Ο στρατηγός Μιλτιάδης, δολοπλοκίες, δίκες και ο θάνατος του

Η θριαμβευτική νίκη των Ελλήνων στον Μαραθώνα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον στρατηγό Μιλτιάδη. Ο Μιλτιάδης είχε βαριά κληρονομιά. Ο πατέρας του, ο Κίμων, υπήρξε τρις ολυμπιονίκης στο άρμα, ενώ ο θείος του, του οποίου το όνομα έφερε, ήταν ο
ιδρυτής ενός ημιανεξάρτητουκρατιδίου, υπό αθηναϊκή κηδεμονία, στη Θρακική Χερσόνησο (σημερινή Διώρυγα της Καλλίπολης).

Ο «θείος» Μιλτιάδης δεν απέκτησε ποτέ παιδιά και κληροδότησε τη γη του στον ανιψιό του.

Η προέλευση του Μιλτιάδη ήταν ενδεικτική για το ότι η παρουσία του θα προκαλούσε αναταραχές στην Αθήνα. Η γυναίκα του Μιλτιάδη ήταν ξένη και όχι Ελληνίδα (η οποία του απέφερε και δεύτερο γιο, τον Κίμωνα, το 510 π.Χ.). Το παρελθόν του και ο τίτλος του τυράννου σκίαζαν το πρόσωπό του, ακόμη και όταν θριαμβευτικά

οδήγησε τους Έλληνες εναντίον των Περσών.

Το τέχνασμα του Μιλτιάδη

Περί το 526 μ.Χ. ο Μιλτιάδης αναχώρησε για τη Χερσόνησο, και όταν έφτασε εκεί δεν έβγαινε έξω από το σπίτι του, προσποιούμενος ότι πενθούσε για τον θάνατο του αδελφού του, Στησαγόρα. Οταν το έμαθαν οι Χερσονήσιοι, συγκεντρώθηκαν οι πιό δυνατοί από όλες τις πόλεις και πήγαν όλοι μαζί για να τον συλλυπηθούν. Τότε ο Μιλτιάδης τους συνέλαβε και τους φυλάκισε, ενδυνάμωσε την κυριαρχία του, και θωρακίστηκε με μια προσωπική φρουρά 500 ανδρών με τον ίδιο τρόπο που θωρακίζεται ένας τύραννος. Την ίδια εποχή παντρεύτηκε την Ηγησιπύλη, τη θυγατέρα ενός ηγεμόνα της Θράκης. Λίγο αργότερα όμως υποτάχθηκε στον Δαρείο, ο οποίος άπλωνε με γρήγορους ρυθμούς την κυριαρχία του στην Ευρώπη.

Ο Μιλτιάδης εναντίον των Σκυθών.

Ο Μιλτιάδης τότε έλαβε μέρος στην εκστρατεία του Δαρείου (513 π.Χ.) εναντίον των Σκυθών. Μάλιστα, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, διέταξε την καταστροφή της γέφυρας του Δούναβη προκειμένου να εμποδίσει τη φυγή του Δαρείου, δείχνοντας έτσι ήδη τα «αντιπερσικά» αισθήματά του. Πρόκειται για μια ιστορία όμως που δεν είναι καθόλου βέβαιη διότι ο Μιλτιάδης δεν κυνηγήθηκε ποτέ από τους Πέρσες. Είναι όμως γεγονός ότι, όταν ξέσπασε η επανάσταση των ιωνικών πόλεων κατά των Περσών, το 499 π.Χ., ο Μιλτιάδης αποφάσισε να συμμαχήσει με τους στασιαστές και να συνάψει φιλικές σχέσεις με την Αθηναϊκή Δημοκρατία. Πιθανότατα κατά τη διάρκεια της επανάστασης ο Μιλτιάδης κατέλαβε τις νήσους Λήμνο και Ιμβρο, τις οποίες τελικά παρέδωσε στους Αθηναίους. Η Ιωνική Επανάσταση κατεπνίγη το 494 π.Χ. και έναν χρόνο μετά, όταν ο στόλος του Δαρείου ξεπρόβαλε στη Χερσόνησο, ο Μιλτιάδης φόρτωσε πέντε πλοία με την περιουσία του και κατέφθασε στην Αθήνα. Ενα από τα πλοία, με πλοίαρχο τον μεγαλύτερο γιο του Μιλτιάδη, τον Μητίοχο, αιχμαλωτίστηκε. Ο Μητίοχος μεταφέρθηκε στην Περσία, ως αιχμάλωτος πολέμου, αλλά ο Δαρείος τού φέρθηκε έντιμα και με σεβασμό και με τιμές, δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο την εκτίμησή του για τον Μιλτιάδη. Τελικά ο Μητίοχος έμεινε μόνιμα στην Περσία παντρεύτηκε ντόπια γυναίκα και δημιούργησε οικογένεια.

Η πρώτη δίκη του Μιλτιάδη στην Αθήνα

Ο Μιλτάδης επέστρεψε από την Ιμβρο στην Αθήνα καθώς είχαν πια απομακρυνθεί οι Πεισιστρατίδες και κυβερνούσαν πλέον οι Αλκμεωνίδες. Αυτοί όμως τον παρέπεμψαν σε δίκη (οι υποψίες επικεντρώνονται στον Ξάνθιππο, πατέρα του Aλκμεωνίδη -από την πλευρά της μητέρας του- Περικλή, ο οποίος άλλωστε τον οδήγησε στην δεύτερη και τελική δίκη) κατηγορώντας τον ότι είχε κυβερνήσει τυρρανικά την θρακική χερσόνησο. Ο Μιτιάδης επικαλούμενος τα όσο είχε υποφέρει η οικογένεια του από τους Πεισιστρατίδες και την εχθρότητα του προς τον Δαρείο, κατόρθωσε τελικά όχι μόνο να απαλλαγεί από τον δήμο, αλλά και να εκλεγεί από τον λαό σε στρατηγό, στην ουσία σε αδιαφιλονίκητο αρχιστράτηγο, καθώς οι στρατηγοί των Αθηναίων ήταν δέκα.

Η   μάχη   του Μαραθώνα 491 π.Χ.

Ο λόγος για τον οποίο επιλέχθηκε ο Μιλτιάδης ως ένας από τους δέκα στρατηγούς των δυνάμεων των Αθηναίων ανάμεσα σε 493 υποψηφίους ήταν ασφαλώς το ότι γνώριζε τον Δαρείο και τις κινήσεις των Περσών έχοντας στο παρελθόν πολεμήσει στο πλευρό τους. Ο Μιλτιάδης, μάλιστα, σε αντίθεση με τον Θεμιστοκλή δέκα χρόνια αργότερα στη Σαλαμίνα, επιθυμούσε συνεργασία με τη Σπάρτη, αντίληψη η οποία υποστηριζόταν από Αθηναίους γαιοκτήμονες καθώς και την αγροτική «μεσαία» τάξη. Τελικά, καλύτερη επιλογή όπως έδειξε άλλωστε και η Ιστορία, δεν υπήρχε.

Στον Μιλτιάδη οφείλεται η πρωτοβουλία να σταλεί στρατός στον Μαραθώνα και να γίνει οπωσδήποτε η μάχη, καθώς οι περισσότεροι στρατηγοί δίσταζαν λόγω της συντριπτικής πλειοψηφίας των Περσών υπο την ηγεσία του πρώην Αθηναίου τυρράνου Ιππία.

Ηρόδοτος, ΒΙΒΛΙΟ ΣΤ'

Η   μάχη   του Μαραθώνα 491 π.Χ.

109 - 117 Διαφωνίιι Αθηναίων στρατηγών

109. Οι γνώμες των Αθηναίων στρατηγών διχάστηκαν η μια ομάδα εμπόδιζαν να δώσουν μάχη -για το λόγο ότι ήταν λίγοι για να συγκρουστούν με τα στρατεύματα των Μήδων-, ενώ η άλλη. κι ο Μιλτιάδης   μαζί,   παρακινούσαν.   Έτσι   διχασμένες λοιπόν που ήταν οι γνώμες και πήγαινε να νικηθεί η χειρότερη, τότε φεύγει ο Μιλτιάδης. Είχε δικαίωμα ψήφου κι ένα; ενδέκατος, αυτός πού βγήκε με κλήρο να γίνει -πολέμαρχος*τωνΑθηναίων παλιά οι Αθηναίοι έδιναν ισότιμη ψήφο με τους στρατηγούς στον πολέμαρχο και πολέμαρχος τότε ήταν ο Καλλίμαχος από τις Αφιδνές. Σ' αυτόν πήγε ο Μιλτιάδης και του είπε·

«Στην εξουσία σου είναι Τώρα, Καλλίμαχε, ή να υποδουλώσεις την Αθήνα ή να την ελευθερώσεις «αϊ ν' αφήσεις θύμηση για όσο χρόνο θα υπάρχουν άνθρωποι   τέτοια που δεν άφησαν μήτε ο Αρμόδιος και ο Αριστογειτών 2 Γιατί τώρα, όπως βλέπεις, από τότε που υπάρχουν οι Αθηναίοι   βρίσκονται στο μεγαλύτερο κίνδυνο. Και αν υποκύψουν στους Μήδους, είναι αποδειγμένο τι θα πάθουν, όταν θα πέσουν στα χέρια του Ιππία. Αν όμως αυτή ή πολύ σωθεί, είναι ικανή να γίνει ή πρώτη ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις. Πώς λοιπόν μπορούν να γίνουν αυτά και πώς είναι δικό σου καθήκον ο λόγος γι' αυτά ταπράγματα, αυτό έρχομαι τώρα να σου πω. Εμάς των στρατηγών που είμαστε δέκα οι γνώμες είναι μοιρασμένες σε δύο οι μισοί λένε να δώσουμε μάχη, οι άλλοι μισοί όχι. Αν λοιπόν δε δώσουμε μάχη, φοβούμαι μήπως πέσει μια μεγάλη διχογνωμία και ταράξει τα φρονήματα των Αθηναίων, ώστε να μηδίσουν όμως αν δώσουμε μάχη, πριν εκκολαφθεί στο μυαλό των Αθηναίων κάποια νοσηρή σκέψη, και με το δεδομένο ότι οι Θεοί κρίνουν αδέκαστα, θα μπορέσουμε να νικήσουμε στη μάχη. Αυτά όλα λοιπόν πέφτουν σ   εσένα « είναι στο χέρι σου· αν εσύ προσθέσεις την ψήφο σου στη δίκη μου, η πατρίδα θα μείνει ελεύθερη και θα έχεις πρώτη πόλη από τις πόλεις της Ελλάδας· αν όμως προτιμήσεις αυτούς που συμβουλεύουν ν αποφύγουμε τη μάχη, θα συμβούν τα αντίθετα από όσα ωφελήματα σου απαρίθμησα».

10. Αυτά λέγοντας ο Μιλτιάδης παίρνει με το μέρος του τον Καλλίμαχο· κι αφού προστέθηκε η ψήφος του πολέμαρχου, κέρδισε η γνώμη να δώσουν μάχη...

*πολέμαρχος: Η Αθήνα είχε εννέα άρχοντες των οποίων η θητεία διαρκούσε ένα έτος και στους οποίους είχαν κατανεμηθεί όλες οι εξουσίες της καταργηθείσας βασιλείας. Ο τρίτος ονομαζόταν πολέμαρχος και ήταν ο γενικός διοικητής των στρατιωτικών δυνάμεων της πόλεως. Στην περίοδο της μάχης στον Μαραθώνα ήταν ο Καλλίμαχος.

Το αποτέλεσμα είναι γνωστό...

Η νέα δίκη και ο θάνατος του Μιλτιάδη

Μετά τον θρίαμβο στη Μάχη του Μαραθώνα ο Μιλτιάδης θεωρήθηκε ήρωας της Αθήνας. Προκειμένου να εδραιώσει τη νίκη του, την άνοιξη του 489 π.Χ., με έναν στόλο 70 πλοίων, αποφάσισε να χτυπήσει τον στόλο των Περσών στο Αιγαίο και να τιμωρήσει τη Νάξο που τους είχε προσφέρει βοήθεια. Η νίκη ήρθε εύκολα και η Νάξος καταστράφηκε. Ο επόμενος στόχος, όμως, η Πάρος, πρόβαλε μεγάλη αντίσταση. Η πολιορκία διήρκεσε 26 ημέρες, χωρίς οι Αθηναίοι να μπορέσουν να πατήσουν το πόδι τους στο νησί. Μονον ο Μιλτίάδης κατάφερε να μπει κρυφά στο Ιερό της Δήμητρας Θεσμοφόρου (στο Ιερό της Δήμητρας Θεσμοφόρου μόνο γυναίκες ήταν επιτρεπτό να εισέρχονται) για να ανοίξει η πόρτα και να μπουν στην Πάρο οι Αθηναίοι, πριν προλάβει όμως να κατευθυνθεί στο εσωτερικό του ναού, τον έλουσε κρύος ιδρώτας και έντρομος πήδηξε βιαστικά τον τοίχο για να γυρίσει πίσω στους Αθηναίους και κτύπησε άσχημα το πόδι του. (Ηρόδοτος, Ερατώ 134/136). Ο Μιλτιάδης μετά από αυτόν τον τραυματισμό στο πόδι αναγκάστηκε να λύσει την πολιορκία και να επιστρέψει στην Αθήνα άπραγος. Η ήττα του στην Πάρο κακοφάνηκε στους Αθηναίους, οι οποίοι έδειξαν να λησμονούν τη μεγάλη προσφορά του Μιλτιάδη στον Μαραθώνα. Οι πολιτικοί του αντίπαλοι, οι Αλκμεωνίδες, βρήκαν την κατάλληλη ευκαιρία να ζητήσουν τη δίκη του Μιλτιάδη για την αποτυχία του στην Πάρο, δίκη που απαίτησε ο Ξάνθιππος, πατέρας του Περικλή, ενώπιον της Εκκλησίας του Δήμου.

Λίγες ημέρες αργότερα ο ήρωας του Μαραθώνα, με πρησμένο πόδι από το τραύμα το οποίο είχε μολυνθεί, οδηγήθηκε στο δικαστήριο. Οι Αθηναίοι τον εγκατέλειψαν στην τύχη του. Με μοναδικό υπερασπιστή τον αδελφό του Στησαγόρα ο Μιλτιάδης κρίθηκε ένοχος και καταδικάστηκε να πληρώσει 50 τάλαντα. Ο Μιλτιάδης όμως πέθανεσχεδόν αμέσως στη φυλακή από γάγγραινα. Άγνωστο αν πλήρωσε την ασέβεια του να εισέλθει στο Ιερό της Δήμητρας Θεσμοφόρου -ο οποίος αφορούσε αποκλειστικά τις γυναίκες- κατ' αυτό τον τρόπο.

Νίκος Σάμιος