Φτωχοποίηση στο ιερόν της Ενιαίας Αγοράς

Συντάκτης: 
Θανάσης Βασιλείου
Οι φτωχοποιημένοι Ελληνες ας παρηγορηθούμε. Η είδηση των ημερών ήταν η φτωχοποίηση των Ιταλών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ιταλικής στατιστικής υπηρεσίας, η τέταρτη ισχυρότερη χώρα
της Ε.Ε. σε μια δεκαετία τριπλασίασε τη φτώχεια της. Από 1,6 εκατ. το 2006, στην Ιταλία ζουν σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας 4,7 εκατ. άνθρωποι το 2016. Και λοιπόν;

Τυπικά, η κρίσιμη δεκαετία ολοκληρώνεται σε δυο-τρεις βδομάδες. Στις 9 Αυγούστου 2007, η ισχυρή τράπεζα BNP Paribas είχε ανακοινώσει την έκθεσή της στα τοξικά ομόλογα των ΗΠΑ. Υποτίθεται ότι κατείχε «τα ασφαλέστερα περιουσιακά στοιχεία», η αξία των οποίων είχε σχεδόν μηδενιστεί.

Η μέρα αυτή θεωρείται ιδρυτική της οικονομικής κρίσης του 21ου αιώνα – της μεγαλύτερης οικονομικής κρίσης του δυτικού καπιταλισμού από το 1929, ο κύκλος της οποίας είχε κλείσει τότε, δέκα χρόνια αργότερα, με τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Πώς σήμερα το ιερατείο της Ενιαίας Αγοράς αποτιμά τη δεκαετία; Πώς και γιατί η Ελλάδα κόλλησε στην πολλαπλή κρίση; Γιατί φτωχαίνουν οι λαοί; Σίγουρα, δεν μιλάμε για κανονικότητα ή για επώδυνη δημοσιονομική προσαρμογή, όπως το παρουσιάζουν η ευρωπαϊκή ελίτ ή το ΔΝΤ.

Ορισμένα συμβάντα ή όψεις της Ε.Ε. απαντούν στην αναντιστοιχία προσδοκιών που καλλιεργήθηκαν και συμφερόντων που προωθήθηκαν, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Οταν η πολιτική κυριαρχήθηκε από το δόγμα ότι οι αγορές έχουν πάντα δίκιο και οι κυβερνητικές παρεμβάσεις πάντα άδικο. Δεν ήταν τυχαία η ενοχοποίηση της κεϊνσιανής οικονομίας που προέκυψε από τις πληθωριστικές κρίσεις της δεκαετίας του 1970, ούτε η κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού των Θάτσερ-Ρέιγκαν.

Ας θυμηθούμε απλώς ότι η απάντηση της Ευρώπης στη στασιμότητα της δεκαετίας του 1960 και μετά, στις πετρελαϊκές κρίσεις της δεκαετίας του 1970, δεν ήρθε πολιτικά. Ηρθε μέσω των λόμπι των ευρωπαϊκών πολυεθνικών.

Οι επικεφαλής των εταιρειών έθεσαν το θέμα επείγουσας υλοποίησης της Συνθήκης της Ρώμης. Πίεσαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ανάγκη εκμετάλλευσης του συγκριτικού πλεονεκτήματος της «δυνητικής ενιαίας αγοράς»: σταυροφορική ολοκλήρωση, απορρύθμιση, νομισματική ένωση.

Στη δεκαετία του 1980, ο Βάις Ντέκερ, διευθύνων σύμβουλος της Philips, και άλλοι βιομήχανοι έθεσαν ζήτημα «ενοποίησης των κατακερματισμένων αγορών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας».

Το 1983 η ίδρυση της Ευρωπαϊκής Στρογγυλής Τράπεζας των Βιομηχάνων (European Roundtable of Industrialists-ERT) σηματοδότησε ποιοι είναι έξω και ποιοι μέσα. Τα συνδικάτα βρέθηκαν έξω και εκπροσωπήθηκαν τα ευρωπαϊκά επιχειρηματικά συμφέροντα στην Ε.Ε., με προνομιακή θέση, διακυβερνητική πρόσβαση και σχεδόν θεσμική συμμετοχή στις ευρωπαϊκές επιτροπές.

Η άμεση σχέση επιχειρηματιών με υπουργούς και εθνικούς ηγέτες ενισχύθηκε με προσωπικές επαφές, φιλίες, χρηματοδοτήσεις και συναλλαγές, συμπεριλαμβανομένων των σχέσεων μεταξύ διαδοχικών προεδρείων της Ευρωπαϊκής Στρογγυλής Τράπεζας των Βιομηχάνων και προέδρων της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Θεσμοποιήθηκαν οι περιστρεφόμενες πόρτες από τις επιχειρήσεις στις ηγεσίες χωρών και στην Κομισιόν.

Τα εταιρικά λόμπι προώθησαν τη νεοφιλελεύθερη ατζέντα της απορρύθμισης, την ιεράρχηση προτεραιοτήτων της Ενωσης προς όφελος των επιχειρήσεων, τις ιδιωτικοποιήσεις κ.λπ.

Οταν κατέρρευσε ο σοβιετικός συνασπισμός, οι κορυφαίοι τραπεζικοί όμιλοι της Δυτικής Ευρώπης έσπευσαν να οικοδομήσουν δίκτυα στην Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη και τα κατάφεραν. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, το 87% των τραπεζικών κεφαλαίων των χωρών του πρώην σοβιετικού μπλοκ βρισκόταν στα χέρια Δυτικοευρωπαίων τραπεζιτών.

Και ενώ οι αλλοδαποί μέτοχοι τραπεζών, κατά μέσο όρο, στην Ε.Ε. ήταν 29% (σε πολλές χώρες το ποσοστό αυτό ήταν πολύ υψηλότερο: στην Ιρλανδία και τη Βρετανία 53% και 52% αντίστοιχα και στο Βέλγιο 37%, στην περίπτωση της Εσθονίας, το ποσοστό αυτό ήταν 97%, ενώ στην Τσεχία και τη Σλοβακία ήταν 96%).

Οταν την 1η Μαΐου 2004, η Ενωση έγινε «Ευρώπη των 25» με ενσωμάτωση έντεκα χωρών της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης, η Ευρώπη ανέπτυξε επιτυχώς ένα άλλο στοιχείο: μια μεγάλη αυλή 100.000 πεινασμένων καταναλωτών και μια αγορά εργασίας που περιελάμβανε σύμμορφο εργατικό δυναμικό με καλό εργασιακό επίπεδο, καλά εκπαιδευμένο, αλλά φτηνό, με μισθούς κάτω του 10% των αντίστοιχων της Δυτικής Ευρώπης, και με γεωγραφική εγγύτητα.

Και στον βαθμό που μας ενδιαφέρει, τον «καυτό Ιούνιο του 2015», σε δείπνο εργασίας στη γερμανική καγκελαρία για τα δύο μεγάλα ευρωπαϊκά θέματα, τη συμφωνία για την Ελλάδα και την απειλή του Brexit, ομοτράπεζοι με τους Μέρκελ, Γιούνκερ, Ολάντ, Ντράγκι και ΔΝΤ (εκπρόσωποι των θεσμών) ήταν και 20 εκπρόσωποι των πιο ισχυρών λόμπι και βιομηχανιών της Ε.Ε. Αυτοί συναποφάσισαν τη συμφωνία για την Ελλάδα.

Γιατί τα θυμίζω όλα αυτά; Για να δείξω ότι οι ανισορροπίες, οι ασυμμετρίες και οι φτωχοποιήσεις είναι βαθιά πολιτικές και σκόπιμες∙ για να πω ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.

Ούτε οι αγορές είναι τόσο ενάρετες, ούτε οικογενειακό χόμπι είναι η πολιτική. Αλλά τι να κάνουμε, «ζούμε στην κοινωνία των λόμπι και των χόμπι», που έλεγε ο Κορνήλιος Καστοριάδης. Και στην Ελλάδα, στη μεταδημοκρατία, έχουμε αρκετούς χομπίστες που δίνουν εσωτερικές «μάχες» φανταστικών πολιτικών χώρων.

πηγη