Η υπόθεση φάνηκε ότι έκλεισε. Ο Διοκλείδης έγινε ήρωας και οι κατηγορούμενοι του φυλακίστηκαν. 

Ωστόσο λίγο καιρό αργότερα ο Ανδοκίδης, που ήταν φυλακισμένος αποφάσισε να πει την αλήθεια για τους ενόχους με αντάλλαγμα να παραχωρηθεί «άδεια»  σε εκείνον και στην οικογένειά του. Κατηγόρησε έναν φίλο του, τον Ευφίλητο, ο οποίος του είχε εκμυστηρευτεί ότι σκεφτόταν να κόψει τις «Ερμές» και μετά το συμβάν πήγε στο σπίτι του και τον απείλησε να μη μιλήσει. Τα λεγόμενα του Ανδοκίδη αποκάλυψαν ότι ο Διοκλείδης είχε πει ψέματα γι’αυτό εκτελέστηκε. Αλλά η υπόθεση δεν έκλεισε γιατί λίγο αργότερα φανερώθηκε ότι και ο Ανδοκίδης είχε πει ψέματα. 

Οι Αθηναίοι κάλεσαν τον Αλκιβιάδη να επιστρέψει από τη Σικελία με το πλοίο «Σαλαμινία» για να δικαστεί. Ο Αλκιβιάδης είπε ότι θα τους ακολουθούσε με το δικό του πλοίο του αλλά όταν μπόρεσε διέφυγε στην Πελοπόννησο γιατί γνώριζε ότι οι Αθηναίοι θα τον καταδίκαζαν σε θάνατο. Τελικά καταδικάστηκε ερήμην του σε θάνατο, δημεύτηκε η περιουσία του και ο Αλκιβιάδης ζήτησε άσυλο από  τους Σπαρτιάτες και έγινε στρατιωτικός τους σύμβουλος.

Πηγή: Ν. Κωστιάνη, Huffington Post, Η Μηχανή του Χρόνου

 Ανασκαφή: Έβαψαν με σπρέι ακόμα και το μνημείο του Λυσικράτη! http://anaskafi.blogspot.com/2016/06/blog-post_33.html#ixzz4CX0X9vCj