Η Εβραϊλα γεννά μεσαίωνες και επιστρέφει τον άνθρωπο σε ζωώδη κατάσταση.

Ω, εποχή μου θυμίζεις τον Καίσαρα κι οι μελλοθάνατοι σε χαιρετούν
Κι όσο γερνώ μπουσουλώ με τα τέσσερα, τα τροχοφόρα με προσπερνούν
Φεύγω και πάω να βρω στο Μπανγκόκ το σύντροφό μου τον Κινγκ-Κονγκ...
Ν. Άσιμος

Η Ρώμη έπεσε χωρίς να πέσει. Εάλω η aetrna Urbs χωρίς να αλωθεί. Διαλύθηκε μες στο νερό η δύναμη, που πλάκωνε με τη σκιά της τους λαούς της οικουμένης, όπως βαριά ασπίδα πλακώνει λευκό αδύναμο ποντικάκι.
Ποιος σήκωσε βλέμμα και ατένισε ετούτο το γίγαντα που επέβαλλε το ρυθμό του στον κόσμο, και που λογάριαζε όλους τους αντίπαλους και
τους εχθρούς όσο λογαριάζει ο βοριάς το φυσερό του γύφτου;
Η pax romana  για αιώνες είχε περάσει να σημαίνει στους λαούς και στα έθνη ό,τι σημαίνουν οι γύροι των άστρων που δεν φτάνει τίποτα να ταράξει την τάξη τους.
Και όμως η Ρώμη έπεσε. Στο όνομα της αφανίστηκε η πολιτική εξουσία που κανένας δεν μπορούσε να ονειρευτεί ότι θα 'φτανε να δημιουργήσει ο άνθρωπος. Ποιος της εστάθηκε και ποιος την ενίκησε;
Η απόκριση είναι τόσο απλή που θα μας κάνει άστομους. Τη Ρώμη την εσύντριψε το μεγάλο Τίποτε. Η περίπτωση της ορθώνει στα μάτια μας την οντολογική δύναμη του Μηδενός. Το Μηδέν είναι ο αόρατος πορθητής και ο κριτής των όντων, που ο άνθρωπος φέρνεται από τη φύση του να μην τον προσέχει και να τον υποτιμά σταθερά. Παρόλο που η αριθμητική μας μαθαίνει πως κάθε μέγεθος που θα πολλαπλασιασθεί με το μηδέν μηδενίζεται Πιστεύω πως είναι σωστό να ξαναπεί κανείς μαζί με το Νίτσε πως τη Ρώμη την εγκρέμισαν τέσσερες εβραίοι. Εκείνοι οι τέσσερες που στο όνομα τους περνούν μέχρι σήμερα και κυρώνουνται όλες οι ηθικές αξίες του ανθρώπου στα πλάτη και στα μήκη του μισού τουλάχιστο πλανήτη μας.
Τούτοι οι τέσσερες, που μας πάνε στον ώμο, είναι ένας έμορφος νέος ονειροπόλος και ποιητικός. Ένας αλιέας αγαθός τραχύς και ψαρογένης που έχτισε την πέτρα του στη Ρώμη. Κι ένας ψαθολόγος με γνώσεις επάνω στην ψυχολογία των μαζών με βλέμμα διαπεραστικό με οργανωτική ικανότητα και μια πραότητα πολύ απειλητική. Και είναι τέταρτη η Μαρία, η αναλφάβητη χωρική που όσο έζησε έμεινε κόρη. Ο Μιχαήλ Άγγελος στην Πιετά την παράστησε νεότερη στην ηλικία από το γιο της.
Το αναποδογύρισμα του συστήματος

Οι χριστιανοί στη ζωή και στα δώρα της αντίταξαν το θάνατο και τη θυσία. Στον κόσμο των αισθήσεων και των χειροπιαστών πραγμάτων αντιπρότειναν το χάος της φαντασίας και τους υποθετικούς λόγους.
Στην υγεία επρόβαλλαν την αδυναμία και την αρρώστεια. Στα δρώμενα των Ευαγγελίων πρωταγωνιστές είναι οι χωλοί και οι τυφλοί, οι σεληνιακοί και οι παράλυτοι, οι μουγγοί οι λεπροί, οι δαιμονόβλαβοι και οι πεθαμένοι.
Τυφλοί αναβλέπουσι καί χωλοί περιπατούσι, λεπροί καθαρίζονται, κωφοί ακούουσι, νεκροί εγείρονται, πτωχοί ευαγγελίζονται,
λέει ο Λουκάς.
Στον πλούτο αντίταξαν τη φτώχεια. Την αδερφή και τη νύμφη του άγιου Φραγκίσκου. Η καμήλα της ερήμου δεν περνάει την τρύπα της βελόνας, είπανε.
Στην τιμή και τη δόξα απάντησαν με την ασημότητα και την ταπεινοφροσύνη. Οι έσχατοι θα γίνουνε πρώτοι, είπανε. Και οι λιβρέες των υπηρετών πορφύρες και στέμματα. Χαίρε ο βασιλεύς των Ιουδαίων.
Στην περηφάνεια και στο φιλότιμο προβάλλανε τον εξευτελισμό και το ντρόπιασμα. Μακάριοι έστε όταν ονειδίσωσιν υμάς, είπανε.
Στη χάρη του στόματος και στη νοστιμιά της τροφής απάντησαν με τη νηστεία και τις σαρακοστές.
Στη μέριμνα και στην πρόνοια του φρόνιμου, στην ευθύνη της πολιτείας για το αύριο που απαιτεί, στη σοφή δηλαδή προμήθεια του Προμηθέα, αποκρίθηκαν με τις φωνές των πουλιών και τα σινιάλα των δέντρων. Για ιδέστε τα πετεινό του ουρανού, είπανε. Ούτε σπέρνουν ούτε θερίζουν. Και νύχτα μέρα κελαηδούν.
Στην εμορφιά των αισθημάτων και στην ηδονή της ζωής απάντησαν με την τύψη της σάρκας, και τη σπίλωση της σωματικής έκφρασης. Κατασυκοφάντησαν το άνθος της νεότητας. Εγέννησαν από την παρθενία και την αγνότητα τη νεύρωση. Και τα τρυφερά αισθήματα των σωμάτων τα πέταξαν βορά στα συμπόσια των διαβόλων και στον ανεμορούφουλα του δεύτερου κύκλου της Κόλασης.
Στη δύναμη αποκρίθηκαν με την παραίτηση. Το «ευχαριστώ» των αδύνατων το κάμανε θήκη στο σπαθί του ραπίσματος των δυνατών. Ωσάν σε κολαφίσουν στο μάγουλο, είπανε, να τους φιλήσεις το χέρι. Μακάριοι οι πραείς.
Στη χαρά και στη λάμψη του κόσμου, στο μεθύσι της άνοιξης και την ηρωική λευκότη του χιονιού απάντησαν με την κατήφεια και τα μαύρα της χηρείας. Μακάριοι οι πενθούντες, είπανε.
Στην αρετή και την καταλύτρα δύναμη της γνώσης απάντησαν με την αμάθεια και τα σκοτάδια. Εκήρυξαν γενική απεργία του νου δια παντός. Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, είπανε. Και φέρανε το Μεσαίωνα που για πολλούς ξαναγύρισε τον κόσμο στο σπηλαιάνθρωπο της Τανζανίας και της Ιάβας. Και το χειρότερο ήρθε η Ιερή Εξέταση και στήθηκε φράγμα πύρας και ύψωμα σκότους απέναντι στην ανθρωπιά και το φως των Τζορντάνο Μπρούνο και των Γαλιλαίων.
Τέλος την πείνα και τη δίψα τη βαφτίσανε λαχτάρα μιας δικαιοσύνης άφαντης, και χορτασμό των πεινασμένων με ομίχλη και όνειρο. Μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνην, είπανε.
Δακάνια δηλαδή και στρατηγήματα. Γιατί πείνα και δίψα πρώτα σημαίνει στομάχι και στόμα. Και ύστερα όλα τα άλλα. Κανείς δεν είδε να ρητορεύουν στην Αγορά και να δικάζουν στο Πραιτώριο άνθρωποι με κεφάλια κομμένα.
Σ. Λιαντίνης