1936: Σαν σήμερα πεθαίνει ο Ελευθέριος Βενιζέλος

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ανήκει σε κείνους τους προνομιούχους ανθρώπους που η φύση τους προικίζει γενναιόδωρα  με την ευλογία της. Του τα έδωσε όλα: Μυαλό, παράσταση, συναισθηματικό κόσμο, ανδρική λεβεντιά, χαμόγελο φωτεινό, γοητεία, πνευματικότητα, ρητορική ευφράδεια, υπόκριση, ευμάρεια. Δεν του αρνήθηκε σχεδόν τίποτα. Και όλα αυτά
συνταιριαχτήκαν απόλυτα με το ιδανικό συναίσθημα του μεγάλου χρέους που θεωρούνταν ένα ακόμα προσόν επί πλέον για την εποχή του, καθώς επίσης και με την πρώιμη και την έμφυτη σοβαρότητα  που ήταν τότε η σφραγίδα της καλής αγωγής

Ο καθηγητής Ν.Τωμαδάκης στο βιβλίο του «Ο Βενιζέλος Έφηβος»γράφει τα εξής ακόλουθα για το φυσικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ανδρώθηκε ο Μεγάλος Κρητικός:

«Δεν είναι υπερβολή  αν Κρής γράφων δια Κρήτα, είπη ότι η Μεγαλόνησος υπήρξεν εκπαιδευτήριο δια τον Βενιζέλον. Αν είχε γεννηθεί εις οποιαδήποτε επαρχία του ελευθέρου Βασιλείου, δεν θα αντιλαμβάνετο ούτε τους Τούρκους, ούτε τους  Ευρωπαίους υποστηρικτάς της ακεραιότητας της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, ώς τους αντελήφθη  υπό την σκιάν του Ψηλορείτη και εις την μικράν διπλωματική κονίστρα της Χαλέπας..

..Αυτό το αλωνάκι της Χαλέπας, της μετά το 1878,όπου ήδρευον οι Πρόξενοι των Μεγάλων Δυνάμεων, είναι η μεγάλη διπλωματική σχολή η οποία εξεπαίδευσε τον Βενιζέλον..»

Ο Βενιζέλος ζούσε την ψυχολογία των συμπατριωτών του Κρητών επαναστατών από κοντά. Στο αίμα του έρρεε το θάρρος της πατριωτικής οικογένειας των Πλουμιδάκηδων  του Θερίσσου και η σωφροσύνη του εμπόρου μεν αλλά λόγιου πατέρα του. Η παράδοσης που την τροφοδότησαν αφηγήσεις νεανικών φίλων του, δίνει ανάγλυφη την ζωή του στα γυμνασιακά  θρανία, στις πανεπιστημιακές αίθουσες και στην θητεία που έκανε στο υαλοπωλείο του πατέρα του ως και τα 26 του χρόνια.

Δεν ήταν ασκητής ο Ελ.Βενιζέλος. Η επαναστατική του ιδιοσυγκρασία δεν μπορούσε να ταυτιστεί με τον ασκητισμό και την κλειστή ζωή, του έως σχολαστικισμού, πνευματικού ανθρώπου. Ήξερε να ζήση, ήθελε να ζήση: Να χορέψει, να γλεντήσει, να γοητεύσει, να φλερτάρει, να ερωτευθεί χωρίς όμως όλα αυτά να γίνουν σκοπός της ζωής του.

Το πόσο οι εκδηλώσεις εκείνες ήταν μέσα στα όρια και τα μέτρα του λογικού, το αποδεικνύει  περίτρανα το γεγονός ότι ακόμα κι αυτοί οι αντίπαλοι του που τόσο τον πολέμησαν και  έψαξαν  να βρουν στοιχεία για να στηρίξουν την πολεμική τους και να τον χτυπήσουν, δεν κατάφεραν να ανακαλύψουν απολύτως τίποτα που να το χρησιμοποιήσουν σαν μομφή για τα νεανικά του χρόνια.

Το κόσμο ο Ελευθέριος Βενιζέλος άρχισε να τον αντιλαμβάνεται όχι στα Χανιά, αλλά εις το φιλικό και πλήρες Κρητών περιβάλλον της Ερμουπόλης Σύρου όπου και κατάφυγε η οικογένεια του κατά την Επανάσταση του 1866.Εκεί παρέμειναν έως την λήξη της επανάστασης κι εκεί κατά το πιθανότερο ήλθε σε πρώτη επαφή με τα γράμματα καθώς επίσης και με την  υπόλοιπη ελεύθερη Ελλάδα.

Ενδιαφέροντα στοιχεία για την ζωή του Ελ. Βενιζέλου στην Σύρο δίνει ο Παύλος Γύπαρης. Η γνωριμία τους έγινε περίπου «δι΄ αλληλογραφίας» στα 1907.

-Ο Γύπαρης ήταν ένα χωριατόπαιδο από την ορεινή και άγονη Ασή Γωνιά με γραμματικές γνώσεις ελάχιστες μα με καρδιά πολύ μεγάλη. Μόλις κατάφερνε να συλλαβίζει τις φράσεις μιας εφημερίδας, να χαράζει μερικές ανορθόγραφες λέξεις και ν α αυτοσχεδιάζει μαντινάδες όπως κάνουν όλοι σχεδόν οι ριμαδόροι των βουνών. Ήταν όμως επίσης και ένας από τους πιο φημισμένους Μακεδονομάχους με δράση ηρωική και αξιοθαύμαστη.-

Για πολλά χρόνια ο Γύπαρης αποτελεί την σκιά του Βενιζέλου καθώς ο τελευταίος από ένα σημείο και μετά ζει πλέον καθημερινά με την απειλή της δολοφονίας. Έτσι ήταν σε θέση να γνωρίζει και να μαθαίνει για την ζωή του πολύ περισσότερα πράγματα από τους υπόλοιπους φίλους του (Β. Σκουλά, Κ.Φούμη, Κ. Μαρκαντωνάκη Ι. Ηλιάκη και Ν. Πιστολάκη)΄Όλοι αυτοί είχαν και κάποια άλλη απασχόληση που τους κρατούσε μακριά από τον Βενιζέλο αντίθετα από τον Γύπαρη που βρισκόταν πάντα και σχεδόν όλες τις ώρες κοντά του. Η προνομιακή αυτή θέση του επέτρεψε να μάθει το κάθε τι στην κυριολεξία που αφορούσε τον πολυκύμαντο βίο του αρχηγού του ενώ παράλληλα τον βοήθησαν πολύ σ΄ αυτό και η φλόγα και το πείσμα που έκαιγαν την ψυχή του. Δυστυχώς τα περισσότερα στοιχεία τα κράτησε για τον εαυτό του, και στο βιβλίο του «Ελευθέριος Βενιζέλος¨»αποφεύγει ότι κατά την γνώμη του νομίζει ότι θα θίξει την μνήμη  του νεκρού αρχηγού του..

Και ο Ι. Μουρέλλος όμως που έζησε κι αυτός από κοντά τον μεγάλο εθνάρχη, γνωρίζει πολλά για την ιδιωτική ζωή του και τον παρουσιάζει να πρωταγωνιστεί τα καλοκαίρια στα παιδικά παιχνίδια των Μουρνιών μια και με ξύλινα όπλα και σφεντόνες τα Κρητικόπουλα μάθαιναν μέσα από το παιχνίδι τότε έως ακόμα και την τέχνη του πολέμου.

Οι αφηγήσεις φίλων και συμφοιτητών του επίσης παρουσιάζουν την ζωή του Ελευθέριου Βενιζέλου στην Αθήνα κατά την δεύτερη περίοδο των πανεπιστημιακών του σπουδών, σαν ζωή πολύ ενδιαφέρουσα και γεμάτη δραστηριότητες. Ήταν τότε 26 χρονών και οι δοκιμασίες τον είχαν ωριμάσει πρόωρα. Ξέρει ήδη τι θέλει και που μπορεί να φθάσει. Είναι ρεαλιστής. Η μελέτη δεν τον εμποδίζει να αναπτύξει  ζωηρή δράση στους κύκλους των σπουδαστών και του Κρητικού στοιχείου της Αθήνας. Καθώς είναι από φυσικού του κοινωνικός άνθρωπος έχει γνωριμίες πολλές. Οι παρέες δεν του λείπουν και η φήμη του συνεχώς απλώνεται κι επιβάλλεται. Αναπτύσσει ιδέες για την Κρήτη και την Ελλάδα που μέχρι εκείνη την στιγμή κανείς δεν μπόρεσε ούτε καν να τις σκεφτεί Από άποψη πολιτικής τοποθετήσεως είναι Τρικουπικός. Για τις ιδέες του είναι πεισματάρης, μαχητικός, βίαιος, ακριβώς σαν σωστός Κρητικός. Ακόμα και στους δημοσιογραφικούς κύκλους της Αθήνας ο νέος αυτός άνδρας αρχίζει πλέον να γίνεται γνωστός. Και κάπου εδώ μεσολαβεί ένας έρωτας .Είναι μια νεφελώδης ιστορία για την οποία κανείς δεν κατάφερε ποτέ να μάθει σπουδαία πράγματα. Ούτε κι ο ίδιος μίλησε ποτέ γι’ αυτήν ξεκάθαρα. Φαίνεται  απλώς πως κάποια στιγμή έκοψε μόνος του τούτο, τον ολότελα πλατωνικό δεσμό, των φοιτητικών του χρόνων.

Η συγκεκριμένη ερωτική σελίδα του Ελ.Βενιζέλου είναι προορισμένη να μείνει για πάντα στην ανωνυμία κοπέλα, που το όνομα της ήταν Μαρία, παντρεύτηκε αργότερα  μπαίνοντας σε  πολύ μεγάλη οικογένεια με τον γάμο που έκανε. Κανείς δεν είχε μάθει ποτέ, ούτε καν είχε υποψιασθεί, πως ήταν αυτή η μούσα του νεαρού φοιτητή στα 1884.Μονάχα ο Ι. Μουρέλλος που είχε το θάρρος να μιλά  με την Ελ.Βενιζέλο για πιο προσωπικά πράγματα, αναφέρει εκείνη την ιστορία αλλά κι αυτός πάλι σχεδόν εντελώς αόριστα.

Στην ίδια αυτή περίοδο ανάγεται και η πρώτη εμφάνιση του στην διπλωματική σκηνή. Πρόκειται για την περίφημη συνάντηση με τον Άγγλο πολιτικό Ιωσήφ Τσάμπερλαιν που είχε φθάσει στην Αθήνα από την Κωνσταντινούπολη. Η εφημερίδα «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ»δημοσίευσε τότε μακρά συνέντευξη του Άγγλου πολιτικού ο οποίος αναφερόμενος στο πάντοτε επίκαιρο θέμα του Κρητικού ζητήματος είπε ότι: «Όπως τον επληροφόρησεν  επίσημος Έλλην της Κωνσταντινουπόλεως οι Κρήτες θέλουν βεβαίως να αποσπαστούν από την Τουρκία δεν θέλουν όμως την Ένωση με την Ελλάδα.»

Η δήλωση αυτή που αμφισβητούσε τα ιερά και τα όσια της Κρητικής ιδέας ξεσήκωσε την Κρητική ψυχή και η αντίδραση ήταν άμεση και βίαιη. Άρθρα, διαμαρτυρίες στις εφημερίδες, διαβήματα και τέλος οι Κρήτες φοιτητές των Αθηνών που σχημάτισαν μια επιτροπή για να χειρισθεί το θέμα πιο επίσημα και πιο αποτελεσματικά. Ανάμεσα στα ονόματα των μελών που αποτέλεσαν την επιτροπή ήταν και το όνομα του Ελευθερίου Βενιζέλου-Στη συζήτηση που επακολούθησε μεταξύ τους , του και σε χειμαρρώδη γαλλική γλώσσα μάλιστα, ο Βενιζέλος του ανέπτυξε με πειστικότητα όλους τους αγώνες των Κρητών για την Ένωση τους με την μητέρα Ελλάδα καθώς και τις βιαιότητες των τουρκικών οργάνων στη Κρήτη. Επί τρία τέταρτα της ώρας ο Άγγλος πρόξενος ήταν κρεμασμένος από τα χείλη του νεαρού φοιτητή σαν μαγεμένος από την ευγλωττία του, από τον τόνο της φωνής του και από το ύφος του. Μετά την ομιλία ο Τσάμπερλαιν υπέβαλε σειρά ερωτήσεων  στις οποίες ο Βενιζέλος απαντούσε αμέσως και με τέτοιο τρόπο που αύξανε συνεχώς την έκπληξη που είχε ήδη προξενήσει στον Άγγλο πολιτικό. Η ανάπτυξη της διαμαρτυρίας μετεβλήθη σιγά- σιγά σε ιστορική πολιτική συζήτηση μεταξύ του Άγγλου ηγέτη και του νεαρού φοιτητή με αποτέλεσμα να διαρκέσει πάνω από μία ώρα .

Την επόμενη ημέρα που ο διευθυντής της Εθνικής τράπεζας Ρενιέρης επισκέφτηκε τον Τσάμπερλαιν για να συνηγορήσει κι αυτός για την ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κρήτη, η εντύπωση του Άγγλου από την συζήτηση του με το νεαρό Κρητικό παρέμενε ακόμα τόσο ζωηρότατη, ώστε στράφηκε σαν εκείνη τη στιγμή να προέβλεπε επ΄ ακριβώς  και του είπε εμφαντικώς:

«Όταν έχετε νέους άνδρες ως εκείνον που με επισκέφθη  χθες, πρέπει να μην έχετε αμφιβολίες ότι θα ελευθερωθεί συντόμως η Πατρίς σας από τους Τούρκους…»