Αντισθένης, Κυνικοί... κι η «αναρχική μεταφυσική»

Εισαγωγή

Ειλικρινά, προκαλεί θλίψη το γεγονός ότι (αν εξαιρέσουμε μερικούς ειδικούς) υπάρχει γενική άγνοια, ή ελλιπής πληροφόρηση, ή παρερμηνεία, της αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας… Ο Αντισθένης (ο Ιδρυτής του Κυνισμού), αλλά κι ο Διογένης (ο Κύριος Εκπρόσωπος του Κυνισμού), κι άλλοι Κυνικοί, υπήρξαν το ίδιο μεγάλοι φιλόσοφοι όσο κι ο Πλάτωνας, ή ο Αριστοτέλης. Αυτό θα το αποδείξουμε πιο κάτω… Η γνώμη όμως που επικρατεί και στους ακαδημαϊκούς αλλά και στους άλλους μελετητές της φιλοσοφίας είναι διαφορετική…

Η μελέτη της αρχαίας φιλοσοφίας δεν έχει καμία σχέση με ιστορία, με μία διανοητική έρευνα,  περιγραφή και ερμηνεία, με μία διανοητική θεωρία και θεωρητική αντίληψη περί πραγματικότητας… Είναι μάλλον Μάθημα Ζωής… Μπορούμε να διδαχτούμε πολλά (για να βελτιώσουμε την δική μας ζωή) από τους αρχαίους σοφούς.

Η μελέτη όμως ενός αρχαίου σοφού και της «διδασκαλίας» του (όχι της «θεωρίας» του) πρέπει να είναι επαρκής, ακριβής, βαθιά, πλατιά, κι αληθινή. Το να αγνοούμε ή να αποκρύπτουμε επίτηδες στοιχεία, ή να παρερμηνεύουμε (από άγνοια ή σκοπιμότητα)  ένα σοφό ή την «διδασκαλία» του, δεν έχει να κάνει με την αληθινή αξία του σοφού ή της «διδασκαλίας» του (στην αντικειμενική σφαίρα του πνεύματος)… απλά αποδεικνύει την δική μας ανεπάρκεια, μικρότητα, κι ανοησία…

Διαβάζοντας βιβλία κι ερευνώντας στο Δίκτυο για τον Αντισθένη και τους άλλους Κυνικούς μπορεί κάποιος να αποκομίσει  μόνο μία «επιφανειακή» ή «λανθασμένη» αντίληψη για τους Κυνικούς… κι αυτό είναι άδικο. Όχι για τους αρχαίους σοφούς, αλλά για μας τους νεότερους, που στερούμαστε τη Ζωντανή Σοφία τους…

Στην πραγματικότητα, ο Αντισθένης υπήρξε ο «Πρώτος Αναρχικός του Πνεύματος», της Μεταφυσικής, (όχι της «διανόησης»), που Βίωσε Άμεσα την Αλήθεια, όταν οι άλλοι γύρω του ψηλαφούσαν στα σκοτάδια. Είναι το ίδιο Μεγάλος με τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τον Επίκουρο, τους Μεγάλους Στωικούς, τον Πύρρωνα., τον Πλωτίνο… Το γεγονός ότι ο Αντισθένης δεν προβάλλεται, δεν διδάσκεται, δεν οφείλεται στην αντικειμενική αξία της «διδασκαλίας» του αλλά στον ελλιπή και επιφανειακό τρόπο που διδάσκεται η φιλοσοφία κι η ιστορία σε αυτό τον «ερειπωμένο» τόπο… Ο ίδιος ο Αντισθένης, ή ο Διογένης, πάντως,  αν ζούσαν σήμερα, δεν θα ενοχλούνταν… δεν θα ήταν δικό τους πρόβλημα αν δεν υπάρχουν Αληθινοί Άνθρωποι να τους «ακούσουν»…

Προϋποθέσεις της Κυνικής Φιλοσοφίας

Βασική Προϋπόθεση για να καταλάβουμε τον Αντισθένη, τον Διογένη, την Κυνική Φιλοσοφία, είναι να καταλάβουμε το «περιβάλλον» μέσα στο οποίο έζησε, «αναπτύχθηκε» πνευματικά και λειτούργησε… Ολόκληρος ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός διαποτίζεται από την Ορφική Αντίληψη για την Ζωή. Όλοι οι μεγάλοι φιλόσοφοι εμπνέονται και λειτουργούν μέσα στα πλαίσια της Ορφικής Αντίληψης… Ο Αντισθένης, όπως κι ο Πλάτωνας, κι άλλοι, είναι βαθιά μυημένος στην «ορφική λατρεία» (που σχετίζεται άμεσα με τα «Μυστήρια»).

Μετά ο Αντισθένης, όπως κι ο Πλάτωνας, μαθήτευσε κοντά στον Σωκράτη… Κι αυτό τα λέει όλα…

Μετά τον (άδικο) θάνατο του Σωκράτη ο Αντισθένης πορεύεται τον δικό του πνευματικό δρόμο, όπως κάνει κι ο Πλάτωνας, που χαράζει τον δικό του δρόμο. Οι δύο Μεγάλοι Άνδρες, ακολουθούν παράλληλους (αλλά διαφορετικούς) δρόμους προς την Αλήθεια, εκτιμώντας και σεβόμενοι ο ένας τον άλλο, παρά της «φιλοσοφικές διαμάχες» τους… Ενώ όμως ο Αντισθένης θέλει να Βιώσει Άμεσα την Υπέρτατη Αλήθεια, το Υπέρτατο Αγαθό, την Υπέρτατη Γνώση, και να την Υποδείξει στους άλλους, να την Βιώσουν το ίδιο Άμεσα, με βιωματικό τρόπο… ο Πλάτωνας θέλει την Υπέρτατη Γνώση που Βιώνει στα Τρίσβαθα της Οντότητάς του, να το «κωδικοποιήσει», να το «περιγράψει» κατά το δυνατό, να το «διδάξει» (με έμμεσο τρόπο)…. Είναι δύο διαφορετικοί δρόμοι. Άραγε μπορούμε να τους αρνηθούμε το δικαίωμα να το πράξουν; Μπορούμε να αρνηθούμε το Μεγαλείο είτε στον ένα, είτε στον άλλο;… Οφείλουμε όμως να αποκαταστήσουμε τον Αντισθένη, που η ακαδημαϊκή ανοησία και η ιστορική ανεπάρκεια, παραγκώνισε, στερώντας μας την Ζωντανή Σοφία του, στις «πραγματικές διαστάσεις» του. Οφείλουμε τιμή στον Αντισθένη, ένα Μεγάλο Έλληνα.

Βασικές Αντιλήψεις της Κυνικής Φιλοσοφίας

Η Βασική Αντίληψη από την οποία Εκκινεί ο Αντισθένης (κι όποιος θέλει να παρακολουθήσει το ξετύλιγμα της «βιωματικής πορείας» του), για να κατανοήσει την Ύπαρξη, τον Εαυτό του, τον Κόσμο, είναι η Ίδια η Ύπαρξή του, ο Εαυτός του, το Είναι του.

Επειδή ακριβώς το Ίδιο Είναι «Συλλαμβάνεται Άμεσα», σαν η «Παρούσα Συνείδηση», σαν Πρωταρχικό Βίωμα, γίνεται αντιληπτό ότι «Βίωμα» και «Όνομα» (έννοια, λέξη), «ταυτίζονται»: Αυτό σημαίνει πως «αυτό που βιώνουμε» (αντιλαμβανόμαστε, ζούμε) το «ονομάζουμε», και πως «ονομάζουμε» μόνο «ό,τι βιώνουμε», κι ακόμα πως το «όνομα» υποδεικνύει, φανερώνει την ουσία αυτού που αντιλαμβανόμαστε. Έτσι η «γνωσιολογία» μας, αλλά κι η «διυποκειμενικότητα»  κι «συνεννοησή» μας (σαν ανθρώπων), στηρίζεται αυστηρά και μόνο στο «Έδαφος της Εμπειρίας»… Με αυτόν τον τρόπο το πνευματικό έδαφος (το έδαφος της μεταφυσικής, της διανόησης, της αντίληψης, της ζωής) είναι τελείως ξεκάθαρο (τουλάχιστον για τους «νοήμονες»)…

Μπορούμε μόνο ό,τι βιώνουμε να ονομάζουμε και τότε τα ονόματα αντιστοιχούν σε βιώματα (δηλαδή στην πραγματικότητα). Δεν μπορούμε να δημιουργούμε έννοιες  για πράγματα που «φανταζόμαστε» ή μας «πληροφόρησαν γι’ αυτά», ή δεν υπάρχουν, γιατί τότε γλιστράμε από την Πραγματικότητα στην «φαντασία»… Είναι γνωστή η αντίρρηση του Αντισθένη στον Πλάτωνα: «Ω Πλάτων, ίππον μεν ορώ, ιππότητα δ’ ουχ ορώ». Βεβαίως ο Αντισθένης απλώς εφιστά την προσοχή μας για να μην ολισθήσουμε σε «ανθρώπινες κατασκευές», δεν αρνιόταν το νοητικό βίωμα, το νοητικό όραμα, την ιδέα αυτή καθεαυτή… γι’ αυτό και ο Πλάτωνας του απάντησε, για να ακούσει όχι ο Αντισθένης αλλά κάποιοι άλλοι: «έχεις μεν ω ίππος οράται τόδε το όμμα, ω δε ιππότης θεωρείται ουδέπω κέκτησαι». Στην πραγματικότητα και οι δύο είχαν σαφή αντίληψη για την υπερβατική πραγματικότητα, και γνώριζαν τι έλεγαν, και γνώριζαν ότι κι οι δύο είχαν δίκηο γιατί ισχύουν και τα δύο, Ο διάλογος δεν γινόταν για να πει κάτι ο ένας στον άλλο, ο διάλογος γίνονταν για να ακούσουν οι ακροατές. Οι δύο Σοφοί έπαιζαν θέατρο.

Ούτε μπορούμε εξ’ άλλου μέσω συνδυασμού όρων, και συσχέτιση, και συλλογιστικής μεθόδου, να φτάσουμε στην αλήθεια: Με άλλα λόγια η αποδοχή πραγμάτων που δεν ανήκουν στην «εμπειρία» (πνευματική, νοητική, ψυχολογική, υλική), ή αλλιώς η διανοητική σκέψη μας παραπλανά… Γι’ αυτό ο Αντισθένης έλεγε: «Αρχή παιδεύσεως η των ονομάτων επίσκεψις».

Αυτή η Αρχική Τοποθέτηση του Αντισθένη Υποδεικνύει ότι πρέπει να έχουμε εμπειρία για ό,τι πράγμα μιλάμε και δεύτερον ότι κάθε πράγμα είναι «αυτό που είναι». Αποκαλύπτεται άμεσα σαν βίωμα, σαν θέαμα ζωντανό στην αντίληψη, δεν μπορεί να προσδιορισθεί έμμεσα με την χρήση άλλων εννοιών ή με την συλλογιστική σκέψη, με μία περιγραφή.

Έτσι η Πρώτη Αρχή από την Οποία ξεκινά ο Αντισθένης (κι όποιος θέλει να τον «παρακολουθήσει») είναι το Ίδιο Είναι, η Παρούσα Συνείδηση, η Παρούσα Ύπαρξη (που ασφαλώς είναι κάτι πολύ πλατύτερο από αυτό το σώμα μέσα στο οποίο εκδηλώνεται): Αυτό το Είναι, η Παρούσα Ύπαρξη, «είναι αυτό που είναι». Σύμφωνα με την «γνωσιολογική θεώρηση» του Αντισθένη είναι «ένα άμεσο θέαμα» (βίωμα, εμπειρία), δεν μπορεί να περιγραφεί με άλλους όρους, με διάφορες περιγραφές, ή οτιδήποτε άλλο. Έτσι Ευθύς εξ’ αρχής η Πρώτη Αρχή (η Ύπαρξή μας) μας αποκαλύπτεται σαν Άμεσο Βίωμα. Και «Πως» μας Αποκαλύπτεται; Είναι (Βιώνουμε ότι Είναι) Απροσδιόριστη, Απεριόριστη, Υπερβατική, Άχρονη, και ταυτόχρονα (αυτή η Αόρατη Οντότητα, η Ψυχή) είναι παρούσα εδώ, τώρα, σε αυτό το σώμα, σε αυτό τον κόσμο… Από αυτή την «Βασική Αντίληψη της Ύπαρξης» ο Αντισθένης κατανοούσε ότι η Ύπαρξη (η Παρούσα Συνείδηση) Είναι Ένας Χώρος Καθαρός, Ελεύθερος, μη «διαμορφωμένος», που υπάρχει από Μόνος του, τελείως φυσικά και «περιστασιακά» συνδέεται τώρα, εδώ με αυτό το σώμα. Αυτή είναι η «Αληθινή Ανθρώπινη Φύση» του ανθρώπου, του καθενός μας.

Η Αυτογνωσία, η Γνώση Αυτής της Αληθινής Ανθρώπινης Φύσης μας, είναι η Αληθινή Ζωή, κι ο Αληθινός Σκοπός του ανθρώπου κι η Αληθινή Ευδαιμονία.

Η Αυτογνωσία, σαν Βιωματική Πορεία, είναι η Αληθινή Αρετή. Κι η Αληθινή Αρετή είναι η Αυτογνωσία, δηλαδή η Βίωση της Αληθινής Ανθρώπινης φύσης μας.

Η Αληθινή Ανθρώπινη Φύση λοιπόν είναι εξ’ αρχής Καθαρή και Αγαθή, και το να ζούμε σύμφωνα με την Φύση (το να Βιώνουμε την Φύση μας) είναι ο Δρόμος της Αληθινής Αρετής, ο Δρόμος της Αληθινής Ζωής. Πως όμως μπορεί να γίνει αυτό;

Ο κόσμος όπως τον βλέπει ο Κυνικός κι όπως τον ζουν οι άνθρωποι

Ο άνθρωπος που εδώ και χιλιάδες χρόνια γεννιέται στα πλαίσια μίας κοινωνίας, «διαμορφώνεται» από την κοινωνία, στην εξωτερική συμπεριφορά, στις ψυχολογικές τάσεις, στη διανοητική γνώση (δηλαδή να σκεφτόμαστε με ορισμένο τρόπο και με βάση νοητικά στερεότυπα)…

 Χωρίς να το θέλει ο άνθρωπος (γιατί δεν μπορεί να το ελέγξει, αφού η «διαμόρφωσή» του αρχίζει από την γέννησή του, από τα μικρά  του χρόνια, καθώς εντάσσεται μέσα στο πολιτισμικό περιβάλλον του) «διαμορφώνεται» και γίνεται εικόνα της κοινωνίας μέσα στην οποία ζει.

Έτσι οι άνθρωποι οι «ενταγμένοι» στην κοινωνία αποδέχονται κάποιους βασικούς θεσμούς και βολεύονται σε κάποια κοινωνική κατάσταση (η οικονομική εξουσία και κατάσταση, η ιδιοκτησία κι η κατοχή ή μη-κατοχή πλούτου, η συναλλαγή και το εμπόριο… η πολιτική εξουσία κι η συμμετοχή ή μη-συμμετοχή στην εξουσία, η κοινωνική θέση… τα υλικά αγαθά και η οργάνωση της υλικής ζωής… είναι παράγοντες που διαμορφώνουν ένα πολιτιστικό περιβάλλον μέσα στο οποίο όλοι προσπαθούν να βολευτούν…)…

Αλλά έτσι οι άνθρωποι, αποδεχόμενοι την διαμόρφωσή τους από την κοινωνία και εντασσόμενοι μέσα στην συγκεκριμένη κοινωνία ζουν όχι την Φύση τους, την Ελευθερία, την Ευδαιμονία, αλλά μία ζωή διαμορφωμένη σε όλους τους τομείς.

Ποια είναι λοιπόν η Θέση του Σοφού (Αντισθένη) κι η Στάση του απέναντι στην ζωή; 

Ο Σοφός είναι «τελείως έξω» από αυτόν τον διαμορφωμένο κόσμο, αλλά όχι μακριά από τους ανθρώπους. Αποδέχεται τους ανθρώπους, την «κοινωνία των ανθρώπων» αλλά όχι την «διαμόρφωσή» τους, σε όλα τα επίπεδα…

Καθώς ο Σοφός Βιώνει την Αληθινή Ανθρώπινη Φύση του, την Απόλυτη Ελευθερία της Φύσης του, που από μόνη της «γνωρίζει» να «αυτορυθμίζεται» με βάση την Αλήθεια, την Λογική, την Δικαιοσύνη, κλπ. είναι από την Φύση του Ενάρετος. Ταυτόχρονα όμως επειδή είναι εξ’ αρχής Ελεύθερος μπορεί να διακρίνει, να ελέγξει, και να απορρίψει κάθε «διαμόρφωση», σε σωματικό, ψυχολογικό, διανοητικό, επίπεδο. Η Ελευθερία για τον Σοφό (και καθένα που θέλει να ακολουθήσει τον Δρόμο του Σοφού) είναι προϋπόθεση για να «καθαρισθεί» από όλες τις «βρωμιές» του δήθεν πολιτισμού… η Ελευθερία δεν έρχεται στο τέλος… Με αυτή την έννοια δεν «αναγνωρίζεται» καμία «αρχή», καμία «αυθεντία», καμία «εξουσία», τίποτα που να μπορεί να «επιβληθεί» στην Συνείδηση του Σοφού. Είναι Τελείως Ελεύθερος.

Με αυτό τον τρόπο ο Αντισθένης (κι αργότερα ο Διογένης κι οι μετέπειτα Κυνικοί) μας ρίχνει στα «Βαθιά Νερά της Ύπαρξης», στην «Ελευθερία της Φύσης» μας, και μας αποδίδει ολόκληρη την Ευθύνη της Ύπαρξής μας… Όμως κάτι τέτοιο προκαλεί «σοκ» στον «αφιλοσόφητο νου». Το να Αποκαλύπτεις στον άλλο την «Ελευθερία της Φύσης» του, να του αφαιρείς όλες τις «διαμορφώσεις», του μυαλού, της ψυχολογίας, του σώματος, τις οποίες έχει αποδεχτεί και στις οποίες έχει βολευτεί, είναι σαν να του αφαιρείς το έδαφος κάτω από τα πόδια του. Αυτό το κάνει ο Σοφός «αφαιρώντας» την λογική των ανθρωπίνων συνηθειών, υποδεικνύοντας την αντίφαση Φύσης και θεσμών, την ρηχότητα της οργάνωσης της κοινωνικής ζωής…

Ο Κυνικός, Ελεύθερος και Σοφός, ο Αληθινός Δάσκαλος, κι όχι οι αγύρτες που ντύνονταν τον τρίβωνα (χονδροειδή μανδύα), έπαιρναν στο χέρι την βακτηρία (ραβδί) και κρεμούσαν στον ώμο την πήρα (σακούλι) και παρίσταναν τους δασκάλους των ανθρώπων… δεν δίσταζε να υποδείξει την ανοησία, την μικρότητα, την γελοιότητα και το αδιέξοδο της «πολιτισμένης» ζωής. Αυτό που πολεμούσε δεν ήταν η κοινωνία, η οργανωμένη κοινωνική ζωή, αλλά οι μη φυσικοί θεσμοί, συνήθειες, και τρόποι ζωής που είχαν επιβληθεί στους ανθρώπους διαστρεβλώνοντας την ζωή τους (ιδιοκτησία, πλούτος, συναλλαγή, πολιτική εξουσία, υποτιθέμενη ευγένεια, δήθεν καλοί τρόποι…)… Ήθελε μία «κοινωνία αληθινών ανθρώπων» κι όχι μία κοινωνία «υπνωτισμένων δούλων»… Γι’ αυτό ο Διογένης γυρνούσε μέρα μεσημέρι με το φανάρι του κι έλεγε «άνθρωπον ζητώ»…

Ο Δρόμος της Αρετής

Το Σημείο Εκκίνησης λοιπόν για τον Άνθρωπο (Αντισθένη) και τον κάθε άνθρωπο, είναι (με Προϋπόθεση την Ανόθευτη Καθαρή Ανθρώπινη Φύση του, που Είναι εξ’ ορισμού Ελεύθερη) η Σωκρατική Αυτοεξέταση κι έλεγχος της ύπαρξης, της ζωής, σε όλα τα επίπεδα… Για να Βιώσει και να Εδραιώσει κάποιος την Ελεύθερη Φύση του, το Αληθινό Είναι του, πρέπει να περάσει διάφορες βαθμίδες, αρχίζοντας από την εξωτερική υλική ζωή και μετά να προχωρήσει σε πιο εσωτερικά και ανώτερα πνευματικά επίπεδα… μία πορεία που θα τον Οδηγήσει ως την Απόλυτη Φύση του που ταυτίζεται με τον Ένα Θεό.

Ο Δρόμος της Αυτοεξέτασης, της Αυτογνωσίας, της Αρετής έχει τέσσερα στάδια. Πρέπει κάποιος να ολοκληρωθεί στα διάφορα επίπεδα της ανθρώπινης ύπαρξής μας με την κατάκτηση και την αυθεντική βίωση της αντίστοιχης αρετής:

α) Στο εξωτερικό υλικό επίπεδο πρέπει να κατακτήσουμε την Αρετή της Εγκράτειας. Ο άνθρωπος πρέπει να αναγνωρίσει τις πραγματικές ανάγκες του, να περιοριστεί στις απολύτως απαραίτητες ανάγκες του απορρίπτοντας όλα όσα περιττά  («ανάγκες», «συνήθειες», «τρόπους ζωής») του έχει «φορτώσει» ο δήθεν πολιτισμός. Με άλλα λόγια πρέπει να μάθουμε να ζούμε μία απλή, φυσική, βιολογική και υλική ζωή…

β) Σε ψυχολογικό επίπεδο (δηλαδή στο εσωτερικό επίπεδο των συναισθημάτων, των τάσεων, των επιθυμιών κι όλων των ασυνείδητων παρορμήσεων…) πρέπει να κατακτήσουμε την Αρετή της Καρτερίας, αφήνοντας την Ζωή να μας Οδηγήσει, αποδεχόμενοι τα πράγματα που είναι όπως είναι, χωρίς ταραχή, χωρίς ψυχολογική αντίσταση, και μην παρεκκλίνοντας από τον Δρόμο της Αρετής ό,τι κι αν συμβαίνει γύρω μας…

γ) Σε διανοητικό επίπεδο πρέπει να κατακτήσουμε την Αρετή της Απάθειας, της βιωματικής αντιμετώπισης των πραγμάτων, χωρίς διανοητικές αναλύσεις και διαμάχες και χωρίς να υιοθετούμε την μία ή την άλλη «κατασκευασμένη» άποψη. 

Όλη η διανοητική δραστηριότητα, η μάθηση, οι επιστήμες, όλα είναι άχρηστα, ανίσχυρα να μας οδηγήσουν στην Αλήθεια. Συχνά όλη αυτή η «συσσωρευμένη γνώση» γίνεται εμπόδιο στην πορεία μας προς την Αλήθεια… Στην πραγματικότητα σε βιωματικό επίπεδο υπάρχει ταυτισμός και συμφωνία όταν βιώνουμε ένα πράγμα (είτε εμείς μόνο, είτε χιλιάδες άνθρωποι, αφού η ανθρώπινη φύση είναι κοινή, ίδια σε όλους μας…). 

Διαμάχη αντίθεση υπάρχει μόνο σε διανοητικό επίπεδο, όταν δηλαδή υπάρχει συσχέτιση εννοιών και διαφορετική εκτίμηση και τοποθέτηση των εννοιών μέσα στην σκέψη και τον λόγο (αφού ο καθένας έχει τα δικά του κριτήρια)… 

Γι’ αυτό ο Αντισθένης «διαφωνούσε» με την τακτική των άλλων φιλοσόφων να παραδίδουν μαθήματα γνώσης κι επιστήμης, κι είχε συγκρουστεί πολλές φορές με τον Πλάτωνα γι’ αυτό το ζήτημα…

δ) Μόνο όταν ο άνθρωπος κατακτήσει ολοκληρωτικά και τις τρεις προηγούμενες αρετές μπορεί να Βιώσει την Αληθινή  Φύση του Αποκαθαρμένη, Πλήρως Αποδεσμευμένη, το Αληθινό Είναι του, το Καθαρό Είναι, χωρίς «διαμορφώσεις», εξωτερικές (υλικές), ψυχολογικές, διανοητικές. Η Κατάκτηση (πραγματική και βιωματική) της Τέταρτης Αρετής της Αληθινής Αταραξίας, της Αληθινής Ευδαιμονίας Αναδύεται Φυσιολογικά σαν Επιστέγασμα όλης της πνευματικής προσπάθειας…

Η διδασκαλία στην πράξη

Επειδή ο Αντισθένης (κι ο Διογένης κι οι άλλοι Κυνικοί) δίδασκε την Εσωτερική Ελευθερία, την Καθαρή Ύπαρξη, Καθαρή από τις «διαμορφώσεις», δηλαδή ένα καθαρά βιωματικό τρόπο ζωής (όχι μόνο εξωτερικά αλλά και εσωτερικά), δεν είχε κάποια θεωρία συγκεκριμένη, διατυπωμένη… μόνο παρατηρήσεις για την Ανθρώπινη Φύση και την λειτουργία της είχε, από την προσωπική εμπειρία του (και χωρίς να διεκδικεί απόλυτο κύρος για όσα έλεγε). Καθένας έπρεπε να κατακτήσει μόνος του, προσωπικά, την Αλήθεια.

Επειδή εξάλλου ο Κυνικός Τρόπος Ζωής ήταν καθαρά εσωτερικός και προσωπικός κι ο καθένας έπρεπε μόνος του, για τον εαυτό του, να Αναγνωρίσει την Αληθινή Φύση του, το Αληθινό Είναι του, να έχει Αυτογνωσία, οι Κυνικοί ήταν πάντα μοναχικοί δάσκαλοι που σκορπούσαν το Φως της Γνώσης με τον τρόπο ζωής τους και με το παράδειγμά τους, δεν έκαναν οπαδούς, σχολές σκέψης (όπως οι άλλοι φιλόσοφοι), και δεν δημιούργησαν ποτέ μία σχολή σε πρακτικό οργανωτικό επίπεδο.

Αυτό που μετέδιδαν οι Κυνικοί ήταν η Φλόγα της Ζωής, κι όχι θεωρίες περί του Είναι, ή διδασκαλίες περί ηθικής ζωής, η περί πρακτικής ζωής. Είναι λάθος από επιστημονική και ιστορική άποψη, αγνοώντας το βάθος της διδασκαλίας των Κυνικών, να τους θεωρούμε απλά εκκεντρικούς, αρνητές του πολιτισμού, αντικοινωνικούς, κλπ, δηλαδή να κρίνουμε σε τελείως επιφανειακό επίπεδο…  

Η Κυνική Διδασκαλία είχε ένα Τεράστιο Μεταφυσικό Βάθος, που έφτανε ως το Αληθινό Είναι, ως την Βάση των πάντων. Η Μεταφυσική τους ήταν τελείως αναρχική  αφού αρνιόνταν όχι μόνο την διατύπωση θεωριών περί του Είναι, αλλά και την κωδικοποίηση της πρακτικής τους, που ήταν πάντα αυθόρμητη κι αυτοσχέδια… Τελείως αναρχικοί κατέλυαν τα πάντα όχι από διάθεση καταστροφής (ή με βίαιο τρόπο) αλλά για να ελευθερώσουν την Ύπαρξη από τις «διαμορφώσεις» της, τον κάθε άνθρωπο που είχαν απέναντί τους από τις προσωπικές «διαμορφώσεις» του.

Διέλυαν όλα τα στερεότυπα σε υλικό, ψυχολογικό, διανοητικό επίπεδο, με πράξεις, με στάση ζωής και με διανοητική ειρωνεία για όσους ήθελαν ή νόμιζαν ότι έχουν μία ερμηνεία της Πραγματικότητας (που θα μπορούσαν τάχα να περιγράψουν στους άλλους)… Το μοναδικό αντίστοιχο των Κυνικών στην ιστορία του πνεύματος θα το συναντήσουμε πολλούς αιώνες μετά στους αναρχικούς δασκάλους του Ζεν (τους γνήσιους δασκάλους)… Οι Κυνικοί έφτασαν ακόμα στο σημείο μολονότι είχαν τον ρόλο του Αληθινού Δασκάλου των ανθρώπων να αρνιούνται ακόμα και τον ρόλο τους, του τυπικού δασκάλου. Η Μη οργάνωση μίας φιλοσοφικής σχολής, οπαδών, κλπ, η επιλογή του μοναχικού φιλοσοφικού βίου ήταν Επιλογή όχι αδυναμία.

Η Απόλυτη Ελευθερία του Πνεύματος των Κυνικών οδηγεί στην «κυνική παρρησία», στα πλαίσια της οποίας λέγονται όλα σε όλους… Ο Διογένης δεν δίστασε να δώσει ένα μάθημα στον Αλέξανδρο, όταν του είπε να παραμερίσει για να μην του κρύβει τον ήλιο. Ο Διογένης δεν είχε ανάγκη τον ήλιο, αλλά ο Αλέξανδρος είχε ανάγκη να συνειδητοποιήσει τον Αληθινό Εαυτό του. Άραγε έλαβε το μήνυμα;… Στην πραγματικότητα ο Κυνικός δεν διδάσκει από προσωπική ανάγκη για κάτι, Απλά προσφέρει από τον Πλούτο της Σοφίας του στους μισότυφλους, είτε είναι κοσμοκράτορες σαν τον Αλέξανδρο, είτε απλοί καθημερινοί ταλαιπωρημένοι άνθρωποι…

Τυπικά οι Κυνικοί χρησιμοποιούσαν διάφορους τρόπους για να διδάξουν. Χρησιμοποιούσαν:

α) Το «κριτικό κήρυγμα» σε μεγάλες συνελεύσεις ανθρώπων, γιορτές, κλπ.

β) Την «σκανδαλώδη συμπεριφορά», την παράλογη, ή την άσχετη συμπεριφορά, για να αφυπνίσουν τις συνειδήσεις των ανθρώπων σε συγκεκριμένα ζητήματα.

Γ) τον «προκλητικό διάλογο» στα πλαίσια του οποίου «αποδομούσαν» τα πάντα, θεσμούς, συμπεριφορές, στάσεις ζωής, αντιλήψεις…

Σκοπός των κυνικών ήταν να απαλλάξουν τον άνθρωπο από τα στερεότυπα της συμπεριφοράς, ώστε να λειτουργήσει σε ένα ανώτερο επίπεδο συνείδησης.

Προεκτάσεις της Κυνικής Αντίληψης

Οι Κυνικοί είχαν σαν Βασική Αρχή (Βάση της Αντίληψής τους, της Ζωής τους, της Πράξης τους) την Απόλυτη Ελευθερία.

 Η Ελευθερία Είναι η Βάση από την οποία Εκκινούν για να απομακρύνουν όλα τα «ψεύτικα» φορτία της Συνείδησης.

 Η Ελευθερία δεν έρχεται στο τέλος μίας εκπαιδευτικής πορείας. Αυτό που έρχεται στο τέλος είναι η Καθαρή Συνείδηση… Στην πορεία μας προς την Αλήθεια, προς την Αληθινή Φύση μας, πρέπει να απαλλαγούμε από την «γνώση», όχι να «συσσωρεύουμε» γνώση… Ακόμα και η φιλοσοφική ενασχόληση (σαν μάθηση) είναι άχρηστη… Αυτό που προσπαθούσε ο Πλάτωνας να κωδικοποιήσει λογικά και να εξηγήσει, δηλαδή την Βίωση του Απολύτου Αγαθού, οι Κυνικοί το Βίωναν «απορρίπτοντας» όλες τις βρωμιές της Συνείδησης..

Ο Κυνισμός έχει μία Βαθιά Ψυχολογική Γνώση, μία Στέρεα Λογική και μία Άμεση Τεχνική που Οδηγεί στο Βίωμα της Πραγματικότητας, πέρα από τις «ανοησίες»… Ο άνθρωπος έχει Απόλυτη Υπευθυνότητα κι Ευθύνη (σαν ηθική μονάδα). Εναπόκειται στην δική μας θέληση και τις δικές μας επιλογές να εξελιχθούμε, να Βιώσουμε την Αρετή, την Αλήθεια, την Πραγματικότητα… ή να καταστραφούμε…

Οι Κυνικοί, τελείως έξω από τον κόσμο, αλλά δίπλα στους ανθρώπους είναι πολίτες της Φύσης, του κόσμου, κι όχι της «διαμορφωμένης κοινωνίας»…

Το Αναγκαιότατο Μάθημα

Αν και ο Αντισθένης έγραψε διαλόγους (από τα οποία διασώθηκαν ελάχιστες φράσεις) δεν το έκανε για να διδάξει θεωρίες (όπως έκανε ο Πλάτωνας) αλλά για να μεταδώσει την Φλόγα της Γνώσης…

Όταν (σύμφωνα με τον Διογένη τον Λαέρτιο) ρώτησαν τον Αντισθένη «τι των μαθημάτων αναγκαιότατον» απάντησε «το κακά απομαθείν» Σε αυτή την φράση κλείνεται όλη η Διδασκαλία του Μεγάλου Σοφού. Τα «κακά» είναι όλες οι «διαμορφώσεις» της ύπαρξης (σε όλα τα επίπεδα). Το «απομαθείν» υποδεικνύει πρώτον ότι όλα τα κακά (οι «διαμορφώσεις») επιβλήθηκαν στην ανθρώπινη φύση και δεύτερον ότι η μόνη διέξοδος είναι η «απαλλαγή» μας από όλες αυτές τις διαμορφώσεις, να ξεμάθουμε όσα μας «έμαθαν» (η κοινωνία, οι καταστάσεις, η αδυναμία μας…)… 

Ο Αντισθένης (κι οι άλλοι Κυνικοί) υπήρξαν, τόσους αιώνες, μέχρι σήμερα, οι μεγαλύτεροι επαναστάτες, σε όλα τα επίπεδα…

Όταν εξάλλου ο Αντισθένης έλεγε ότι προορισμός του ανθρώπου είναι το «κατ’ αρετήν ζην» προφανώς εννοούσε την Ολοκληρωτική Αρετή της Αυτογνωσίας που περιλαμβάνει μέσα της κάθε επιμέρους αρετή και δεν εννοούσε ούτε μία ηθική στάση, ούτε μία ψυχολογική συμπάθεια προς τους άλλους, ούτε ευπρεπείς εξωτερικούς τρόπους. 

Η Αρετή για τον Αντισθένη (όπως για όλους τους αρχαίους έλληνες φιλοσόφους) είχε πολύ βαθύτερη έννοια, ήταν μία μεταφυσική πραγματικότητα..

Όταν ο Αντισθένης λέει ότι «η αρετή είναι διδακτή» δεν εννοούσε την μετάδοση μίας ηθικής θεωρίας αλλά το «απομαθείν» όλων των κακών της ανθρώπινης φύσης που έχει συσσωρεύσει ο δήθεν πολιτισμός… 

Αυτή η Αρετή όχι μόνο  είναι ένα όπλο του κάθε ανθρώπου με το οποίο μπορεί να πολεμήσει για την Ελευθερία του (για να επιβάλλει την Ελευθερία του, να υπερασπιστεί την Ελευθερία του απέναντι σε όλες τις υλικές, ψυχολογικές, και διανοητικές επιθέσεις του περιβάλλοντος), αλλά είναι συνάμα κι ένα όπλο που κανείς δεν μπορεί να μας το αφαιρέσει («αναπόβλητον όπλον η αρετή»), γιατί ταυτίζεται με την ίδια την Φύση μας. Πόσοι όμως από μας το χρησιμοποιούν;

Σίγουρα, για να Βιωθεί η Αρετή (η Αυτογνωσία) χρειάζεται όπως έλεγε ο Αντισθένης «πόνος», πολύς κόπος και διαρκής αγώνας. Με την ηρωική πάλη όμως εναντίον όλων των «διαμορφώσεων» της ύπαρξης μπορούμε να Ανυψωθούμε ως την Σφαίρα του Είναι που Ενοποιεί τα πάντα μέσα της. 

Αυτό το Είναι, το Είναι του καθενός είναι το Είναι των Πάντων, του Παντός (αφού Αποκαλύπτεται μέσα μας Χωρίς Ιδιότητες, Απεριόριστο, Υπερβατικό…). Αυτό το Είναι είναι Αυτό που οι άνθρωποι ονομάζουν Θεό, είναι ο Αληθινός Θεός: Όπως έλεγε ο Αντισθένης: «κατά νόμον είναι πολλούς θεούς, κατά δε φύσιν ένα»… Με άλλα λόγια, άσχετα από τις αντιλήψεις των ανθρώπων, Υπάρχει Μόνο Μία Οντολογική Μεταφυσική Βάση… Αυτό το είπε ένας Σοφός εικοσιπέντε αιώνες πριν… Πώς να μην τιμούμε τέτοιους ανθρώπους; Και πώς να μην τους ευγνωμονούμε; (τουλάχιστον όσοι τους κατανοούμε και διδασκόμαστε από την Αιώνια Σοφία τους)…

ΠΗΓΗ