Τα Ρεβίθια - Μια Αρχαία τροφή με διαχρονική αξία

Τα ρεβίθια – Από την προϊστορία στην αρχαία Ελλάδα

Τα ρεβίθια (Cicer arietinum) αποτελούν ένα από τα αρχαιότερα καλλιεργούμενα φυτά του πλανήτη. Ανασκαφές στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο αποκάλυψαν σπόρους ρεβιθιών που χρονολογούνται στην 7η χιλιετία π.α.χ.χ. Στην Ελλάδα, δείγματα

έχουν βρεθεί σε προϊστορικούς οικισμούς της Θεσσαλίας, γεγονός που δείχνει ότι οι πρόγονοί μας κατανάλωναν το όσπριο αυτό ήδη από τη Νεολιθική εποχή.

Ρεβίθια στην Αρχαία Ελληνική Γραμματεία

Ο Όμηρος κάνει αναφορά σε όσπρια που έβραζαν «ὥσπερ ἐρεβίνθους ἐν πυρί» (Ιλιάδα, Ν 588), παρομοιάζοντας τους ήρωες με ρεβίθια που αναπηδούν στη φωτιά.

Ο Θεόφραστος στα «Περί φυτών ιστορίαι» μιλά για δύο ποικιλίες: το λευκό και το μέλαν ρεβίθι, σημειώνοντας διαφορές στη γεύση και τη χρήση τους.

Ο Διοσκουρίδης (1ος αι. μ.α.χ.χ) στο έργο «Περί ύλης ιατρικής» αναφέρει τα ρεβίθια ως τροφή αλλά και ως φάρμακο, αποδίδοντάς τους διουρητικές και θερμαντικές ιδιότητες.

Ο Γαληνός, σπουδαίος γιατρός της αρχαιότητας, τόνιζε τη θρεπτική τους αξία, αλλά προειδοποιούσε για υπερβολική κατανάλωση γιατί μπορούσαν να προκαλέσουν φούσκωμα.

Διατροφική και κοινωνική αξία

Τα ρεβίθια ήταν καθημερινή τροφή του λαού, αλλά είχαν θέση και στα πλούσια συμπόσια:

Καταναλώνονταν ψητά, βραστά ή ακόμη και καβουρδισμένα σαν σνακ – όπως τα ξέρουμε σήμερα ως στραγάλια.

Συχνά συνόδευαν κρασί ή σερβίρονταν πριν το κύριο φαγητό.

Έδιναν δύναμη σε εργάτες και στρατιώτες, καθώς ήταν πλούσια σε φυτική πρωτεΐνη και υδατάνθρακες.

Οι αρχαίοι Έλληνες εκτιμούσαν ιδιαίτερα την απλότητα και τα ρεβίθια συνδέονταν με τη λιτή διατροφή των φιλοσόφων. Ο Πυθαγόρας, μάλιστα, φαίνεται να τα απέφευγε, όχι λόγω γεύσης, αλλά για συμβολικούς και θρησκευτικούς λόγους.

Συμβολισμοί και παραδόσεις

Τα ρεβίθια συχνά είχαν και συμβολικό ρόλο:

Στις γιορτές και στα ταφικά έθιμα τα όσπρια (μαζί με φακές και κουκιά) προσφέρονταν ως τροφή της μνήμης, συνδέοντας τη γη με τον κύκλο της ζωής.

Ο ίδιος ο καρπός, στρογγυλός και γήινος, συμβόλιζε τη γονιμότητα και την ανανέωση.

Από την αρχαιότητα στο σήμερα

Η πορεία των ρεβιθιών δεν σταματά στην κλασική εποχή:

Οι Ρωμαίοι τα ενσωμάτωσαν στη διατροφή τους, διαδίδοντάς τα σε όλη τη Μεσόγειο.

Στους βυζαντινούς χρόνους παρέμειναν καθημερινό όσπριο και απαραίτητο σε περιόδους νηστείας.

Στη νεότερη Ελλάδα έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι της τοπικής γαστρονομίας, με χαρακτηριστικά πιάτα όπως η Σιφνέικη ρεβιθάδα ή η ρεβιθόσουπα με λεμόνι, ρεβιθοκεφτεδες, γαρνιτούρα σε πολλά κυρίως πιάτα κλπ.

Συμπέρασμα

Τα ρεβίθια δεν είναι απλά ένα φαγητό. Είναι μια διατροφική και πολιτισμική κληρονομιά που ενώνει τη Νεολιθική εποχή με το σήμερα. Από τα συμπόσια της κλασικής Αθήνας μέχρι τις κατσαρόλες των ελληνικών νησιών, το ταπεινό ρεβίθι παραμένει τροφή δύναμης, υγείας και ιστορίας.

Κάθε φορά που βράζουμε ρεβίθια, αναβιώνουμε μια παράδοση χιλιάδων ετών.