Ναζιστούλες...διαβάζεται

Ο φασισμός έχει γυναικείο πρόσωπο; Πολλές γυναίκες ψάχνουν αυτοεπιβεβαίωση σε κόμματα με ακραίες θέσεις στην σύγχρονη Ευρώπη, γράφει η συγγραφέας και ακτιβίστρια Ναόμι Γουλφ.

Ο δυτικός φεμινισμός έχει κάνει κάποια θεωρητικά λάθη. Ένα σημαντικό είναι η συχνή παραδοχή ότι, αν οι γυναίκες είχαν την εξουσία λήψης αποφάσεων στην κοινωνία θα ήταν «ευγενέστερες και πιο τρυφερές» (μια φράση που επινόησε ο Τζορτζ Μπους το 1988, θέλοντας να κερδίσει γυναίκες ψηφοφόρους). Πράγματι, το
λεγόμενο «δεύτερο κύμα» φεμινιστικής θεωρίας αφθονεί σε ισχυρισμούς ότι ο πόλεμος, ο ρατσισμός, η αγάπη της ιεραρχίας και η γενική καταπίεση ανήκουν στην «πατριαρχία». Η ηγεσία των γυναικών, σε αντίθεση, θα δημιουργούσε φυσικά έναν πιο περιεκτικό, συλλογικό κόσμο.
Το πρόβλημα είναι ότι ποτέ δεν λειτούργησε με αυτόν τον τρόπο, όπως μας υπενθυμίζει η αύξηση των γυναικών σε ηγετικές θέσεις στα ακροδεξιά κόμματα της Δυτικής Ευρώπης. Ηγέτες όπως η Μαρίν Λε Πεν του Εθνικού Μετώπου της Γαλλίας, η Πία Κιέρσγκαρντ του Λαϊκού Κόμματος της Δανίας και η Σιβ Γένσεν του Κόμματος Προόδου της Νορβηγίας αντικατοπτρίζουν την διαρκή έλξη των νεοφασιστικών κινημάτων σε πολλές σύγχρονες γυναίκες, σε ισότιμες, χωρίς αποκλεισμούς φιλελεύθερες δημοκρατίες.

Το παρελθόν είναι πρόλογος: το πρόσφατο βιβλίο της Γουέντι Λόουερ «Οι Ερινύες του Χίτλερ: Γερμανίδες στο ναζιστικό δολοφονικό πεδίο» προσθέτει περισσότερα στοιχεία στη μακρά ιστορία των γυναικών που εισχώρησαν στα βίαια κινήματα της δεξιάς. Και η άνοδος των ακροδεξιών κινημάτων στην Ευρώπη - συχνά με γυναίκες επικεφαλής - μας φέρνει αντιμέτωπους με το γεγονός ότι οι κληρονόμοι του φασισμού της δεκαετίας του 1930 έχουν τη δική τους γοητεία, με βάση το φύλο.
Ένας προφανής λόγος για την επιτυχία γυναικών όπως η Λε Πεν, η Κιέρσγκαρντ και η Γένσεν είναι ο τρόπος που συσκευάζουν και εμπορεύονται τα κόμματά τους. Ακριβώς όπως ο Μπους προσπάθησε να αναδιοργανώσει το «σήμα» ψυχρού ελιτισμού και εχθρότητας προς τις γυναίκες του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, έτσι και τα ακροδεξιά κόμματα της Ευρώπης σήμερα πρέπει να απευθύνονται προς τους πολίτες χωρίς να φαίνονται επικίνδυνα ακραία και περιθωριακά. Πόσο επικίνδυνο μπορεί να είναι ένα κίνημα, εξάλλου, αν εκπροσωπείται από γυναίκες; Αυτά τα κόμματα φαίνονται πιο mainstream και όταν απευθύνονται στις παραδοσιακά δυσκολότερες γυναίκες υποστηρικτές λαμβάνουν μια ώθηση.
Όπως δείχνει η Λόουερ, οι Ναζί έκαναν την προσέγγιση με ειδικά προγράμματα - από την οργάνωση των νοικοκυρών για να αποικίσουν τα κατακτημένα Ανατολικά εδάφη - που έδιναν στις γυναίκες της εργατικής τάξης όσα λαχταρούσαν: το αίσθημα του ανήκειν σε κάτι μεγαλύτερο από τον εαυτό τους (το αιώνιο γόητρο του φασισμού), που υποστηρίχθηκε από μία σύνθετη επίσημη εικονογραφία, στην οποία οι παραδοσιακά υποτιμημένοι ρόλοι της συζύγου και της μητέρας κατείχαν μια κρίσιμη θέση στο εθνικό δράμα. Νεαρές ανύπαντρες γυναίκες, οι οποίες εστάλησαν να διαχειριστούν τις νεοαποικιακές προσπάθειες κατάκτησης της Πολωνίας και άλλων περιοχών κέρδισαν περιπέτεια, απέκτησαν προηγμένη επαγγελματική κατάρτιση και ευκαιρίες.
Και, για όλες αυτές τις γυναίκες, όπως και για κάθε υποδεέστερη ομάδα οπουδήποτε, ο φασισμός ήταν αυτό που οι κοινωνικοί επιστήμονες ονομάζουν «έσχατο σημείο αποστροφής»: η επιθυμία να είναι καλύτεροι από άλλες ομάδες. Προσθέστε, τέλος, την έμφυλη γοητεία μιας μορφής ισχυρής εξουσίας και άκαμπτης ιεραρχίας, η οποία προσελκύει κάποιες γυναίκες όσο και ορισμένους άνδρες, με διαφορετικούς ψυχοδυναμικούς τρόπους. Όπως το έθεσε η Σύλβια Πλαθ, κόρη Γερμανού στρατιώτη, στο ποίημά της «Daddy»: «Κάθε γυναίκα λατρεύει έναν φασίστα/ Τη μπότα στο πρόσωπο, το κτήνος/ Μια κτηνώδη καρδιά ενός κτήνους σαν εσένα.
Σίγουρα, πολλά από τα ίδια θέματα στην ακροδεξιά ιδεολογία προσελκύουν την υποστήριξη ορισμένων γυναικών στην Ευρώπη σήμερα. Και μπορούμε να προσθέσουμε το γεγονός ότι τα δεξιά κινήματα επωφελούνται από τους περιορισμούς μιας μεταφεμινιστικής, μετα-σεξουαλικής επανάστασης κοινωνίας και του πνευματικού και συναισθηματικού κενού που παράγεται από τον κοσμικό υλισμό. Πολλές γυναίκες με χαμηλό εισόδημα στη Δυτική Ευρώπη σήμερα - συχνά ανύπαντρες μητέρες που εργάζονται σε «γυναικείες» γκετοποιημένες θέσεις εργασίας που τις αφήνουν εξαντλημένες και χωρίς καμία ρεαλιστική ελπίδα για πρόοδο – λογικά μπορεί να αισθάνονται μια αίσθηση νοσταλγίας για αξίες και δεδομένα του παρελθόντος. Για αυτές, το εξιδανικευμένο όραμα μιας άλλης εποχής, εκείνο στο οποίο οι κοινωνικοί ρόλοι ήταν άθικτοι και η παραδοσιακή συμβολή των γυναικών δήθεν εκτιμούταν, μπορεί να είναι πολύ συναρπαστικό.
Και, φυσικά, τα κόμματα που προωθούν ένα τέτοιο όραμα υπόσχονται στις γυναίκες - συμπεριλαμβανομένων εκείνων που είναι εθισμένες στο καθεστώς δεύτερης κατηγορίας στην εργασία και στο μεγαλύτερο μέρος της εργασίας στο σπίτι - ότι δεν είναι μόνο απρόσωπα άτομα στη μεταμοντέρνα μάζα. Μάλλον, εσείς, το ταπεινό υπαλληλικό προσωπικό, είστε μια «αληθινή» Δανέζα, Νορβηγίδα ή Γαλλίδα. Είστε κληρονόμος μιας αριστοκρατικής κληρονομιάς και ως εκ τούτου όχι μόνο καλύτερη από τη μάζα των μεταναστών, αλλά και μέρος από κάτι μεγαλύτερο και πιο συναρπαστικό από τον τελευταίο τροχό της αμάξης που σας προσφέρει μια πολυφυλετική, κοσμική κοινωνία.
Η προσέλκυση γυναικών στα ακροδεξιά κόμματα πρέπει να εξεταστεί και όχι να καταδικαστεί. Αν μια κοινωνία δεν προσφέρει στους ιδιώτες τη ζωή της κοινότητας που θα τους κάνει να υπερβούν τον εαυτό τους, αξιολογεί μόνο την παραγωγή και την κατώτατη γραμμή και ανοίγεται στους μετανάστες χωρίς να διεκδικεί και να εκτιμά ό,τι είναι ιδιαίτερο και πολύτιμο στη δανέζικη, τη νορβηγική ή τη γαλλική κουλτούρα, ψάχνει για φασαρίες. Για παράδειγμα, η επικύρωση της κληρονομιάς του Διαφωτισμού και τα προοδευτικά κοινωνικά ιδεώδη δεν απαιτούν ρατσισμό ή υποτιμητική μεταχείριση των άλλων πολιτισμών. Αλλά τα πολιτικά ορθά προγράμματα σπουδών δεν κάνουν πλέον ούτε καν την προσπάθεια να το πράξουν.
Μέχρι να σταματήσουμε να θεωρούμε τον πολιτιστικό πλουραλισμό ως ασύμβατο με την υπεράσπιση των νόμιμων οικουμενικών αξιών, τα φασιστικά κινήματα θα προσελκύουν εκείνους που χρειάζονται την ψεύτικη ελπίδα και την αίσθηση της αυτο -αξίας που προσφέρουν τέτοια κινήματα, ανεξάρτητα από το φύλο.
www.project-syndicate.org